100 lat ZKP - Historia

100 lat ZKP Stowarzyszenie Kompozytorów Polskich (do 1945) ZKP w latach 1945-56 ZKP w latach 1956-89 ZKP po przemianach ustrojowych 1989 Koło Młodych Sekcja Muzykologów Warszawska Jesień Biblioteka / POLMIC Oddziały

70+10=...

List Pani Prezes Związku Kompozytorów Polskich, Beaty Bolesławskiej-Lewandowskiej

Szanowni Państwo,

dzięki inicjatywie mojego poprzednika, Prezesa Mieczysława Kominka, w 2025 roku świętujemy jubileusz 100-lecia Związku Kompozytorów Polskich. Przywracamy tym samym przedwojenną i wojenną tradycję naszego stowarzyszenia, zapomnianą w okresie PRL i późniejszym. Zapraszamy Państwa na Festiwal 100-lecia, podczas którego zaprezentujemy muzykę kompozytorów polskich działających w całym kraju, a także poza jego granicami! To niezwykła okazja, by z bliska poznać ich muzykę, a często spotkać także ich samych.

Podczas festiwalu zaprezentuje się dziewięć Oddziałów Związku Kompozytorów Polskich, a przygotowane przez nich koncerty rozbrzmiewać będą w gościnnych murach Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina i Studia Koncertowego Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego.

Na finale zaś spotkamy się w Filharmonii Narodowej, która włącza się w nasz jubileusz koncertem symfonicznym z utworami Karola Szymanowskiego, Witolda Lutosławskiego i Krzysztofa Pendereckiego. Tego dnia będziemy świętować wspólnie z obchodzącym 80-lecie istnienia Polskim Wydawnictwem Muzycznym, od lat bliskim partnerem wielu naszych działań.

Koncert symfoniczny dodaje do programu festiwalu także Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina, gdzie w ramach „Środy na Okólniku” zabrzmią utwory twórców związanych z warszawską uczelnią, a zarazem ze Związkiem Kompozytorów Polskich – Grażyny Bacewicz, Tadeusza Bairda, Witolda Lutosławskiego i Ignacego Zalewskiego. Bardzo się z tych wspólnych koncertów cieszymy i dziękujemy, że jesteście Państwo z nami! Festiwal to nie tylko koncerty, ale także Spotkania u kompozytorów, na które zapraszamy do naszej historycznej siedziby przy Rynku Starego Miasta 27. Będzie tu można porozmawiać z zaproszonymi gośćmi: o muzyce, książkach i wspólnych inicjatywach. A także pobyć razem, zatrzymać się na chwilę i spotkać w gronie osób, którym od lat leży na sercu dobro polskiej muzyki. Koło Młodych Związku Kompozytorów Polskich włącza się w nasze obchody ciekawym pomysłem interaktywnej gry wirtualnej, przybliżającej twórczość najmłodszego pokolenia naszych koleżanek i kolegów.

A Sekcja Muzykologów zaprasza na obrady dorocznej Konferencji Muzykologicznej ZKP, która pod hasłem „Muzyka, pamięć, historia” przypominać będzie o tym, co ważne dla naukowej myśli o przeszłości, teraźniejszości, ale i przyszłości kultury muzycznej.

Festiwal 100-lecia Związku Kompozytorów Polskich to nie tylko jubileusz naszego stowarzyszenia, ale wielkie święto polskiej muzyki. Bądźcie Państwo z nami! Zapraszam serdecznie i do zobaczenia,

Beata Bolesławska-Lewandowska
Prezes Związku Kompozytorów Polskich

2 października 2025

≈≈≈≈≈≈≈

List Prezesa Związku Kompozytorów Polskich w latach 2015–2025, Mieczysława Kominka

Drodzy Państwo,

w 2025 roku Związek Kompozytorów Polskich obchodzi Jubileusz 100-lecia istnienia. Przed stu laty powstało Stowarzyszenie Kompozytorów Polskich, a przy jego narodzinach był sam Karol Szymanowski. Stowarzyszenie działało również podczas wojny, pomagając swoim członkom. W 1945 roku prezes Adam Wieniawski zdawał raport z działalności SKP na zwołanym przez nowe władze w Krakowie Zjeździe Kompozytorów Polskich. Wbrew nadziejom środowiska na kontynuowanie działalności Stowarzyszenie zostało rozwiązane, a komunistyczne władze powołały nowy Związek Kompozytorów Polskich. W 1948 roku do kompozytorów dołączyli muzykolodzy, których oczekiwanym przez komunistów zadaniem miało być kontrolowanie przestrzegania przez kompozytorów w swojej twórczości zasad socrealizmu.

Środowisko ZKP oparło się jednak na ogół naciskom władz i po epoce stalinowskiej działało autonomicznie, kontestując nieraz działanie władz nie tylko w dziedzinie kultury. Dzisiaj, mimo odejścia komunizmu, kompozytorzy i muzykolodzy polscy są w jednym związku razem i z obopólną korzyścią, a Związek Kompozytorów Polskich jest jedną z najważniejszych organizacji życia muzycznego w Polsce i ma uznaną pozycję w europejskiej społeczności kompozytorskiej. Światową renomą cieszy się organizowany przez ZKP Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, który podjął w 1956 roku dzieło Karola Szymanowskiego – podniesienie polskiej muzyki narodowej na poziom europejskiego uniwersalizmu.

To była perspektywa działania Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich przed stu laty i to jest dzisiaj celem Związku Kompozytorów Polskich. Otworzyliśmy obchody Jubileuszu uroczystym, 42. Walnym Zebraniem Członków ZKP 13 i 14 czerwca 2025 roku. Do obchodów włączy się 68. Międzynarodowy Festiwal Muzyki współczesnej, odbywający się tym roku w dniach od 19 do 27 września. Głównym przedsięwzięciem stulecia będzie festiwal współorganizowany przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca, zaplanowany od 3 do 14 listopada 2025 roku w Warszawie, na który złoży się dziewięć koncertów przygotowanych przez Oddziały ZKP z całej Polski. Koncert każdego Oddziału będzie prezentował program nawiązującym do lokalnej współczesności kompozytorskiej, ale i do lokalnej tradycji. Będzie to wyjątkowa szansa na zaprezentowanie w jednym miejscu, w Warszawie, szerokiego przekroju ogólnopolskiej twórczości kompozytorskiej z perspektywy lokalnych środowisk muzycznych. Dodatkowym wydarzeniem w ramach festiwalu będzie koncert-prezent Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina dla ZKP, na którym przedstawione zostaną utwory kompozytorów związanych z warszawską uczelnią muzyczną w ciągu minionych 100 lat.

Festiwal zakończy koncert w dniu 14 listopada 2025 roku, zorganizowany i sfinansowany przez Filharmonię Narodową. Program finałowego koncertu będzie zawierał trzy charakterystyczne utwory największych kompozytorów polskich okresu 100-lecia. Najpierw utwór Karola Szymanowskiego – ojca nowej muzyki polskiej, jednego z założycieli Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich, III Symfonia „Pieśń o nocy” op. 27. Potem Koncert na orkiestrę Witolda Lutosławskiego, w którym geniusz kompozytora przezwycięża zadekretowany wówczas przez komunistów socrealizm. Wreszcie Krzysztof Penderecki – Honorowy Prezes ZKP, będzie reprezentowany przez Przebudzenie Jakuba. Orkiestrą Filharmonii Narodowej będzie dyrygował Antoni Wit.

O wszystkich wydarzeniach Jubileuszu 100-lecia działania zorganizowanego polskiego środowiska kompozytorskiego i muzykologicznego na rzecz polskiej kultury będziemy informowali na niniejszej stronie. Znajdą tu Państwo również historię Związku Kompozytorów Polskich przedstawioną w czterech artykułach oraz inne materiały związane z Jubileuszem i ZKP. Będą także osobiste wspomnienia i trochę humoru.

Oddajemy Państwu w tej chwili portal Jubileuszowy 100-lecia Związku Kompozytorów Polskich in statu nascendi, będziemy go dopełniać i rozwijać aż do kulminacji jesienią tego roku.

Zapraszam!

Mieczysław Kominek
Prezes Związku Kompozytorów Polskich 2015–2025
Pełnomocnik Zarządu ZKP ds. obchodów Jubileuszu

Warszawa, 1 czerwca 2025

≈≈≈≈≈≈≈

To ile to jest 70 plus 10?

Cóż. Co uważniejsi obserwatorzy pamiętają może nasze poprzednie jubileusze - wydarzenia i wydawnictwa...

Dla nich i dla wszystkich czytelników wyjaśniamy:

Wszystko wskazuje na to, że w życiu czasem załamują się prawa matematyki, przynajmniej tej, którą pamiętamy z pierwszych klas szkoły podstawowej. A może..., może możemy wierzyć, że (nawet nie wiedząc o tym) nie tyle zaprzeczamy zdrowemu rozsądkowi, co raczej wspinamy się na jakieś wyższe poziomy algebry? Albo tworzymy naszą własną, unikatową, odkrywczą? Trzeba by zaprosić tęgie głowy, umysły ścisłe. My jesteśmy bardziej humanistami, wiemy, że rzeczywistość jest złożona, a zwłaszcza w sztuce nic nie jest niemożliwe.

Mamy już na koncie spektakularne wyczyny. Tak, przyznajemy, dziesięć lat temu wydaliśmy książkę Siódma dekada. Dowodem plik zamieszczony, dostępny do pobrania w dziale Dokumentacja. W roku 2016 zorganizowaliśmy Festiwal siedmiu nurtów i Koncert siedmiu premier na 70-lecie ZKP, a w logotypie ogłosiliśmy, że 7+7=70. Teraz, nie da się zaprzeczyć, twierdzimy, że ZKP ma 100 lat. Dlaczego?

Myślę, że, mówiąc najbardziej serio, można ten problem streścić jako poszukiwanie własnej tożsamości. Zagadnienie to było żywo, czy raczej burzliwie dyskutowane, zanim zapadła decyzja o ogłoszeniu obchodów stulecia. 80 czy 100? Może 80/100? Czy Stowarzyszenie można uznać za "prehistorię" ZKP, a obecny Związek za kontynuatora działań SKP?

Były dyskusje i było też badanie źródeł, które są niestety - okrutnie - wybrakowane. Pomimo to ostatecznie została ustalona diagnoza, że tak. Więcej o tym w kolejnych rozdziałach działu Historia...

ZKP żyje i żyje jego historia. Poszukujemy, więc istniejemy, działamy, jesteśmy i będziemy, chcemy być. Więcej o tym na stronie, którą niniejszym oddajemy czytelnikom, licząc, że wzbudzi zainteresowanie, może nawet emocje. Zapraszamy do czytania tej i wszystkich innych naszych stron. Do uczestnictwa w naszym - naprawdę ciekawym - życiu.

Izabela Zymer

Stowarzyszenie [Współczesnych] Kompozytorów Polskich (1925–1945)

Iwona Lindstedt

Narodziny

Adam Wieniawski,
Pierwsze stowarzyszenie
kompozytorów polskich,
„Muzyka” 1925, nr 6

Za datę założycielską pierwotnej organizacji kompozytorów polskich trzeba uznać 11 czerwca 1925 roku. W ów czwartek, przypadający na Święto Bożego Ciała, Tadeusz Joteyko, Stanisław Niewiadomski, Piotr Rytel i Adam Wieniawski odwiedzili o godzinie piątej po południu siedzibę Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego przy ulicy Sienkiewicza 8. Przybyli, by przedstawić urzędującemu Komitetowi WTM z prezesem księciem Włodzimierzem Czetwertyńskim, dyrektorem Piotrem Maszyńskim, mecenasami Emilem Waydlem i Stefanem Berezą, profesorami Michałem Biernackim, Feliksem Starczewskim oraz panem Brusendorffem na czele, inicjatywę powołania do życia nowego stowarzyszenia. Po zaprezentowaniu szczegółowego regulaminu i przeprowadzeniu dyskusji, Komitet bez cienia wątpliwości, jednomyślnie i w atmosferze serdeczności wyraził zgodę na utworzenie przy WTM autonomicznej jednostki – „Sekcji Współczesnych Kompozytorów Polskich”.

To symboliczne wydarzenie zapoczątkowało długą drogę, którą przebyła Sekcja, zanim po II wojnie światowej stała się fundamentem dla utworzenia Związku Kompozytorów Polskich. Wobec utraty archiwalnej dokumentacji rekonstrukcja tego procesu musi opierać się na źródłach pośrednich. Niniejszy esej nie wyczerpuje całej problematyki – dokładniejsza analiza historii protoplasty współczesnego Związku wymagałaby rozległej kwerendy w rozproszonych archiwach, wykraczającej poza ramy roku jubileuszowego. Przedstawiam zatem poniższy tekst w nadziei na kontynuację badań w przyszłości.

Adam Wieniawski,
Pierwsze stowarzyszenie
kompozytorów polskich,
„Muzyka” 1925, nr 6

Cele i założenia programowe

Skan: Członkowie pierwszego zarządu Sekcji Współczesnych Kompozytorów Polskich; źródło fotografii: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Członkowie pierwszego zarządu
Sekcji Współczesnych
Kompozytorów Polskich.
Od lewej u góry: Tadeusz Joteyko, Ludomir Michał Rogowski, Tadeusz Czerniawski, od lewej na dole: Ludomir Różycki, Stanisław Niewiadomski, Adam Wieniawski, pośrodku: Piotr Rytel;
źródło fotografii:
Narodowe Archiwum Cyfrowe

Co zdecydowało o narodzinach Sekcji? W komentarzach następujących po ogłoszeniu informacji o jej utworzeniu odnajdujemy dwie główne przyczyny. Po pierwsze, decyzja ta wynikała z potrzeby zjednoczenia polskiego środowiska muzycznego. Zauważono bowiem, że dotychczasowy indywidualizm i koncentracja wyłącznie na własnych interesach hamowały rozwój polskiej muzyki jako całości. Po drugie, kompozytorzy zrozumieli, że „w jedności siła” i że brak współpracy prowadził do marginalizacji rodzimej twórczości. Celem stowarzyszenia było stworzenie jednolitej „szkoły narodowej”, popularyzacja polskiej muzyki oraz ochrona praw i interesów kompozytorów. Organizacja miała funkcjonować jako platforma wzajemnego wsparcia – zarówno moralnego, jak i materialnego. Miała także umożliwić nawiązywanie bliższych relacji między twórcami. Dążono do zmiany postrzegania polskiej muzyki, pragnąc wykreować „modę” na rodzimą twórczość, podobnie jak miało to miejsce w innych krajach europejskich. Sekcja miała reprezentować interesy kompozytorów wobec instytucji oficjalnych, prasy i dyrygentów, wzmacniając tym samym pozycję polskiej muzyki. Jej powstanie było próbą przełamania izolacji i „ciasnego egoizmu artystycznego”, które dotychczas utrudniały rozwój polskiej sceny muzycznej. W rezultacie Sekcja Współczesnych Kompozytorów miała stać się siłą napędową dla promocji i rozwoju polskiej muzyki, zarówno w kraju, jak i za granicą, jednocząc środowisko muzyczne wokół wspólnych celów i aspiracji [1].

Komentatorzy zauważyli ponadto, że data powstania Sekcji zbiegła się z dniem polskiego triumfu w Paryżu, kiedy to Wielka Opera otworzyła podwoje dla polskiej muzyki, a zaprezentowany program spotkał się z najwyższym uznaniem elity francuskiej publiczności. Miarą tego uznania był fakt, że prezydent Gaston Doumergue prosił, aby przedstawiono mu dyrygenta Emila Młynarskiego [2]. Ten pomyślny zbieg okoliczności dodatkowo wzmacniał nadzieję związaną z utworzeniem Sekcji. Była to decyzja przełomowa nie tylko pod względem formalnym. Jak podkreślał Stanisław Niewiadomski, powstanie Sekcji otwierało perspektywę lepszego dostrzeżenia obecności kompozytorów w polskim społeczeństwie oraz właściwego docenienia ich roli w kulturze narodowej [3]. Edward Wrocki pisał z kolei górnolotnie: „Bądźmy pewni, że nad naszym sponiewieranym życiem muzycznym, na koniec zajaśnieje słońce, którego promienie życiodajne otoczą opiekuńczo polską twórczość muzyczną. Wierzmy, że stowarzyszeni, tak dobrze znani ze swej pracy na polskiej niwie muzycznej, obronną ręką wyprowadzą muzykę rodzimą na szeroki trakt kultury, ku świetlanej przyszłości” [4].

Tymi znanymi postaciami byli, rzecz jasna, przede wszystkim założyciele. Gdy większe grono kompozytorów zebrało się 22 czerwca, ukonstytuowano pierwszy Zarząd. W jego skład weszli: Stanisław Niewiadomski – przewodniczący; Ludomir Różycki – wiceprzewodniczący; Piotr Rytel i Adam Wieniawski – sekretarze; Tadeusz Joteyko – skarbnik; Ludomir Michał Rogowski – archiwista i bibliotekarz; Tadeusz Czerniawski – gospodarz oraz Witold Maliszewski i Stanisław Kazuro – jako zastępcy członków Zarządu. Przyłączenie Stowarzyszenia do WTM jawiło się jako decyzja wielce pożądana, ze względów „na razie praktycznych, a także i poniekąd etycznych” [5], gdyż gwarantowało dostęp do lokalu i biblioteki. Postanowiono jednocześnie, że właściwa działalność rozpocznie się po letnich wakacjach.

Regulamin

Fragment Regulaminu
Sekcji Współczesnych Kompozytorów Polskich,
„Muzyka” 1925, nr 4

Najistotniejszym dokumentem założycielskim Sekcji pozostaje jej Regulamin, który opublikowano w muzycznej prasie w poniższym kształcie [6]:

§1 Cele Sekcji są następujące:
a) Dążenie do zdobycia dla muzyki polskiej stanowiska jej należnego w kraju i zagranicą, oraz rozwinięcie odpowiedniej propagandy;
b) Wzajemne zbliżenie się oraz pomoc moralna wśród stowarzyszonych kompozytorów polskich.

§2 Dla osiągnięcia nadmienionych celów Sekcja obowiązana jest:
a) Rozpowszechniać jak najusilniej polską twórczość muzyczną w kościele, w instytucjach koncertowych. teatralnych, pedagogicznych, naukowych jako też w domach prywatnych wśród zawodowych sfer muzycznych w kraju i zagranicą;
b) Urządzać produkcje muzyczne różnego typu, koncerty i festiwale, poświęcone muzyce polskiej, odczyty i konkursy;
c) Informować społeczeństwo polskie i zagranicę o sprawach muzyki naszej;
d) Nawiązywać stosunki ze wszelkimi stowarzyszeniami, mogącymi ułatwić zadania Sekcji w kraju i zagranicą;
e) Wpływać na wydawców w sprawie rozpowszechniania utworów polskich kompozytorów;
f) Stać na straży praw autorskich swoich członków, dążyć do udoskonalenia tychże praw i wpływać na zawieranie jak najkorzystniejszych umów na terenie międzynarodowym.

§3 Fundusze Sekcji tworzą się ze stałych wkładek członków, z dochodów koncertowych, oraz z pomocy materialnej władz, instytucji i osób prywatnych. Funduszami tymi Sekcja rozporządza samodzielnie.

§4 Członkowie Sekcji dzielą się na rzeczywistych, wspierających i honorowych, Do pierwszych mogą należeć tylko muzycy polscy, uprawiający kompozycję zawodowo, do drugich wszyscy. którzy pragną popierać materialnie i moralnie rozwój muzyki polskiej. Członkami honorowymi mogą być osoby bardzo zasłużeni na niwie muzycznej; na propozycję zarządu mianuje ich Ogólne Zebranie.

§5 Opłata członków rzeczywistych i wspierających wynosi 24 zł. rocznie i może być rozłożona na raty. W wypadkach poszczególnych zarządowi przysługuje prawo częściowego lub całkowitego uwolnienia członków od opłaty. Wszyscy członkowie rzeczywiści muszą być obowiązkowo członkami Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, dokąd wnoszą składki oddzielnie. Członkowie honorowi wolni są od opłat. Bilet członkowski daje prawo do bezpłatnego wstępu na wszystkie koncerty i zebrania, urządzane staraniem Sekcji.

§6 Kandydat na członka rzeczywistego składa deklarację. podpisaną przez dwu członków rzeczywistych i uiszcza jednocześnie wpisowe w· kwocie 3 zł. Kandydat na członka wspierającego płaci takież wpisowe i składa deklarację podpisaną przez dwu członków bez różnicy kategorii. W obu wypadkach o przyjęciu decyduje zarząd większością głosów.

§7 Nieregularne uiszczanie wkładek pociąga za sobą upomnienie ze strony zarządu a ewentualnie i wykluczenie członka z Sekcji. Postępowanie naganne lub szkodliwe dla Sekcji czy też Towarzystwa Muzycznego, podlega tej samej dyscyplinie. W tym drugim wypadku, przysługuje członkowi odwołanie się do Ogólnego Zebrania.

§8 Zarząd Sekcji, wybierany spośród członków rzeczywistych przez Ogólne Zebranie na dwa lata, składa się z siedmiu członków i dwóch zastępców, a rozdział poszczególnych czynności między członkami zarządu należy do tegoż kompetencji. Działalność zarządu rozciąga się na wszystkie sprawy artystyczne i administracyjne Sekcji i obejmuje obowiązek utrzymywania kontaktu z Komitetem Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego. Posiedzenia zarządu są ważne przy obecności co najmniej 4 członków, a w tej liczbie prezesa lub jego zastępcy. Uchwały zapadają prostą większością głosów, a w razie ich równości rozstrzyga głos przewodniczącego. Do atrybucji zarządu należy też rozstrzyganie sporów pomiędzy członkami Sekcji.

§9 Komisja rewizyjna składa się z trzech członków bez różnicy kategorii, wybieranych przez Ogólne Zebranie na dwa lata Komisja ta sprawdza corocznie rachunki i stan posiadania Sekcji i przedstawia Ogólnemu Zebraniu odnośne sprawozdania.

§10 Ogólne Zebranie zwyczajne zwołuje zarząd raz do roku, nadzwyczajne w razie nagłej potrzeby. Do zadań Ogólnego Zebrania należy:
a) Wybór przewodniczącego zebrania.
b) Wybór zarządu i komisji rewizyjnej.
c) Przyjmowanie wszelkich sprawozdań.
d) Rozstrzyganie wniosków zarządu lub wniosków członków rzeczywistych, podanych do wiadomości zarządu co najmniej na 15 dni przed pierwszym terminem Ogólnego Zebrania.

Decydujące prawo głosu na Ogólnych Zebraniach mają członkowie rzeczywiści, członkom zaś wspierającym przysługuje jedynie prawo głosu doradczego. Uchwały zapadają prostą większością głosów z wyjątkiem decyzji o zlikwidowaniu Sekcji, do czego niezbędną jest większość 3/4 głosów. Zebranie Ogólne jest ważne przy obecności wszystkich członków. W razie niestawienia sią wymaganej ilości członków, wyznacza sią powtórne Ogólne Zebranie, ważne bez względu na ilość obecnych.

Fragment Regulaminu
Sekcji Współczesnych Kompozytorów Polskich,
„Muzyka” 1925, nr 4

Od Sekcji do Stowarzyszenia

Skan: informacja o koncercie, „Kurier Warszawski”, nr 16 (16 stycznia 1926)

Informacja o koncercie,
„Kurier Warszawski" 1926, nr 16 (16 stycznia), wyd. poranne

9 września 1925 roku rozesłano do wszystkich polskich kompozytorów zaproszenia zawierające szczegółowe informacje o warunkach przystąpienia do Sekcji. Elementem zachęcającym miały być karty członkowskie uprawniające do wolnego wstępu na wszystkie koncerty organizowane przez SWKP [7]. Do Karola Szymanowskiego – najważniejszej postaci polskiej muzyki współczesnej, która nie uczestniczyła w założeniu Sekcji – list podobnej treści wysłany został już wcześniej, 31 sierpnia. Podpisany przez Niewiadomskiego i Wieniawskiego, zawierał znamienną frazę: „W przekonaniu, że cele sekcji odpowiadają całkowicie dążeniom każdego kompozytora polskiego, wyrażamy nadzieję, że Sz. Pan, poznawszy regulamin Sekcji […], przychyli się do gorącego życzenia Zarządu i jako członek rzeczywisty przyjmie jak najrychlej udział w pracach Sekcji” [8].

Wszystko wskazuje na to, że Szymanowski nie zareagował od razu. Jego początkowa nieobecność mogła mieć związek z polemiką prasową, jaka rozegrała się między nim a Adamem Wieniawskim w kwietniu 1925 roku, bezpośrednio przed powołaniem Sekcji. Wieniawski postulował wówczas wprowadzenie swoistego protekcjonizmu kulturowego – zamknięcia Polski dla muzyki zagranicznej w celu wsparcia rodzimej twórczości, powoływał się na podobne tendencje we Francji i Rosji, przytaczając jako argument Odezwę Artystów Francuskich. Oskarżał Szymanowskiego o „niezrozumienie tego, co jest zadaniem muzyka prawdziwie polskiego" i promował własną ideę utworzenia „Wszechpolskiej Filharmonii Ludowej” [9]. Szymanowski w odpowiedzi (która mimo starań autora nie została wydrukowana) [10] zdecydowanie odrzucił te poglądy. Argumentował, że wielka sztuka narodowa może rozwijać się tylko „w atmosferze największej swobody”, przypominał, że Paryż był drugą ojczyzną Chopina, a kompozytorzy rosyjscy rozwinęli swój warsztat właśnie dzięki otwarciu na literaturę niemiecką. Swoje stanowisko podsumował wymownie: „Wolę osobiście świeże powietrze niż zaściankowy zaduch”.

Tymczasem ruszyła działalność artystyczna Sekcji. Przed inauguracyjnym koncertem, który odbył się 26 stycznia 1926 roku, mowę inauguracyjną wygłosił Cezary Jellenta, wpływowy intelektualista epoki młodopolskiej i ceniony teoretyk sztuki. W swoim wystąpieniu nakreślił filozoficzną wizję polskiej muzyki jako najgłębszego medium ekspresji narodowej – dziedziny sztuki zdolnej wyrazić to, co w innych formach pozostaje nieuchwytne. W jego interpretacji fenomen twórców takich jak Chopin dowodził, że autentyczna polska ekspresja muzyczna posiada potencjał światowy. Szczególnie przekonująco brzmiał apel Jellenty o samoświadomość własnej wartości artystycznej wobec wpływów zachodnich i odwagę w poszukiwaniu oryginalnego wyrazu. Kompozytorów zgromadzonych w Sekcji postrzegał jako spadkobierców wielkiej tradycji, na których spoczywa odpowiedzialność za przyszłość polskiej muzyki [11].

Koncert odbył się w konserwatorium. Wykonano kwartety smyczkowe Romana Statkowskiego i Ludomira Różyckiego oraz pieśni Stanisława Niewiadomskiego i Adama Wieniawskiego. Zasadniczo od samego początku działalność Sekcji spotykała się z pozytywnym odbiorem, choć nie była wolna od pewnych kontrowersji. Mateusz Gliński odniósł się do nich na łamach „Muzyki” [12]. Jednoznacznie popierał główne hasło Sekcji – „dążenie do zdobycia dla muzyki polskiej stanowiska jej należnego w kraju i zagranicą”, uznając je za słuszne i aktualne. Zauważał jednak, że do pierwotnie szlachetnej inicjatywy wkradły się elementy polemiczne, a szczególnie krytycznie odnosił się do sposobu, w jaki w dyskusjach zaczęto przeciwstawiać muzykę polską muzyce obcej. W jego opinii taka postawa prowadziła do „przesadnej apologetyki muzyki polskiej kosztem muzyki obcej”, a nawet do pojawienia się hasła tępienia tego, co obce – tendencji, z którą wielu mogło się nie zgodzić. Mimo tych zastrzeżeń Gliński bardzo pozytywnie oceniał praktyczne osiągnięcia Sekcji, podkreślając zjednoczenie większości polskich kompozytorów, opracowanie planu akcji koncertowej i wydawniczej oraz fakt, że stała się ona jedną z najbardziej dynamicznych organizacji muzycznych w Polsce.

Rozpoczęto organizowanie regularnych zebrań członków Sekcji i zaproszonych gości, odbywających się dwa razy w miesiącu. Ich celem było wzajemne zbliżenie kompozytorów polskich i prezentowanie w ścisłym gronie nowych utworów [13]. Przykładowo, 24 kwietnia, podczas czwartego takiego „zebrania towarzyskiego” w małej sali Filharmonii, członkowie i goście mieli usłyszeć szereg nowych utworów polskich kompozytorów: Feliksa Nowowiejskiego, Anny Marii Klechniowskiej, Mieczysława Sołtysa, Witolda Friemanna i Henryka Cylkowa. Wykonawcami byli Stefania Millerowa, Lucyna Robowska, Stanisław Zmigryder i Jan Dworakowski. Program urozmaicał występ Polskiej Kapeli Ludowej pod dyrekcją Stanisława Kazury, a Cezary Jellenta miał wygłosić „okolicznościowy, humorystycznie ujęty odczyt” [14].

Dynamika działań Sekcji znalazła wyraz nie tylko w regularnych spotkaniach, ale zaowocowała też transformacją organizacyjną. Już pod koniec 1926 roku „Muzyka” donosiła, że „w związku z koniecznością obrony praw autorskich, powstać ma niebawem Stowarzyszenie Kompozytorów Polskich, w którem obok dotychczasowych członków Sekcji, uczestniczyć będą: Karol Szymanowski, Grzegorz Fitelberg i inni” [15]. Chodziło zatem o włączenie do organizacji tych twórców, którzy nie brali udziału w jej założeniu, a stanowili istotną część polskiego środowiska kompozytorskiego – zbyt znaczącą, by można ją było pominąć, nawet jeśli reprezentowała odmienne poglądy estetyczne niż założyciele Sekcji.

Co znamienne, kilka miesięcy po wspomnianej polemice z kwietnia 1925 roku Wieniawski publicznie docenił pozycję artystyczną Szymanowskiego, którego nazwał „chlubą współczesnych symfonistów polskich”, choć zaznaczył jednocześnie, że podąża on być może zbyt ochoczo za „modą” zagranicznego modernizmu [16]. Ta opinia potwierdza, że mimo różnic estetycznych i światopoglądowych priorytetem dla środowiska stała się skuteczna reprezentacja wspólnych interesów. Ta zdolność do integracji ukształtowała fundament profesjonalnej solidarności kompozytorów w kolejnych latach.

Nową strukturę organizacyjną powołano do życia w styczniu 1927 roku, na mocy uchwały Ogólnego Zebrania. Wyłoniony Zarząd przyjął następujący kształt: Ludomir Różycki objął stanowisko prezesa, Karol Szymanowski i Tadeusz Joteyko pełnili funkcje wiceprezesów (przy czym ten drugi łączył ją z obowiązkami skarbnika), Adam Wieniawski został sekretarzem i skarbnikiem, zaś w charakterze członków działali: Grzegorz Fitelberg, Witold Maliszewski, Stanisław Niewiadomski, Ludomir Michał Rogowski i Piotr Rytel. Doniosłość tej transformacji podkreśliło oficjalne usankcjonowanie bytu prawnego organizacji – postanowieniem Komisarza Rządu na m.st. Warszawę z dnia 21 stycznia 1927 roku instytucja została formalnie zarejestrowana pod pełną nazwą Stowarzyszenie Współczesnych Kompozytorów Polskich [17]. Przy tej okazji uchwalony został nowy statut, przypuszczalnie bazujący częściowo na zapisach pierwotnego regulaminu Sekcji, ale niestety nie znamy dziś jego treści. Zamknęło to pierwszy etap rozwoju organizacji, otwierając jednocześnie nowy rozdział, w którym udoskonalona forma instytucjonalna umożliwiła dalsze poszerzenie zakresu działalności i zwiększenie jej skuteczności. Prawdopodobnie organizacja przeszła w latach międzywojennych przynajmniej jedną jeszcze restrukturyzację, gdyż postanowieniem Komisarza Rządu m.st. Warszawy z dnia 3 stycznia 1931 roku została wciągnięta do rejestru stowarzyszeń i związków pod nazwą Stowarzyszenie Kompozytorów Polskich [18].

Informacja o koncercie,
„Kurier Warszawski" 1926, nr 16 (16 stycznia), wyd. poranne

Struktura organizacyjna i władze

Skan: dyplom - nadanie członkostwa honorowego dla Paderewskiego

Dyplom poświadczający nadanie
członkostwa honorowego
Ignacemu Janowi Paderewskiego;
źródło: Archiwum Akt Nowych

Na przestrzeni okresu międzywojennego Stowarzyszenie przeszło, rzecz jasna, przez szereg zmian personalnych w swoich strukturach kierowniczych. Odzwierciedlały one w pewnym zakresie przemiany zachodzące w polskim środowisku muzycznym. Początkowo kierownictwo spoczywało głównie w rękach twórców starszego pokolenia, z czasem jednak do głosu dochodzili przedstawiciele młodszej generacji kompozytorów.

Na szczególną uwagę zasługuje długotrwałe zaangażowanie w prace organizacji Adama Wieniawskiego (1879–1950), który przez wiele lat pełnił funkcję sekretarza i wiceprezesa, a następnie, w latach 1935–1939, prezesa. Łączył te obowiązki z wieloma innymi – dość powiedzieć, że w 1936 roku, kiedy to został laureatem nagrody muzycznej miasta Warszawy, prasa przedstawiała Wieniawskiego także m.in. jako dyrektora WTM-u, wiceprezesa zarządu głównego ZAiKS-u, wiceprezesa Towarzystwa Szerzenia Sztuki Polskiej wśród Obcych oraz prezesa Rady Naczelnej Związku Szkół Muzycznych w Polsce [19]. Obdarzony wielkim talentem organizacyjnym Wieniawski był także pedagogiem i aktywnym krytykiem muzycznym, a pośród jego dokonań twórczych największe uznanie zdobywały opery (Megaë, Wyzwolony).

Stowarzyszenie było także oczkiem w głowie Tadeusza Joteyki (1872–1932), mocno dziś zapomnianego kompozytora szeregu utworów symfonicznych (np. Rapsodii polskiej, Suity tatrzańskiej, Szkiców morskich) i operowych (np. Zygmunt August, Królowa Jadwiga). Ten współzałożyciel, wieloletni skarbnik i wiceprezes organizacji przekazał jej w testamencie całą swoją bibliotekę. Gdy zmarł niespodziewanie latem 1932 roku w Cieszynie, Stowarzyszenie zawiązało specjalny komitet, który zajął się sprowadzeniem szczątków Joteyki do Warszawy i pochowaniem ich na Cmentarzu Powązkowskim [20].

Pośród członków Zarządu Stowarzyszenia przewija się także nazwisko Jana Adama Maklakiewicza (1899–1954), jako wieloletniego sekretarza generalnego, a następnie wiceprezesa. Ów laureat Państwowej Nagrody Muzycznej z 1932 roku (za Koncert wiolonczelowy), działał równolegle w Polskim Towarzystwie Muzyki Współczesnej (PTMW), pisał muzykę do filmów i dla teatru, był także aktywnym publicystą – stałym sprawozdawcą muzycznym „Kuriera Porannego” oraz organistą i kierownikiem chóru przy kościele Św. Krzyża w Warszawie. Właśnie ten chór zaśpiewał utwory Tadeusza Joteyki na uroczystości poświęcenia dedykowanego mu nagrobka, która odbyła się jesienią 1934 roku, a sam Maklakiewicz w imieniu władz SKP wygłosił wówczas okolicznościowe przemówienie [21].

Stosunek Karola Szymanowskiego do Stowarzyszenia wydaje się szczególnie skomplikowany. Z maja 1931 roku pochodzi informacja, że kompozytor od dłuższego czasu odmawiał udziału w pracach organizacji i tę rezygnację przyjęto do wiadomości, na co wskazuje pismo wystosowane przez ówczesnego wiceprezesa SKP, Eugeniusza Morawskiego [22]. Tymczasem już w październiku tego samego roku, po dymisji dotychczasowego zarządu, znalazł się pośród członków nowego, na którego czele stanął Stanisław Niewiadomski. Co ciekawe, obok przedstawicieli starszego pokolenia twórców – Felicjana Szopskiego i Tadeusza Joteyki – znaleźli się w nim młodzi zwolennicy Szymanowskiego: Piotr Perkowski, Michał Kondracki oraz dodekafonista Józef Koffler, co – podążając za komentarzami prasowymi – należy uznać za próbę zmiany polityki Stowarzyszenia. We władzach miały być bowiem reprezentowane „wszystkie dzisiejsze odłamy twórczości muzycznej polskiej” [23].

Następnie, w maju 1932 roku, podczas dorocznego Walnego Zgromadzenia prezesem wybrany został sam Szymanowski, co nastąpiło niemal bezpośrednio po przyjęciu jego dymisji ze stanowiska profesora Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Warszawie – gestu wykonanego po zwolnieniu z tej uczelni Grzegorza Fitelberga, Ludomira Różyckiego i Kazimierza Sikorskiego, pedagogów byłej Wyższej Szkoły Muzycznej. Wiadomo jednak, że gdy nadszedł czas wyborów, Szymanowski się wahał. „Dziś miałem list od Joteyki o nowym zarządzie (Wieniawski)” – pisał 26 maja 1932 roku do Grzegorza Fitelberga. „Przed tygodniem pisałem do Maklak.[iewicza], że nie zgadzam się na kandyd.[aturę] Wieniawskiego. Może wobec tego ustąpić w ogóle z zarządu i raz dać temu wszystkiemu pokój, jak myślisz?” [24]. Te wahania wynikały prawdopodobnie nie tylko z możliwej osobistej urazy wobec Wieniawskiego, ale też z różnic estetycznych między Szymanowskim a większością konserwatywnie zorientowanych członków Stowarzyszenia w kwestii kierunku rozwoju polskiej muzyki – podobnych do tych, które doprowadziły do konfliktu w Konserwatorium. Przyczyną mogła być także kosmopolityczna natura kompozytora, który jako artysta o międzynarodowej renomie miał inne priorytety niż działalność w organizacji o znaczeniu lokalnym.

Z uwagi na braki w dokumentacji pełne odtworzenie wszystkich składów osobowych Zarządu Stowarzyszenia na przestrzeni lat nie jest obecnie możliwe. Poniższe zestawienie obejmuje jedynie te, które dało się zrekonstruować na podstawie dostępnych źródeł pośrednich (głównie publikacji prasowych) we względnie kompletnym kształcie. Te personalne dane można uzupełnić o kilka wniosków wysnutych na podstawie rozproszonych informacji. Wiadomo na przykład, że w 1936 i 1938 roku Bolesław Woytowicz był delegatem Stowarzyszenia do jury Państwowej Nagrody Muzycznej, a zatem najpewniej był wówczas członkiem Zarządu. W analogicznej roli wystąpił w 1937 roku Michał Kondracki. Na łamach „Chóru”, miesięcznika redagowanego przez Jana Maklakiewicza, znajdujemy wzmiankę, że Mateusz Gliński „w ciągu szeregu lat pełnił obowiązki radcy prawnego Stow. Kompozytorów Polskich” [25]. Z kolei z listu Karola Szymanowskiego wnioskować można, że we wrześniu 1933 roku Gliński pełnił funkcję sekretarza Stowarzyszenia [26].

Dodajmy, że Stowarzyszenie nadało kilku zasłużonym kompozytorom członkostwo honorowe. W styczniu 1931 roku przypadło ono Ignacemu Janowi Paderewskiemu, a także Piotrowi Maszyńskiemu i Aleksandrowi Michałowskiemu [27], natomiast w maju 1932 roku członkami honorowymi zostali Stanisław Niewiadomski, Felicjan Szopski oraz Maurice Ravel, który gościł wówczas w Polsce [28]. Członkiem honorowym Stowarzyszenia został także w 1936 roku łużycki kompozytor Bjarnat Krawc [29].

[Przykładowe składy osobowe zarządów SKP z lat 1928–1935]
1928 (czerwiec)
Ludomir Różycki (prezes), Tadeusz Joteyko (wiceprezes i skarbnik), Emil Młynarski (wiceprezes), Adam Wieniawski (sekretarz), członkowie: Tadeusz Czerniawski, Witold Maliszewski, Stanisław Niewiadomski, Piotr Rytel, Karol Szymanowski

1931 (styczeń)
Ludomir Różycki (prezes), Tadeusz Joteyko (wiceprezes i skarbnik), Eugeniusz Morawski (wiceprezes), Adam Wieniawski (sekretarz generalny), członkowie: Karol Szymanowski, Stanisław Niewiadomski, Piotr Rytel, Witold Maliszewski i Roman Chojnacki

1931 (październik)
Stanisław Niewiadomski (prezes), Felicjan Szopski i Tadeusz Joteyko (wiceprezesi), Piotr Perkowski (skarbnik), Jan Maklakiewicz (sekretarz), członkowie: Józef Koffler, Karol Szymanowski, Mateusz Gliński, Michał Kondracki

1932 (maj)
Karol Szymanowski (prezes), Emil Młynarski (wiceprezes), Tadeusz Joteyko (wiceprezes i skarbnik), Jan Maklakiewicz (sekretarz), członkowie: Adam Wieniawski, Piotr Perkowski, Mateusz Gliński, Michał Kondracki i Kazimierz Sikorski

1933 (luty)
Adam Wieniawski (wiceprezes), Jan Maklakiewicz (sekretarz generalny)

1934 (kwiecień)
Emil Młynarski (prezes), Karol Szymanowski i Adam Wieniawski (wiceprezesi), Tadeusz Czerniawski (skarbnik), Jan Maklakiewicz (sekretarz), członkowie: Mateusz Gliński, Bolesław Woytowicz, Kazimierz Sikorski i Roman Palester

1935 (lipiec)
Adam Wieniawski (prezes), Jan Maklakiewicz i Karol Szymanowski (wiceprezesi), Anna Maria Klechniowska (skarbnik), Roman Palester (sekretarz)

Dyplom poświadczający nadanie
członkostwa honorowego
Ignacemu Janowi Paderewskiego;
źródło: Archiwum Akt Nowych

Działalność koncertowa i promocyjna

Informacja o koncercie,
„Rzeczpospolita” R.10, nr 38A
(8 lutego 1929)

Działalność koncertowa stanowiła jeden z fundamentalnych obszarów aktywności Stowarzyszenia Współczesnych Kompozytorów Polskich. Pierwsze „zebranie towarzyskie” członków przekształconej organizacji odbyło się 10 stycznia 1927 roku w sali kameralnej warszawskiej Filharmonii. Program wieczoru obejmował utwory fortepianowe Paderewskiego, Szymanowskiego i Wertheima w wykonaniu pianistki Jadwigi Erniczówny, nastrojowe pieśni Henryka Cylkowa zaprezentowane przez M. Kawałską, występ wokalny Janiny Sowilskiej, pokaz kunsztu harfowego Wrockiej oraz pogodne, popularne piosenki w interpretacji Marcelego Sowilskiego [30]. Na kolejnym zebraniu tego sezonu, 21 lutego, zaprezentowano Suitę góralską na fortepian Tadeusza Joteyki, preludia Stanisława Czapskiego oraz pieśni Anny Marii Klechniowskiej i Marcelego Popławskiego [31]. Godne uwagi jest także, że 11 kwietnia 1927 roku staraniem Stowarzyszenia zorganizowano w sali Konserwatorium wielki koncert współczesnej muzyki czeskiej [32]. Inicjatywa ta świadczyła o ambicjach rozwijania kontaktów międzynarodowych oraz wykraczania poza promocję wyłącznie rodzimej muzyki. W programie znalazło się trio Antonína Dvořáka, współczesne czeskie pieśni solowe i utwory fortepianowe, a także chóralne pieśni ludowe.

Jeszcze w tym samym, 1927 roku, z okazji jubileuszu 40-lecia pracy artystycznej Stanisława Niewiadomskiego, zarząd SWKP zorganizował uroczysty wieczór, podczas którego wykonano szereg chóralnych, wokalnych i fortepianowych dzieł jubilata [33]. Pośród dorobku koncertowego Stowarzyszenia w 1928 roku warto wyróżnić wieczór poświęcony utworom dotąd niewykonywanym lub rzadko prezentowanym. Uczeń Józefa Śmidowicza Leon Boruński zagrał wówczas na fortepianie kilka swych własnych kompozycji, a śpiewak Brezy wykonał pieśni Adama Elertowicza [34].

W kolejnych latach międzywojennych działalność koncertowa Stowarzyszenia zyskiwała na dynamice i rozwijała się wielokierunkowo. Obok tradycyjnych „zebrań” – wieczorów muzycznych i licznych audycji, pojawiały się przedsięwzięcia o szczególnym charakterze. Taką inicjatywą był „konkurs muzyki tanecznej” zorganizowany w 1932 roku. Wyróżniał się on nowatorską formułą – był jawny i przyznawał równe nagrody wszystkim zakwalifikowanym kompozycjom, co eliminowało kontrowersje związane z hierarchizacją utworów. Z około dziesięciu nadesłanych prac osiem przedstawiono w sali Konserwatorium w wykonaniu zespołu tanecznego pani Ireny Mieczyńskiej, poprzedzając je merytoryczną prelekcją. Kompozytorami wybranych utworów byli: Henryk Cylkow, Łucja Drège-Schielowa, Tadeusz Joteyko, Józef Koffler, Michał Kondracki, Ilza [Sternicka]-Niekraszowa, Szymon Waljewski i Zofia Wróblewska. Nagrody – trzy statuetki z brązu, płaskorzeźba z głową Wagnera oraz książki i nuty – pochodzące od przyjaciół Stowarzyszenia zostały rozlosowane między uczestników przy aplauzie publiczności [35].

Co nie mniej ciekawe, w 1928 roku Stowarzyszenie Kompozytorów wraz z Towarzystwem Szerzenia Sztuki Polskiej Wśród Obcych współorganizowało ogłoszony przez Polski Komitet Olimpijski konkurs na utwory muzyczne inspirowane przez idee sportowe. Miał on związek z nadchodzącymi Igrzyskami IX Olimpiady w Amsterdamie i konkursami sztuki ogłaszanymi w ich ramach [36]. Niestety, wyłoniony przez krajowe jury polski utwór – marsz pt. Orzeł Biały autorstwa kompozytora ukrywającego się pod pseudonimem Kazimierz Kresowiak – przepadł potem z kretesem w olimpijskich zmaganiach, w przeciwieństwie do przesłanego na konkurs literacki Lauru Olimpijskiego Kazimierza Wierzyńskiego, który zdobył dla Polski złoty medal.

Prasa donosiła także o innych wyjątkowych wydarzeniach z życia Stowarzyszenia, w tym takich, które miały charakter przede wszystkim towarzyski. Przykładowo, gdy w 1935 roku, z okazji premiery swej opery Il Dibuk do libretta Renato Simoniego, Warszawę odwiedził Lodovico Rocca, Stowarzyszenie wydało na jego cześć „herbatkę” [37] w Sali Malinowej hotelu Bristol. Na szczególną uwagę zasługuje również „bal u kompozytorów" czy też koncert-bal, organizowany co najmniej dwukrotnie, w latach 1928 i 1929, w Salach Redutowych. Jak czytamy w prasie, program pierwszego z nich był wyjątkowo urozmaicony: „W części koncertowej Trio S. Malinowskiego [...], utwory fortepianowe H. Dorabialskiej (autorka), pieśni H. Dorabialskiej, J. A. Maklakiewicza, S. Malinowskiego i B. Wojtowicza [...] oraz improwizacje plastyczne z fragmentów dzieł T. Joteyki, L. Różyckiego i A. Wieniawskiego. [...] O godz. 12.30 rozpocznie się bal przy dźwiękach lubianego jazzu Kagana, z Cafe Italia. Podczas balu Divertissement choreograficzne układu p. baletmistrza Zajlicha, w wykonaniu artystek baletu opery warszawskiej, bar i kawiarnia kompozytorów, loteria fantowa i inne atrakcje. Tańce poprowadzi p. Zajlich” [38].

Formuła łącząca wydarzenie artystyczne z towarzyskim była zresztą, jak się wydaje, nieobca działalności Stowarzyszenia także w późniejszych latach. Wiadomo np., że w 1932 roku w „pałacu Philipsa” w Warszawie, przy ul. Mazowieckiej 9, odbywały się wieczory, których program rozpoczynał wykwintny koncert prezentujący twórczość polskich kompozytorów współczesnych w interpretacji wybitnych artystów. Po części muzycznej następował „cercle”, a około północy goście mogli podziwiać dodatkowe występy artystyczne z różnych dziedzin sztuki spokrewnionych z muzyką. Spotkania takie kończyły się zaś tańcami trwającymi do późnych godzin nocnych [39].

Ta wielowymiarowa działalność artystyczna i towarzyska służyła nie tylko promocji polskiej muzyki, ale również integracji środowiska kompozytorskiego oraz budowaniu pozytywnego wizerunku Stowarzyszenia w społeczeństwie.

Informacja o koncercie,
„Rzeczpospolita” R.10, nr 38A
(8 lutego 1929)

W obronie polskiego repertuaru operowego

Skan - memoriał w sprawie opery Kurier Polski 1929 nr 134 17 maja

Memoriał w sprawie opery polskiej,
„Kurier Polski” 1929,
nr 134 (17 maja)

Stowarzyszenie wykazywało się sporą aktywnością w działaniach na rzecz dobra polskiego życia muzycznego. Zaangażowało się między innymi w walkę o należyte miejsce dla rodzimej twórczości operowej. Kluczowym dokumentem w tej materii jest memorandum skierowane w maju 1929 roku do władz miejskich Warszawy, opublikowane w „Kurjerze Warszawskim” [40], a następnie przedrukowane w innych gazetach. W dokumencie tym kompozytorzy wskazywali, że Opera Warszawska, jako instytucja subsydiowana przez władze municypalne i państwo, powinna przede wszystkim reprezentować twórczość polską i czynić w tym kierunku najdalej idące starania.

Z ubolewaniem odnotowywano, że Opera Warszawska marginalizuje dzieła polskie – wprawdzie wprowadza je do repertuaru, lecz szybko zdejmuje z afisza, podczas gdy opery zagraniczne są forsowane nawet przy słabej frekwencji. Kompozytorzy odczuwali jako szczególnie dotkliwy fakt, że większość przedstawień polskich oper mogła się odbyć jedynie dzięki „upokarzającym godność kompozytorską, osobistym interwencjom autorów”. Co więcej, mimo przyznania przez rząd znacznej zapomogi na podtrzymanie repertuaru polskiego, dyrekcja nie wykorzystała tych środków zgodnie z przeznaczeniem.

W związku z powyższym Stowarzyszenie sformułowało pięć konkretnych postulatów: 1) Teatr Wielki powinien być przede wszystkim placówką reprezentującą polską twórczość operową, a nie przedsiębiorstwem kierującym się wyłącznie dochodowością; 2) co najmniej trzy z siedmiu tygodniowych przedstawień powinny być przedstawieniami oper polskich; 3) zakwalifikowana opera polska musi być wystawiona w ciągu roku; 4) każda opera polska powinna otrzymać najlepszą obsadę i oprawę; 5) dla oper polskich należy przeznaczać najlepsze dni tygodnia. Memorandum podpisali: Ludomir Różycki, Karol Szymanowski, Tadeusz Joteyko, Adam Wieniawski, Witold Maliszewski, Piotr Rytel, Stanisław Niewiadomski i Tadeusz Czerniawski.

Zaniepokojenie władz Stowarzyszenia pozostawało zapewne w związku z odejściem ze stanowiska dyrektora opery Emila Młynarskiego, co było m.in. skutkiem narastających konfliktów z krytykami i urzędnikami. Nie bez znaczenia był też narastający w owym czasie kryzys gospodarczy i zagrożenie likwidacji niektórych instytucji kultury. W związku z tym w 1931 roku Stowarzyszenie skierowało listy do władz Poznania i Lwowa z apelem o utrzymanie tamtejszych oper miejskich [41]. W pismach tych, sygnowanych przez Ludomira Różyckiego jako prezesa i Adama Wieniawskiego jako sekretarza, kompozytorzy postulowali zachowanie miejskich scen operowych, wskazując na wymowną dysproporcję: „Jeżeli na 60 milionów mieszkańców w Niemczech jest 90 teatrów operowych, a na 30 milionów Polaków mamy 4 teatry operowe, to zbytnią ich ilością poszczycić się nie możemy”. Argumentowano, że likwidacja choćby jednej placówki byłaby „wielką stratą i faktem świadczącym źle o naszych zamiłowaniach kulturalnych”. Stowarzyszenie ponownie zwracało uwagę na problem repertuaru, który „w lwiej części składa się z twórczości obcej, a mógłby i powinien być polski”. Krytykowało praktykę wystawiania oper polskich kompozytorów jedynie jako premier, które służą jako „atut w sprawozdaniu rocznym”, lecz nie są utrzymywane w stałym repertuarze. Argumentując, że subsydia pochodzące z podatków obywateli polskich powinny służyć dobru Polski, Stowarzyszenie prosiło o postawienie dyrekcjom oper dwóch warunków: wystawiania jak największej liczby wartościowych polskich oper oraz utrzymywania w repertuarze każdej opery polskiej, która odniosła sukces.

Memoriał w sprawie opery polskiej,
„Kurier Polski” 1929,
nr 134 (17 maja)

Spór o tantiemy i prawa autorskie

Skan Obrona praw autorskich kompozytorów Kurjer Polski 1932, no 327

Obrona praw autorskich kompozytorów,
„Kurjer Polski” 1932, nr 327

Równie istotnym, jeśli nie najważniejszym obszarem działalności Stowarzyszenia była ochrona praw autorskich kompozytorów. Pierwsze kroki w tej materii podjęto już w 1925 roku, gdy Tadeusz Joteyko i Piotr Rytel w imieniu Sekcji Kompozytorów Polskich wręczyli posłowi Konopczyńskiemu, referentowi projektu ustawy o prawie autorskim, stosowny memoriał. Kompozytorzy postulowali w nim 50-letni (a nie 30-letni) termin ochrony praw autorskich od dnia śmierci twórcy. Stwierdzono też, że nie należy przyznawać „samoistnych praw” autorowi utworu literackiego, na podstawie którego powstało jakieś dzieło operowe czy baletowe, podobnie jak i libreciście [42]. Ustawę o prawach uchwalono 29 marca 1926 roku. Znalazł się w niej zapis o wygaśnięciu praw autorskich dopiero po 50 latach od śmierci twórcy. Jednak drugi postulat kompozytorów nie został uwzględniony, gdyż artykuł 8 zapewniał „prawa odrębne” twórcom „dzieł łącznych” [43].

W marcu 1927 roku Stowarzyszenie powierzyło Związkowi Autorów i Kompozytorów Scenicznych (ZAiKS, obecnie Stowarzyszenie Autorów ZAiKS) obronę praw swoich członków na terenie całej Rzeczypospolitej. Decyzja ta początkowo miała charakter próbny, jednak z czasem przekształciła się w długotrwałe rozwiązanie. Już rok później pojawiły się pierwsze głosy krytyczne wobec tej współpracy. Mateusz Gliński na łamach „Muzyki” [44] krytykował decyzję Stowarzyszenia o przedłużeniu umowy z ZAiKS-em na kolejne trzy lata. Według Glińskiego, oznaczało to rezygnację z postawienia obrony praw autorskich na racjonalnych podwalinach organizacyjnych i powierzenie odpowiedzialnej sprawy „agentowi”.

Głównym punktem konfliktu między Stowarzyszeniem Kompozytorów a ZAiKS-em, narastającym przez lata, był niesprawiedliwy system tantiemowy. ZAiKS stosował bowiem zasadę jednolitego szacowania utworów wyłącznie na podstawie czasu ich trwania, bez uwzględnienia kategorii czy obsady wykonawczej. W praktyce oznaczało to, że złożony fragment opery na głosy solowe, chóry i pełną orkiestrę wyceniany był identycznie jak popularna piosenka kabaretowa o tej samej długości. Gliński podkreślał, że w innych krajach funkcjonowały już wówczas bardziej sprawiedliwe rozwiązania. Przywoływał przykład szwajcarskiej organizacji „Gefa” z Zurychu, która w swojej tabeli repartycji brała pod uwagę zarówno czas trwania kompozycji, jak i liczbę wykonawców. Według tych obliczeń fragment opery mógłby być wyceniony nawet dziesięciokrotnie wyżej niż trwająca tyle samo popularna piosenka.

Problem systematycznie narastał, osiągając punkt kulminacyjny na początku lat 30. Kwestia zapewnienia muzyce poważnej w Polsce podstawowych warunków rozwoju poprzez obronę praw autorskich stała się niezwykle istotna. Dysproporcja w dochodach była uderzająca – Stowarzyszenie Kompozytorów otrzymało od ZAiKS-u z tytułu tantiem za cały rok 1931 zaledwie 18000 zł, podczas gdy ZAiKS, reprezentujący muzykę taneczną i kabaretową, uzyskał z tego samego tytułu aż 700000 zł. Indywidualne dochody członków Stowarzyszenia wahały się od 18 do 1000 zł rocznie – kwoty śmiesznie niskie w porównaniu z zarobkami twórców muzyki popularnej [45].

Sytuacja stała się nie do zaakceptowania, gdy ZAiKS wprowadził dodatkowe niekorzystne zmiany w systemie obliczania tantiem. Dotychczas dla określenia mnożnika minutowego dzielono ogólną sumę inkasa przez liczbę minut trwania utworów podlegających prawu autorskiemu. Po zmianach ZAiKS zaczął dzielić przez łączny czas trwania wszystkich wykonywanych utworów, co spowodowało znaczny spadek mnożnika (o około 40%). W konsekwencji tantiemy kompozytorów zmalały, natomiast zwiększyły się dochody ZAiKS-u, który zatrzymywał środki fikcyjnie przypadające kompozytorom takim jak Bach czy Chopin, których dzieła nie podlegały już ochronie prawnej.

W odpowiedzi na te praktyki Stowarzyszenie Kompozytorów wypowiedziało umowę z ZAiKS-em z dniem 23 stycznia 1933 roku. Aby wyjaśnić swoje stanowisko szerszej opinii publicznej, w listopadzie 1932 roku zorganizowano konferencję prasową [46]. Stowarzyszenie postulowało wprowadzenie zasad stosowanych w innych krajach europejskich, jak Austria, Niemcy czy Szwajcaria, gdzie muzyka poważna szacowana była dwa lub trzy razy wyżej niż muzyka lekka, a utwory na rozbudowane składy wykonawcze wyceniano kilkukrotnie wyżej niż dzieła solowe czy kameralne.

Po serii rozmów z przedstawicielami ZAiKS-u Stowarzyszenie zaproponowało zawarcie prowizorycznej umowy na nowych zasadach: ZAiKS miał płacić dodatek tantiemowy w wysokości 200% efektywnie przypadających tantiem oraz miesięczną kwotę 400 złotych tytułem udziału w tantiemach za utwory niepodlegające już ochronie. Po długotrwałych negocjacjach, 19 sierpnia 1934 roku Stowarzyszenie Kompozytorów Polskich na walnym zgromadzeniu podjęło decyzję o fuzji z ZAiKS-em w zakresie ochrony praw autorskich, co oznaczało likwidację własnej działalności w tym zakresie. Informację tę przekazał na specjalnej konferencji prasowej wiceprezes Adam Wieniawski [47].

Połączenie organizacji stanowiło przełomowy moment, dający nadzieję na bardziej zrównoważony system wynagradzania kompozytorów. Historia ta ukazuje trudny proces kształtowania się w Polsce ochrony praw autorskich twórców, zwłaszcza w kontekście odpowiedniego doceniania wartości artystycznej dzieł o różnym charakterze i wymagających różnego nakładu pracy. Spór między ZAiKS-em a SKP był w istocie dyskusją o fundamentalnych wartościach w kulturze – czy powinna ona podlegać wyłącznie prawom rynku, czy też należy uwzględniać inne kryteria, takie jak wartość artystyczna, nakład pracy i profesjonalne wykształcenie.

Obrona praw autorskich kompozytorów,
„Kurjer Polski” 1932, nr 327

Kryzysy wewnętrzne

Skan Wręczenie Państwowej Nagrody Muzycznej Maklakiewiczowi 1932

Wręczenie Państwowej Nagrody Muzycznej
Janowi Adamowi Maklakiewiczowi,
1932. Stoją od lewej: Stanisław Niewiadomski, żona Jana Maklakiewicza, Tadeusz Joteyko, Jan Maklakiewicz, Mateusz Gliński, minister Janusz Jędrzejewicz, Witold Maliszewski, Bronisław Żongołłowicz, Karol Szymanowski, Władysław Zawistowski. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Równolegle z problemami zewnętrznymi Stowarzyszenie musiało mierzyć się z wyzwaniami wewnętrznymi. Jednym z nich była kontrowersja wokół procedury przyznawania prestiżowej Państwowej Nagrody Muzycznej, ustanowionej w grudniu 1928 roku przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, której pierwszym laureatem został Karol Szymanowski. W 1933 roku dwaj członkowie jury reprezentujący Stowarzyszenie – Piotr Perkowski i Michał Kondracki – demonstracyjnie opuścili obrady, protestując przeciwko metodom wyłaniania laureata. Z prac jury wycofał się również Piotr Rytel, a nagrodę przyznano czterema głosami pozostałych jurorów (w tym jednym oddanym korespondencyjnie) Eugeniuszowi Morawskiemu za balet Świtezianka, który konkurował z IV Symfonią Karola Szymanowskiego.

Wydarzenie to było jedynie wierzchołkiem góry lodowej – przypomnieniem znanego konfliktu między Morawskim a Szymanowskim, toczącego się wokół warszawskiego Państwowego Konserwatorium Muzycznego, o podłożu zarówno pokoleniowym, jak i artystycznym. Jednak źródła spektakularnego protestu młodych twórców wspierających Szymanowskiego sięgały jeszcze głębiej – do kontrowersji związanych z wydatkowaniem środków z Funduszu Kultury Narodowej przeznaczonych na publikację dzieł Ludomira Różyckiego i Piotra Rytla. Sprawa rozpoczęła się w 1928 roku, gdy Stowarzyszenie Kompozytorów Polskich otrzymało dotację w wysokości 40000 złotych na wydawnictwa muzyczne. 10000 złotych z tej puli przyznano Rytlowi na publikację jego dwóch utworów: Korsarza i Św. Jerzego. Podobne kwoty trafiły do Ludomira Różyckiego i Emila Młynarskiego, a pozostałe środki rozdzielono między Czesława Marka i Ludomira Rogowskiego.

Problem pojawił się w 1931 roku, gdy – mimo pobrania środków – nie ukazały się żadne nowe wydania. Fundusz Kultury Narodowej zaczął monitować Stowarzyszenie. Gdy wreszcie Rytel przedstawił wydane utwory, okazało się, że były to dzieła opublikowane już wcześniej, w latach 1926–1927. Sprawą zajął się walny zjazd Stowarzyszenia w maju 1931 roku. Według doniesień prasowych [48] rozważano wtedy, czy przekazać sprawę prokuratorowi, czy rozwiązać ją wewnętrznie. Wybrano drugą opcję, by uniknąć publicznego skandalu. W wyniku wewnętrznego dochodzenia Rytel dobrowolnie zwrócił w grudniu 1931 roku kwotę 3000 złotych. Co znaczące, podobny przypadek dotyczył Ludomira Różyckiego, który otrzymał 5000 złotych na publikację partytury Bolesława Śmiałego, także – jak się okazało – utworu wcześniej wydanego. Miał on zlecić wydrukowanie nowych okładek i umieścić w nich stare nuty z Lipska, przedstawiając je jako nowe wydanie. Po wykryciu nieprawidłowości Różycki zwrócił 1000 złotych i zobowiązał się do spłacenia pozostałej kwoty ratalnie.

Zarząd SKP uznał obie sprawy za zamknięte i przedstawił takie stanowisko Walnemu Zgromadzeniu 22 maja 1932 roku. Jednak 32-osobowe gremium jednomyślnie (przy jednym głosie wstrzymującym) odrzuciło wniosek dotyczący Rytla i nakazało powołanie specjalnej komisji śledczej. Zespół złożony z Wieniawskiego, Perkowskiego i Maklakiewicza przez kilka miesięcy badał sprawę, przesłuchując świadków i analizując dokumenty. Ostatecznie uznano Rytla winnym stawianych zarzutów. 6 lutego 1933 roku zarząd SKP, po zapoznaniu się ze sprawozdaniem komisji, podjął uchwałę o usunięciu kompozytora z listy członków, powołując się na artykuł 11 Statutu, stanowiący, że „członek, działający na szkodę Stowarzyszenia, lub dopuszczający się czynów uwłaczających czci wykluczony zostaje ze Stowarzyszenia” [49].

Informacja o wykluczeniu Rytla trafiła do prasy w lutym 1933 roku, wywołując znaczne poruszenie. Kontrowersje potęgował fakt, że Rytel miał zasiadać w jury Państwowej Nagrody Muzycznej jako reprezentant Konserwatorium Warszawskiego. Obok publikacji bezpardonowo krytycznych (ukazujących się zwłaszcza w tzw. prasie sanacyjnej) pojawiły się wówczas głosy w obronie kompozytora. Stanisław Piasecki na łamach „ABC” (dziennika związanego z ruchem narodowym) [50] sugerował, że wznowienie sprawy miało na celu wyeliminowanie Rytla z jury, a Stowarzyszenie stosuje podwójne standardy, przemilczając poważniejszą sprawę Różyckiego, co wskazywało na motywacje polityczne i personalne. Sam Rytel odpierał zarzuty, twierdząc, że są bezzasadne, a publikacje prasowe – oszczercze. 9 lutego publicznie ogłosił, że składa pozew przeciwko redaktorom „prasy czerwonej” [51].

Tego samego dnia do jury Państwowej Nagrody Muzycznej wpłynęło pismo Rytla z rezygnacją z funkcji jurora. Samo posiedzenie miało bardzo burzliwy przebieg. Jak później relacjonował Piotr Perkowski, do złożenia mandatów przez przedstawicieli SKP przyczyniło się głównie to, że pozostali członkowie jury (któremu przewodniczył Witold Maliszewski, a w skład którego wchodzili także Karol Stromenger, Franciszek Brzeziński i Stanisław Niewiadomski) z góry ustalili laureata i „przyznawali się, iż nie życzą sobie nic słyszeć ani wiedzieć o żadnych partyturach” [52]. W obliczu medialnego zamieszania SKP wydało oficjalne oświadczenie, opublikowane w kilku gazetach, przedstawiające chronologię wydarzeń i wyrażające ubolewanie z powodu upublicznienia sprawy [53].

Finał nastąpił 23 kwietnia 1933 roku, gdy odbyło się nadzwyczajne walne zgromadzenie członków SKP, mające rozstrzygnąć ostatecznie los Rytla. Mimo licznej obecności jego zwolenników, po 10 godzinach burzliwych obrad zebrani zdecydowaną większością poparli działania Zarządu. Wydawało się, że sytuacja kompozytora jest przesądzona. Jednak w przerwie obrad Rytel i jego stronnicy przeprowadzili intensywną kampanię, odwołując się do „uczucia humanitarnego” uczestników. Ta osobista interwencja przyniosła efekt – w ostatecznym głosowaniu, przy trzech głosach wstrzymujących się, zaledwie jednym głosem (14 do 13) zdecydowano o przywróceniu Rytla w prawach członka stowarzyszenia [54]. Wytoczone przez Rytla sprawy sądowe zostały umorzone, gdy pozwane gazety opublikowały przeprosiny.

Opisana historia wykroczyła zatem daleko poza pierwotną kwestię nieprawidłowości finansowych, stając się soczewką skupiającą napięcia w polskim środowisku kompozytorskim międzywojnia. Stanowi ona nie tylko świadectwo ówczesnego podejścia do kwestii etyki zawodowej i zarządzania publicznymi funduszami na kulturę, ale również ilustruje mechanizmy samoregulacji w środowisku kompozytorskim, złożone z gry zasad formalnych i osobistych więzi czy sympatii. Jak się wydaje, „sprawa Rytla” miała też wpływ na rezygnację Stowarzyszenia z prowadzenia własnego wydawnictwa. Zadania tego typu przejęło utworzone w 1930 roku Towarzystwo Wydawnicze Muzyki Polskiej, które odtąd otrzymywało z Funduszu Kultury Narodowej celowe dotacje [55].

Schyłek okresu międzywojennego

Analiza międzywojennych dziejów Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich na podstawie źródeł pośrednich, szczególnie materiałów prasowych, wskazuje na wyraźne osłabienie w drugiej połowie lat 30. zarówno zainteresowania mediów działalnością organizacji, jak i jej własnej aktywności promocyjnej. Podczas gdy szczegółowe dane o działalności pod szyldem SKP można było bez trudu odnaleźć w materiałach prasowych z lat wcześniejszych, to w drugiej połowie dekady stają się one rzadkością. Przeważają natomiast wzmianki o obecności przedstawicieli Stowarzyszenia w rozmaitych gremiach jurorskich (w tym jury Nagrody Państwowej), komitetach honorowych rozmaitych wydarzeń kulturalnych oraz podczas uroczystości rocznicowych i żałobnych (np. po śmierci Emila Młynarskiego w 1935 roku i Karola Szymanowskiego w roku 1937). Odnotować należy także zaangażowanie reprezentantów organizacji w projektowaną w 1935 roku nowelizację prawa autorskiego. Wystąpili oni wówczas z odezwą dotyczącą praw kompozytorów w kinematografii dźwiękowej, protestując przeciw zbyt niskim tantiemom dla twórców muzyki filmowej w Polsce (0,3–0,4% wpływów kasowych) w porównaniu z zagranicą (1–4%). Obawiali się również, że nowa ustawa nie zapewni należytej ochrony praw autorskich, postulując, by kompozytorzy po sprzedaży utworu producentowi nadal otrzymywali wynagrodzenie tytułu z publicznych pokazów [56].

Jedną z prawdopodobnych przyczyn malejącego zainteresowania Stowarzyszeniem było rosnące zaangażowanie kompozytorów, zwłaszcza młodszego pokolenia, w działalność Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej. W pracach tej utworzonej w 1924 roku polskiej sekcji Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej uczestniczyli już wcześniej liczni twórcy równocześnie działający w Stowarzyszeniu Kompozytorów – Karol Szymanowski, Emil Młynarski i Mateusz Gliński, obecni w nim niemal od początku, a także Jan Maklakiewicz, Piotr Perkowski czy Kazimierz Sikorski [57]. Trzeba jednak zauważyć, że od 1935 roku PTMW wyraźnie wzmogło swoją działalność: utworzono w jego strukturach trzy sekcje (wydawniczą, prasową i koncertową), zapoczątkowano cykl regularnych audycji prezentujących współczesną twórczość oraz nawiązano ścisłą współpracę z Towarzystwem Wydawniczym Muzyki Polskiej, umieszczając siedzibę PTMW w jego lokalu [58]. Wszystkie te inicjatywy miały na celu nie tylko propagowanie muzyki współczesnej, ale nade wszystko promocję polskich utworów na arenie międzynarodowej [59]. Kompozytorzy coraz większą wagę zaczęli przywiązywać do międzynarodowego uznania – szans wykonania utworów podczas festiwali MTMW czy uczestnictwa w międzynarodowych jury. PTMW, dzięki swej międzynarodowej orientacji, dawało kompozytorom dostęp do tych możliwości. Okres międzywojenny zwieńczył zresztą spektakularny sukces polskiej sekcji MTMW – zorganizowanie w kwietniu 1939 r. w Warszawie i Krakowie XVII międzynarodowego festiwalu, które stanowiło symboliczne ukoronowanie wysiłków na rzecz wprowadzenia rodzimej muzyki do światowego obiegu.

Kontynuacja w warunkach konspiracji

Fotografie: organizatorzy konspiracyjnego życia muzycznego

Organizatorzy konspiracyjnego życia muzycznego.
Od lewej: Edmund Rudnicki, Bronisław Rutkowski, Piotr Perkowski;
źródło fotografii: Narodowe Archiwum Cyfrowe

W obliczu niemieckiej okupacji, gdy oficjalna działalność polskich stowarzyszeń kulturalnych została zawieszona, rozpoczął się wyjątkowy rozdział w historii SKP. Podczas pierwszego Zjazdu Kompozytorów w 1945 roku Piotr Perkowski podkreślał, że funkcjonowanie Stowarzyszenia „kontynuowały także inne organizacje związane z życiem muzycznym” [60]. Zakres ich działań wykraczał poza kwestie nurtujące przedwojenne środowisko kompozytorskie i obejmował całokształt wielokierunkowo zorganizowanej kultury muzycznej w okupowanej Warszawie.
Wiadomo, że koordynacją tego obszaru zajmowały się struktury państwa podziemnego, zwłaszcza Dział Kultury Delegatury Rządu kierowany przez Stanisława Lorentza. Sam Lorentz zaznaczał, że „poszczególne zespoły nie działały w oderwanych ugrupowaniach fachowych, lecz stanowiły elementy jednolitej akcji, kierowanej przez podziemne władze polskie” [61]. Na terenie Warszawy funkcjonowały dwa główne ośrodki muzyczne – jeden pod kierownictwem Edmunda Rudnickiego, drugi prowadzony przez kompozytora Piotra Perkowskiego.

Inicjatywa koordynowana przez Perkowskiego zrodziła się w środowisku artystów skupionych wokół kawiarni „Lira” przy ul. Szpitalnej 5, która już od 1939 roku pełniła rolę punktu informacyjnego i samopomocowego dla muzyków [62]. Miejsce to służyło także jako węzeł konspiracyjnej sieci komunikacyjnej. Od momentu, gdy działalność Perkowskiego zyskała oficjalne wsparcie Delegatury Rządu, otrzymywał on za pośrednictwem Lorentza lub Edmunda Rudnickiego stałe dyrektywy oraz pomoc finansową.

Komórka konspiracyjna, którą koordynował Perkowski (ps. doktor Puławski), przyjęła kolegialny model funkcjonowania i objęła system specjalistycznych komisji. Według jego relacji [63] pierwszą z nich była Komisja Odbudowy Opery, w skład której wchodzili: on sam, Zygmunt Latoszewski, Konstanty Regamey, Bolesław Woytowicz, Edward Bender, Zbigniew Turski i, od r. 1943, Jerzy Waldorff. Drugą była Komisja Koncertowa i Pośrednictwa Pracy, skupiająca Perkowskiego, Romana Padlewskiego, Bendera, Latoszewskiego, Aleksandra Grankego i Jadwigę Hennert. W ramach tej komisji działały dwie sekcje: Sekcja Koncertów Domowych (Mirosław Dąbrowski, Maria Ogilbianka, Padlewski, Norbert Karaskiewicz) oraz Sekcja Koncertów Rady Głównej Opiekuńczej (Perkowski, Stanisław Kazuro, Henryk Rydzewski oraz, od 1943 r., Waldorff). Trzecią komisją była Komisja Szkolnictwa Muzycznego, której członkami byli Perkowski, Stefan Śledziński, Wiktor Bregy, Padlewski, Faustyn Kulczycki i Józef Lasocki. Czwartą – Komisja Odbudowy Filharmonii Warszawskiej z udziałem Perkowskiego, Padlewskiego, Turskiego, Latoszewskiego, Regameya, Walerego Rudnickiego i J. Hennert. Piątą strukturą była Organizacja Rady Muzycznej, w której działali Perkowski, Padlewski, Kulczycki, Edmund Rudnicki, Wojciech Smyk, Lasocki, Regamey oraz Jadwiga Hennert jako sekretarz. Krystyna Kopeczek-Michalska wspomina jeszcze o istnieniu „komisji wydawniczej” (Tadeusz Ochlewski, Edmund Rudnicki i Bronisław Rutkowski) oraz „komisji repertuaru muzycznego dla zespołów partyzanckich” [64], którą tworzyli Bronisław Rutkowski i Stefan Śledziński, współpracujący z kompozytorami takimi jak Jan Ekier, Witold Lutosławski, Andrzej Panufnik czy Roman Palester.

Działalność Edmunda Rudnickiego (ps. „Konopka”), przed wojną dyrektora muzycznego Polskiego Radia, była od 1942 roku związana z Sekcją „RA” Departamentu Informacji (DI) Delegatury Rządu na Kraj, którą upoważniono do działania na terenie całej Polski. Zespół Rudnickiego nie tylko opracowywał plany i przygotowywał programy audycji, zamawiając do nich teksty, ale także kupował płyty i konieczny sprzęt. Po pewnym czasie zaczęto organizować tajne koncerty i konkursy, na których przewidziane były nagrody dla kompozytorów i wraz z prawykonaniem nagrodzonych utworów. Główne obszary działalności Rudnickiego, obejmowały – jak podaje Lorentz – dokumentację strat polskiej kultury muzycznej, organizację tajnych koncertów, pomoc poszkodowanym muzykom (szczególnie pochodzenia żydowskiego, jak np. Zdzisław Górzyński czy Władysław Szpilman), organizację bojkotu oficjalnych niemieckich wydarzeń muzycznych oraz wsparcie dla organizacji konspiracyjnych w zdobywaniu sprzętu radiowego i papieru dla prasy podziemnej [65].

Wszystkie te struktury i zakresy działania, niezależnie od szczegółowej rekonstrukcji okupacyjnej działalności muzycznej w Warszawie, można interpretować jako adaptację przedwojennych celów Stowarzyszenia Kompozytorów do warunków konspiracyjnych. Przykładowo, zarówno tajna, jak i jawna działalność koncertowa realizowała zapisany w pierwszym, cytowanym powyżej Regulaminie Sekcji, obowiązek „urządzania produkcji muzycznych”. Wszelkie działania wydawnicze i nagraniowe przyporządkować można pierwotnemu celowi „rozpowszechniania utworów polskich kompozytorów”, a pomysły i prace na rzecz przyszłej odbudowy życia muzycznego można wpisać w postulat „dążenia do zdobycia dla muzyki polskiej stanowiska jej należnego”. Zasadę „wzajemnego zbliżenia się oraz pomocy moralnej wśród stowarzyszonych” realizowały z kolei różnorodne inicjatywy pomocowe.

Organizatorzy konspiracyjnego życia muzycznego.
Od lewej: Edmund Rudnicki, Bronisław Rutkowski, Piotr Perkowski;
źródło fotografii: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Inicjatywy artystyczne i wzajemna pomoc

Program koncertu charytatywnego
Rady Głównej Opiekuńczej,
1943

Z kompozytorskiego punktu widzenia, jednym z najistotniejszych aspektów życia zawodowego w warunkach wojennych była kontynuacja pracy twórczej, która stawała się przejawem oporu wobec wyniszczającej polityki okupanta. Struktury konspiracyjne wspierały te twórcze wysiłki. Jedną z kluczowych inicjatyw w tym zakresie był cykl „Koncertów twórczości wojennej”. Krystyna Kopeczek-Michalska wskazuje Rudnickiego jako pierwotnego ich pomysłodawcę, a Ochlewskiego – wspieranego przez Perkowskiego i Rutkowskiego – jako głównego organizatora.

Pierwszy koncert odbył się w grudniu 1941 roku w mieszkaniu Ochlewskiego przy ul. Hożej 58, a ostatni wiosną 1944 roku w domu Stanisława Wiśniewskiego przy ul. Boduena 4 [66]. W ramach cyklu wykonywano po raz pierwszy utwory powstałe podczas okupacji. Prezentowano m.in. dzieła kompozytorów takich jak: Grażyna Bacewicz (Sonata na fortepian, Sonata na skrzypce solo, duety skrzypcowe, II Kwartet smyczkowy), Stefan Kisielewski (Suita na skrzypce i fortepian, 6 preludiów i fug na fortepian, Sonata na klarnet solo), Witold Lutosławski (Wariacje na temat Paganiniego), Konstanty Regamey (Pieśni perskie i Kwintet) oraz utwory Artura Malawskiego, Romana Padlewskiego, Romana Palestra, Piotra Perkowskiego, Witolda Rudzińskiego, Zbigniewa Turskiego, Stanisława Wiechowicza, Kazimierza Wiłkomirskiego, Wawrzyńca Żuławskiego i innych.

Gdy konspiracyjna działalność koncertowa w Warszawie została rozszerzona poprzez współpracę z Radą Główną Opiekuńczą (RGO), dochodziło także do wykonań rodzimej muzyki współczesnej przeznaczonej na większe obsady. Dzięki temu zabrzmiała m.in. Uwertura tragiczna i I Symfonia Andrzeja Panufnika pod dyrekcją kompozytora oraz Divertimento na orkiestrę smyczkową Witolda Rudzińskiego. Ów bogaty dorobek kompozytorski czasu okupacji charakteryzował się specyficznymi właściwościami. „Pomimo różnorodności talentów” – jak pisał we wspomnieniach Konstanty Regamey – wspólne było „odcięcie się od modnych przed wojną stylów, odwrócenie się od zbyt radykalnych eksperymentów, nawet pewien nawrót do romantycznych elementów, a przy tym wybitna rezerwa stosunku do aktualnych tematów, do programowego przetwarzania w dźwięki otaczających wydarzeń” [67].

Według „Sprawozdania finansowego ZKP” przedstawionego przez Adama Wieniawskiego na Zjeździe Kompozytorów w 1945 roku, w okresie konspiracyjnym prowadzona była tajna kasa, przez którą przeszło ponad 200000 złotych. Środki te pochodziły z dobrowolnych, mniejszych i większych ofiar od osób prywatnych oraz od różnych przedsiębiorstw. Ze względów bezpieczeństwa nie prowadzono jednak formalnej księgowości, a przyjmowanie i wydatkowanie kwot odbywało się na podstawie kwitów, które po sprawdzeniu komisyjnym były niszczone [68].

Ta powojenna „rekonstrukcja z pamięci” pozwala zauważyć, że początkowym celem gromadzenia funduszy była pomoc dla najbardziej potrzebujących kompozytorów, muzyków lub ich rodzin. W późniejszym okresie pomoc ta przybrała formę zamówień na dzieła teoretyczno-muzyczne, które miały wypełnić najpilniejsze potrzeby w polskiej literaturze. O rodzaju zamawianego dzieła oraz wyborze autora decydowano w trybie komisyjnym. System ten pozwalał na połączenie pomocy materialnej dla twórców z dbałością o rozwój polskiej kultury muzycznej.

Dodajmy, że Biuro Informacji i Propagandy Armii Krajowej realizowało akcję polegającą na przesyłaniu drogą konspiracyjną do Londynu mikrofilmów z wyselekcjonowanymi utworami napisanymi podczas okupacji. W ten sposób „wyeksportowano” m.in. rękopis Sonaty na 2 skrzypiec i fortepian Romana Palestra, gdzie został wydany pod kryptonimem „Modrzew”, a także rękopiśmienną partyturę II Kwartetu smyczkowego Romana Padlewskiego, którego autor skrył się pod pseudonimem „R Kasztan”.

A na koniec warto wspomnieć, że mocno stymulującą kompozytorów inicjatywą struktur polskiego państwa podziemnego koordynujących polskie życie muzyczne pod okupacją były wspomniane już konkursy umożliwiające stworzenie wielu wartościowych utworów patriotycznych. Kluczową postacią w ich organizacji był Bronisław Rutkowski, działający pod pseudonimem „Korycki” w sekcji muzycznej przy Komendzie Głównej AK. Najbardziej znaczący był konkurs zorganizowany przez Biuletyn Informacyjny Komendy Głównej Armii Krajowej w 1942 roku. W jego ramach pierwszą nagrodę zdobyła Szturmówka skomponowana przez Jana Ekiera do słów Stanisława Ryszarda Dobrowolskiego, który pisał pod pseudonimem „Goliard”. Utwór ten szybko zyskał ogromną popularność w środowiskach konspiracyjnych, stając się jedną z najbardziej rozpoznawalnych pieśni okresu okupacji. W tym samym konkursie drugą nagrodę przyznano marszowi Naprzód do boju żołnierze o niezidentyfikowanym autorstwie muzyki, a równorzędną drugą nagrodę otrzymała także pieśń Do broni, Polacy skomponowana przez Zygmunta Ziółka. Zwycięskie utwory opublikowano w kwietniu 1943 roku w zbiorze Pieśni z bojów, a w lipcu w Śpiewniku domowym, którego strona tytułowa była sprytnym kamulfażem, by ukryć także hymn Jeszcze Polska nie zginęła oraz inne tradycyjne polskie pieśni [69].

Inicjatywy podejmowane w konspiracji służyły nie tylko bieżącym potrzebom, lecz także – jak już wspomniano – kształtowały podstawy przyszłej organizacji życia muzycznego w Polsce. Co jednak najważniejsze, działalność konspiracyjnych struktur muzycznych stworzyła pomost między przedwojennymi tradycjami Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich a powojenną rzeczywistością. Zachowana mimo dramatycznych okoliczności wojennych ciągłość programowa i artystyczna stała się fundamentem dla powołania w 1945 roku Związku Kompozytorów Polskich, który w nowych warunkach politycznych podjął na nowo misję zainicjowaną przez warszawskich kompozytorów w pamiętny dzień Bożego Ciała 1925 roku.

Program koncertu charytatywnego
Rady Głównej Opiekuńczej,
1943

Przypisy

[1] Adam Wieniawski, Pierwsze stowarzyszenie kompozytorów polskich („Sekcja współczesnych kompozytorów polskich"), „Muzyka" 1925, nr 6, s. 221–224.

[2] Stanisław Niewiadomski, Ż życia muzycznego. Czyżby data historyczna?, „Warszawianka” 1925, nr 162 (14 czerwca), s. 4.

[3] Ibidem.

[4] Edward Wrocki, Chwila przełomowa dla rozwoju muzyki polskiej. Pierwsze stowarzyszenie kompozytorów polskich, „Wiadomości Muzyczne” 1925, nr 4 (lipiec), s. 105–107.

[5] Adam Wieniawski, Pierwsze stowarzyszenie..., op. cit., s. 222.

[6] Zob. Edward Wrocki, op. cit.

[7] Sekcja Współczesnych Kompozytorów Polskich, „Kurier Polski” 1925, nr 284 (26 października), s. 5.

[8] Sekcja Kompozytorów Współczesnych Polskich do Karola Szymanowskiego w Warszawie, 31 sierpnia 1925 r., w: Karol Szymanowski, Korespondencja. Tom 2: 1920–1926, cz. 2, opr. Teresa Chylińska, Kraków 1994, s. 360.

[9] Adam Wieniawski, Z muzyki, „Rzeczpospolita” 1925, nr 104 (16 kwietnia), s. 6.

[10] Zob. Odpowiedź p. Adamowi Wieniawskiemu, w: Karol Szymanowski, Pisma. T. 1, Pisma muzyczne. Wydanie drugie. Przejrzała i uzupełniła Teresa Chylińska, Kraków 2018, s. 171–175.

[11] Cezary Jellenta, Patrzmy w świt! Przemówienie inauguracyjne na I-ym koncercie Sekcji Współczesnych Kompozytorów Polskich, „Wiadomości Muzyczne” 1926, nr 11, s. 40–42.

[12] Mateusz Gliński, Impresje muzyczne, „Muzyka” 1926, nr 2, s. 71–72.

[13] Sekcja współczesnych kompozytorów polskich, „Kurier Warszawski – dodatek poranny” 1926, nr 16 (16 stycznia), s. 2.

[14] Z sekcji współczesnych kompozytorów polskich, „Kurier Warszawski – dodatek poranny” 1926, nr 109 (21 kwietnia), s. 4.

[15] „Muzyka” 1926, nr 11–12, s. 634.

[16] Adam Wieniawski, Nasi kompozytorowie. Karol Szymanowski, „Rzeczpospolita” 1925 nr 281 (13 października), s. 7.

[17] „Dziennik Urzędowy Komisarjatu Rządu na M. Stoł. Warszawę” 1927, nr 10 (9 lutego) = nr 1227.

[18] „Warszawski Dziennik Wojewódzki dla Obszaru m.st. Warszawy” 1931, nr 17 (30 kwietnia), s. 141.

[19] (jam.), Adam Wieniawski, „Kurier Poranny” 1936, nr 311 (8 listopada), s. 8.

[20] Jan Maklakiewicz, Św. P. Tadeusz Joteyko, „Kurier Poranny” 1932, nr 334 (1 grudnia), s. 6.

[21] Poświęcenie nagrobka ś.p. Tadeusza Joteyki, „Kurier Warszawski: wydanie wieczorne” 1934, nr 305 (5 listopada), s. 4.

[22] Stowarzyszenie Kompozytorów Polskich do Karola Szymanowskiego w Warszawie, 28 maja 1931 r., w: Karol Szymanowski, Korespondencja. Tom 3: 1927–1931, cz. 3, opr. Teresa Chylińska, Kraków 1997, s. 562.

[23] „Śpiewak” 1931, nr 105, s. 136.

[24] Karol Szymanowski do Grzegorza Fitelberga w Warszawie, 26 maja 1932 r., w: Karol Szymanowski, Korespondencja. Tom 4: 1932–1937, cz. 1, opr. Teresa Chylińska, Kraków 2002, s. 195.

[25] Dział organizacyjno-prawny, „Chór” 1935, nr 5, s. 1.

[26] Karol Szymanowski do Laurence Kozkowej–Van Isterdaël w Nowym Sączu (na adres Leonii Gradstein), 29 września 1933 r., w: Karol Szymanowski, Korespondencja. Tom 4: 1932–1937, cz. 2, opr. Teresa Chylińska, Kraków 2002, s. 24.

[27] „Nowy Dziennik” 1931, nr 7 (7 stycznia), s. 6.

[28] Zob. Ze stowarzyszenia kompozytorów polskich, „Kurier Poranny” 1932, nr 151 (1 czerwca), s. 4; „Orkiestra” 1932, nr 2, s. 52.

[29] „Śpiewak” 1936, nr 1, s. 10.

[30] Tel, Ze Stow. Współczesnych Kompozytorów Polskich, „Epoka” 1927, nr 19 (20 stycznia), s. 6.

[31] Koncert Stow. Kompozytorów Polskich, „Gazeta Warszawska Poranna” 1927, nr 51 (21 lutego), s. 4.

[32] Wielki koncert muzyki czeskiej w Warszawie, „Express Poranny” 1927, nr 97 (7 kwietnia), s. 5.

[33] Jubileusz prof. Niewiadomskiego, „Polak-Katolik” 1927, nr 270 (28 listopada), s. 4.

[34] „Kurier Warszawski” 1928, nr 313 (11 listopada), s. 20.

[35] St. Niewiadomski, Konkurs polskiej muzyki tanecznej, „Kurier Polski” 1932, nr 111 (22 kwietnia), s. 4.

[36] Muzyka polska na IX Olimpiadzie, „Kurier Wileński” 1928, nr 30 (8 lutego), s. 5.

[37] Zob. Ludovico Rocca w Warszawie, „Polska Zbrojna; pismo codzienne” 1935, nr 143 (25 maja), s. 6.

[38] Karnecik balowy. „Bal u kompozytorów polskich”, „Rzeczpospolita” 1928, nr 49 (16 lutego), s. 7.

[39] Stowarzyszenie Kompozytorów Polskich, „Echo Muzyczne” 1932, nr 4, s. 6.

[40] Memoriał w sprawie opery polskiej, „Kurier Warszawski – wydanie poranne” 1929, nr 134 (17 maja), s. 8.

[41] Obszerne cytaty z listu opublikowane zostały np. w „Kurjerze Poznańskim” (Kompozytorzy polscy o operze, „Kurier Poznański – wydanie wieczorne” 1931, nr 128 (19 marca), s. 10) oraz na łamach lwowskiej „Chwili” (O utrzymanie opery, „Chwila” 1931, nr 4307 (22 marca), s. 11).

[42] O prawa autorskie kompozytorów, „Polska Zbrojna” 1925, nr 342 (13 grudnia), s. 8.

[43] Ustawa z dnia 29 marca 1926 r. o prawie autorskiem, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19260480286 (dostęp: 12.06.2025).

[44] Mateusz Gliński, Impresje muzyczne, „Muzyka” 1928, nr 1, s. 22–25.

[45] Zob. Minuta symfonii równa minucie szlagieru kabaretowego, „ABC” 1932, nr 349 (1 grudnia), s. 4; Zatarg kompozytorów z Zaiksem o należne tantiemy, „Express Poranny” 1932, nr 330 (7 listopada,) s. 7.

[46] Obrona praw autorskich kompozytorów, „Kurier Polski” 1932, nr 327 (26 listopada), s. 8.

[47] Połączenie związków autorskich, „Kurier Warszawski” 1934, nr 275 (6 października ), s. 7.

[48] Zob. Afera np. prof. Rytla w świetle faktów, „Express Poranny” 1933, nr 41 (10 lutego), s. 6.

[49] Zob. Niewyjaśniające wyjaśnienie Stowarzyszenia Kompozytorów w sprawie prof. Rytla, „ABC” 1933, nr 47 (13 lutego 1933), s. 4.

[50] Stanisław Piasecki, Wszystko na jaw. Sprawa nagrody muzycznej, prof. Rytla i L. Różyckiego, „ABC” 1933, nr 43 (9 lutego), s. 6.

[51] Zob. Walka o państwową nagrodę muzyczną i sprawa prof. P. Rytla, „Kurjer Polski” 1933, nr 41 (10 lutego).

[52] Piotr Perkowski, Dlaczego złożyłem mandat członka jury Państwowej Nagrody Muzycznej, „Wiadomości Literackie” 1933, nr 9 (19 lutego).

[53] Np. Wyjaśnienie w sprawie prof. Piotra Rytla, „Kurier Poranny” 1933, nr 43 (12 lutego), s. 5; Niewyjaśniające wyjaśnienie Stowarzyszenia Kompozytorów w sprawie prof. Rytla, op. cit.

[54] Jan Maklakiewicz, Jak wygląda rehabilitacja prof. P.Rytla, „Kurjer Poranny” 1933, nr 114 (26 kwietnia), s. 6.

[55] Zob. Pierwsze Sprawozdanie Funduszu Kultury Narodowej 1 III 1928/1 IV 1931, Warszawa 1931.

[56] Nowelizacja prawa autorskiego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1935, nr 4, s. 61.

[57] Zob. Beata Bolesławska-Lewandowska, Sto lat Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej, 1924–2024, https://ptmw.art.pl/esej-100-lat-ptmw (dostęp: 12.06.2025).

[58] Działalność Polskiego Tow. Muzyki Współczesnej, „Muzyka” 1936, nr 1-6, s. 65.

[59] Zarys działalności Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej, „Muzyka Współczesna” 1936, nr 1, s. 3.

[60] Protokół z otwarcia Zjazdu Kompozytorów, 30 VIII 1945, Archiwum ZKP, sygn. PL_1084_AZKP_002_001_k.004.

[61] Stanisław Lorentz, W Muzeum i gdzie indziej, w: Walka o dobra kultury. Warszawa 1939–1945, t. 1, Warszawa 1970, red. S. Lorentz, s. 23.

[62] Krystyna Kopeczek-Michalska, Jawne i tajne życie koncertowe w Warszawie w latach okupacji hitlerowskiej. „Muzyka,” 1970, nr 3, s. 48.

[63] Piotr Perkowski, Muzyka pod okupacją, maszynopis z 1980 r. przechowywany w WTM. Jego treść została opublikowana w pracy Stanisława Lorenza pt. W Muzeum i gdzie indziej, op. cit., a także w tomie II albumu Warszawa 1939–1945. Okupacyjne losy muzyków, red. Katarzyna Naliwajek-Mazurek, Andrzej Spóz, Warszawa 2015, s. 136–137.

[64] K. Kopeczek-Michalska, op. cit., s. 48–49.

[65] Zob. S. Lorentz, op. cit.

[66] K. Kopeczek-Michalska, op. cit., s. 60.

[67] Zob. Konstanty Regamey, Muzyka polska pod okupacją niemiecką, „Horyzonty. Miesięcznik poświęcony sprawom kultury. Ilustrowane pismo polskie na emigracji – bezpartyjne i apolityczne” 1946, nr 1–2. Przedruk w: Warszawa 1939–1945. Okupacyjne losy muzyków, op. cit., s. 62–65.

[68] Załącznik nr 4. Sprawozdanie finansowe ZKP, Archiwum ZKP, sygn. PL_1084_AZKP_002_001_k.039.

[69] Zob. Wspomnienie Stefana Kisielewskiego, w: Warszawa 1939–1945. Okupacyjne losy muzyków, op. cit., s. 255.

ZKP w pierwszej dekadzie po II wojnie światowej

Izabela Zymer

Część I. Kiedy powstało ZKP?

1. „Pierwszy po wojnie Festiwal Współczesnej Muzyki Polskiej”

Skan artykułu w Ruchu Muzycznym z roku 1945

Życie organizacyjne. Związek Kompozytorów Polskich, „Ruch Muzyczny”, 1945 nr 1, s. 27.

O zjeździe kompozytorów, który odbył się w Krakowie w roku 1945, nie było głośno w prasie. Wertując numery z przełomu sierpnia i września tego roku, można odnieść wrażenie, że obrady przebiegały w cieniu, czy wręcz przy okazji, wydarzenia pod szumnym tytułem „Festiwal Współczesnej Muzyki Polskiej”. 1 września 1945 r. „Dziennik Polski” w Kronice krakowskiej donosił:

Bawiący w Krakowie od kilku dni kompozytorowie polscy na pierwszym ogólnopolskim zjeździe będą dziś obecni wraz z muzykalną publicznością naszego miasta na Koncercie Symfonicznym Orkiestry Państwowej Filharmonii w sali kinoteatru „Świt" ul. Straszewskiego 34, którym rozpocznie się pierwszy po wojnie Festiwal Współczesnej Muzyki Polskiej [1].

Podano program pierwszego wieczoru, na który złożyły się utwory: balet Swantewit Piotra Perkowskiego, Koncert na głos i orkiestrę Tadeusza Zygfryda Kasserna, II Symfonia Romana Palestra oraz Uwertura Grażyny Bacewicz. Solistką w utworze Kasserna była Ewa Bandrowska-Turska. Dwoma pierwszymi dziełami dyrygował Zygmunt Latoszewski, zaś kolejnymi – Mieczysław Mierzejewski. Zapowiedziano też koncert drugi, kameralny, 2 września, w sali Konserwatorium przy Basztowej 8, dedykowany pamięci Romana Padlewskiego – kompozytora, skrzypka, muzykologa, ofiary powstania warszawskiego, który zmarł od ran w wieku zaledwie 29 lat. Na koncercie wykonano m.in. jego II Kwartet smyczkowy i Tryptyk żałobny Kasserna. Trzecie i ostatnie wydarzenie „z okazji Walnego Zjazdu Kompozytorów Polskich” zaanonsował jeden z kolejnych numerów „Dziennika Polskiego”: 4 września w sali kinoteatru Świt filharmonicy krakowscy pod batutą Waleriana Bierdiajewa wykonali Uwerturę Antoniego Szałowskiego, Tadeusza Szeligowskiego Epitafium na śmierć Karola Szymanowskiego oraz Litanię Szymanowskiego z solistką Anielą Szlemińską. Ponadto Artur Malawski dyrygował prawykonaniem swojej Symfonii [2]. O zjeździe kompozytorów więcej ani słowa. Za to w centralnym dzienniku „Życie Warszawy”, wydawanym przez rodzący się właśnie koncern Czytelnik, autor (wr – prawdopodobnie Witold Rudziński) wyjaśniał:

Przed wojną istniało u nas Stowarzyszenie Kompozytorów Polskich, które w obecnych warunkach okazało się instytucją nieco przestarzałą. Toteż zjazd kompozytorów (przyjechało ich z różnych regionów Polski około trzydziestu), miał na celu przede wszystkim opracowanie ram organizacyjnych. Znalazło to wyraz w uchwalonym na zjeździe statucie Związku Kompozytorów Polskich, będącego spadkobiercą dawnego Stowarzyszenia [3].

Komentator wspomniał o towarzyszącym zjazdowi festiwalu, a także podał, że odbyło się „kilka audycji zapoznawczych, na których w ścisłym gronie produkowano nowopowstałe utwory polskie” [4]. W artykule zamieszczono fragmenty statutu oraz wzmiankę o uchwalonej deklaracji.

Nie rozpisywał się na temat zjazdu „Tygodnik Powszechny” (choć działem muzycznym kierował tam Stefan Kisielewski – twórca „Ruchu Muzycznego”, którego pierwszy numer miał się ukazać „lada chwila”), gdzie poprzestano na przedstawieniu w dwóch kolejnych wydaniach recenzji trzech festiwalowych koncertów [5]. Znamienne, że tuż obok pierwszej z nich opublikowano notkę o odbywającym w tym samym czasie i również w Krakowie zjeździe Związku Zawodowego Literatów Polskich. Niestety o obradach kompozytorów nie ma najmniejszej wzmianki.

Dopiero inauguracyjny numer „Ruchu”, który ukazał się z datą 1 października, zawierał zarówno recenzję festiwalu [6], jak i zwięzłą informację o zjeździe [7], ponadto – wyeksponowane na pierwszych stronach – dwa refleksyjne artykuły o roli kompozytora we współczesnym życiu społecznym [8]. Narracje w „Ruchu Muzycznym” i „Życiu Warszawy” są spójne i podkreślają, że Związek Kompozytorów Polskich kontynuuje działalność przedwojennej organizacji. „Ruch” jest przy tym dokładniejszy i relacjonuje pewne zaskakujące posunięcie:

Ponieważ Związek uznano za kontynuację dawnego Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich, więc dawni członkowie Stowarzyszenia w tajnym głosowaniu uprawnili znajdujących się na sali kompozytorów, a nie będących przed wojną członkami Stowarzyszenia, do czynnego uczestnictwa w obradach. W ten sposób uzyskano podstawę formalno-prawną do dalszej pracy [9].

Natomiast mocno odmienny porządek spraw zreferowała Stefania Łobaczewska w materiale zamieszczonym w „Odrodzeniu”, gdzie napisała:

[S]łuszne jest z punktu widzenia organizacyjnego, że Związek Kompozytorów Polskich wyodrębniony został ze Związku Muzyków Zawodowych jako samoistna organizacja o własnych założeniach ideowych [10].

Pomyłka (bo może wolno to tak nazwać) Łobaczewskiej mogła wziąć się stąd, że organizacją tworzącą swe powojenne struktury dokładnie w tym samym czasie był Związek Zawodowy Muzyków, co więcej, jak informuje pierwszy numer „Ruchu Muzycznego”, I Walny Zjazd Delegatów ZZM odbył się niewiele wcześniej, bo w dniach 10–12 czerwca 1945 r. w Warszawie, a przewodniczącym prezydium zarządu głównego został wybrany Piotr Perkowski [11] – ten sam, który niebawem zostanie wybrany prezesem ZKP.

Nie ulega wątpliwości, że przegląd prasy z roku 1945 nie daje jasnego obrazu początków Związku. Publikowany materiał jest nie tylko dość skąpy, ale też – co jeszcze ważniejsze – pełen sprzeczności. Co zatem mówią zachowane dokumenty?

Życie organizacyjne. Związek Kompozytorów Polskich, „Ruch Muzyczny”, 1945 nr 1, s. 27.

2. I Zjazd Kompozytorów Polskich w Archiwum Akt ZKP

1 strona Protokołu I Zjazdu Kompozytorów Polskich w Krakowie w roku 1945

Protokół I Walnego Zjazdu Związku Kompozytorów Polskich w Krakowie w dn. 29.08-1.09.1945, Archiwum Akt Związku Kompozytorów Polskich (dalej AAZKP), sygn. II/1, k. 1.

W Archiwum Akt ZKP po krakowskim zjeździe pozostała stosunkowo gruba teczka zatytułowana „I Walny Zjazd Związku Kompozytorów Polskich”, zawierająca przede wszystkim dokument pt. Protokół I Walnego Zjazdu Związku Kompozytorów Polskich w Krakowie. 29 sierpień – 1 wrzesień 1945 r. (w trzech egzemplarzach, wraz z licznymi załącznikami, zachowanymi w większości również w kilku kopiach). Egzemplarze protokołu to maszynopis, najprawdopodobniej oryginał (z charakterystycznym ostrym krojem czcionki) oraz dwie jego kopie (z typową czcionką rozmazaną), przy czym dwa egzemplarze zawierają liczne poprawki i notatki odręczne. Załączniki zachowały się tak w formie rękopisów, jak i maszynopisów; niektóre z nich oznaczono jako „odpisy”. Załączniki to listy obecności i szczegółowe protokoły prac komisji zjazdowych. Poza klasyfikacją pozostają zazwyczaj odręcznie pisane wnioski przedkładane walnemu zjazdowi, jak również dodatkowe materiały i notatki, których pochodzenie i funkcje czasem trudno jest ustalić.

Obrady opisane w dokumentach odbywały się w krakowskim Konserwatorium i trwały cztery dni, jednak właściwe „otwarcie zjazdu” (odnotowane w protokole) nastąpiło dopiero dnia drugiego (30 sierpnia), zaś dzień poprzedzający (29 sierpnia) został określony w dokumencie jako „zebranie porządkowe” [12]. Zebranych witał Adam Wieniawski [13]. Niestety nie wiadomo, co powiedział – ani na początku „zebrania porządkowego”, ani podczas „właściwego, oficjalnego otwarcia” krakowskiego zjazdu. W protokole odnotowano bowiem tylko jego „zagajenie i powitanie” [14], przy czym, o ile inaugurując zebranie „przedzjazdowe”, wystąpił on w roli „Prezesa Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich”, to w dalszym toku dokumentu, w tym w opisie otwarcia zjazdu „właściwego”, nazwany jest „Prezesem Tymczasowego Zarządu” [15].

Zajmujące to rozróżnienie, które nie zostało wyjaśnione, jednakże szczegół ten wydaje się bardzo ważny. Wzmianki o Tymczasowym Zarządzie są w tekście dość liczne – mowa o „sprawozdaniu Tymczasowego Zarządu” i „udzieleniu absolutorium Zarządowi Tymczasowemu”. Można też zauważyć pewną prawidłowość: Stowarzyszenie jest wspominane na wstępie protokołu, zaś dalej, w toku zebrania „porządkowego” i „właściwego” zjazdu, podczas dyskusji na temat siedziby, charakteru i przyszłej struktury organizacyjnej, pojawia się Związek. Pełną nazwę – Związek Kompozytorów Polskich –dopisano dwukrotnie odręcznie (pismo Piotra Perkowskiego?) w relacji z zebrania „porządkowego”. Chociaż na pierwszy rzut oka Protokół może się wydawać niekonsekwentny, to cierpliwa, wnikliwa lektura podsuwa zaskakujące wnioski: Choć nie zostało to jasno napisane, pierwszy, „porządkowy” dzień obrad to w istocie walne zebranie Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich, przygotowujące obrady konstytucyjnego, I Walnego Zjazdu ZKP!

Jeden z pierwszych punktów obrad „porządkowych” jest kolejną zagadką, a z drugiej stanowi poparcie powyższej tezy. Brzmi on:

Dokooptowanie kompozytorów niebędących członkami Stow. Kom. Pol. przez głosowanie członków zwyczajnych Stowarzyszenia (Komisja Skrutacyjna kol.kol. Rytel, Szeligowski) i rozdanie im kart uczestnictwa [16].

Zgadza się to z relacją w „Ruchu Muzycznym”, niestety ani w „Ruchu”, ani w Protokole nie podano wprost nazwisk nowo przyjętych członków. Mimo to nie ulega wątpliwości, że pierwszego dnia zebrali się członkowie Stowarzyszenia oraz grupa niezrzeszonych. Walne zebranie SKP zdecydowało o przyjęciu nowych członków do organizacji, a następnie zaplanowało obrady kolejnego zjazdu, który miał się rozpocząć nazajutrz. Wybrano komisje, ustalono porządek obrad. Przedyskutowano wstępnie kluczowe zagadnienia. Bardzo poważnie traktowano sprawę statutu. Komisja Statutowa w składzie: Tadeusz Szeligowski – przewodniczący, Stefan Kisielewski – sekretarz, Tadeusz Kassern, Faustyn Kulczycki, Piotr Rytel, Bolesław Woytowicz, Kazimierz Sikorski – członkowie, była już gotowa do pracy. Mimo wszystko rzecz nie wydaje się jasna. Co się stało ze Stowarzyszeniem? Czy podjęło decyzję o samorozwiązaniu? Czy też ta decyzja zapadła gdzieś wcześniej? Dlaczego w Protokole nie napisano wprost o utworzeniu nowej organizacji – Związku Kompozytorów Polskich?

Nasuwa się też szereg pytań o przyczyny, zasadność i cel przyjęcia przez walny zjazd nowych członków. Może się wręcz rodzić pewna podejrzliwość – wszak był to rok 1945 i można się domyślać jakichś działań władz w celu przejęcia kontroli nad środowiskiem kompozytorskim. Co więcej, taki sposób rozumowania prowokuje Mieczysław Drobner [17] w swoich Wspomnieniach [18]. W książeczce tej Drobner pisze o próbach organizacji – już w październiku 1944 r. – całkowicie nowego Związku Kompozytorów Polskich, do którego jednak udało mu się włączyć zaledwie trzech członków poza nim samym, a byli to: Aleksander Barchacz, Albert Harris i Edward Sienkiewicz . Jak ma się tamten Związek do tego, tworzonego w Krakowie? Czy tamta idea spaliła na panewce? Czy zjazd w Krakowie rozpoczynał tworzenie Związku „od zera”? Czy też te procesy były za sobą jakoś powiązane? Czy Związek „lubelski” należy brać pod uwagę, pisząc historię ZKP? Mocno frapujące jest również to, że zawarta we Wspomnieniach relacja z krakowskiego zjazdu nie zgadza się z zapisami w Archiwum ZKP. A mianowicie Drobner podaje:

Na Zjazd przybyło 38 spośród 53 zarejestrowanych członków Stowarzyszenia oraz 3 członków lubelskiego ZKP. Ponieważ organizatorem Zjazdu było Stowarzyszenie – pierwszą formalną uchwałą Zjazdu było dopuszczenie członków lubelskiego ZKP do obrad na równych prawach z członkami Stowarzyszenia [19].

Z jednej strony taki przebieg zdarzeń może się wydawać mocno prawdopodobny (dlaczego by nowej władzy nie miało zależeć na lubelskich aktywistach?). Z drugiej jednak strony ta wersja nie znajduje potwierdzenia w dokumentach zachowanych w Archiwum Akt ZKP. O ile bowiem – jak najbardziej – przewija się w aktach nazwisko Drobnera (jako reprezentanta Ministerstwa Kultury i Sztuki), to jego lubelskich kolegów w dokumentach zjazdowych po prostu nie ma! Czy autor wspomnień dokonał świadomie korekty historii? Być może nie. Być może to zwykła pomyłka, błąd metodologiczny, bowiem we wstępie zeznał:

Do dyspozycji miałem niewielką liczbę publikacji i dokumentów z tych czasów oraz pewne materiały, zachowane w moim prywatnym archiwum. Przede wszystkim korzystałem jednak z własnej pamięci […] [20].

W Protokole brak jest szczegółów, natomiast wśród wielu innych „papierów” zachowanych w teczce zwraca uwagę pewien nieco tajemniczy dokument. Tajemniczy, bo nie nadano mu rangi załącznika, jest natomiast nagłówek Protokół Komisji Skrutacyjnej Związku Komp. Polskich. W dn. 29.VIII.1945... [21]. Zawarto w nim następującą informację: „Oddano kart 16”. Podano też listę nazwisk i przy każdym nazwisku zaznaczono liczbę głosów (maksymalnie 16). Następnie w dolnej części kartki opisano drugą część głosowania. Został oddany jeszcze jeden głos, ale uzyskali go tylko ci, którzy w pierwszej „turze” otrzymali co najmniej 10 punktów. Powstała w ten sposób nowa, ostateczna lista w przyporządkowanymi liczbami:

Władysława Markiewiczówna 11, Faustyn Kulczycki 11, Stefan Kisielewski 15, Wawrzyniec Żuławski 14, Witold Rudziński 14, Witold Lutosławski 17, Jan Ekier 16,
Artur Malawski 14

Niełatwa to procedura, w każdym razie dokument zamykają podpisy odręczne Piotra Rytla i Tadeusza Szeligowskiego. Nie ulega więc wątpliwości, że jest to raport komisji skrutacyjnej, o którym wspomina punkt drugi protokołu. Zaś nazwiska podane powyżej to właśnie nowo przyjęci do Stowarzyszenia!

Pomyłkę Drobnera potwierdza niezbicie jeszcze jeden, bardzo niepozorny dokument, również niebędący załącznikiem. Jest to kartka formatu A4 niemal pusta (rzadkie marnotrawstwo papieru w pierwszych miesiącach po II wojnie!), u góry której ktoś zanotował pospiesznym, odręcznym pismem:

WZ 1945
lista 29 VIII nikt z lubels. ZKP
30 VIII (podpisy!) – 50 nazwisk
1 IX – po południu tylko 28 nazwisk [22]

Ten skrótowy zapis pokrywa się „mniej więcej” z zawartością list obecności, których zachowały się aż cztery, przy czym każda w kilku wersjach. Pierwsze dwie listy to obecni na „zebraniu porządkowym”. Na jednej z nich nazwiska wypisano w dwóch kolumnach, przy czym kolumna prawa to właśnie ci twórcy, których dotyczyło głosowanie 29 sierpnia, zaś kolumna lewa to przedwojenni członkowie [23].

Kolumnę lewą tworzą:
Adam Wieniawski, Piotr Rytel, Tadeusz Szeligowski, Tadeusz Kassern, Szymon Waljewski, Władysław Raczkowski, Ludomir Różycki, Grażyna Bacewiczówna, Anna KIechniowska, Stefan Bolesław Poradowski, Stanisław Wiechowicz, Kazimierz Sikorski, Kazimierz Jurdziński, Marceli Popławski, Aleksander Wielhorski, Bolesław Wojtowicz, Roman Palester, Piotr Perkowski

Kolumnę prawą:
Władysława Markiewiczówna, Faustyn Kulczycki, Tadeusz Paciorkiewicz, Stefan Kisielewski, Wawrzyniec Żuławski, Witold Rudziński, Witold Lutosławski, Jerzy Sokorski, Franciszek Skołyszewski, Jan Ekier, Artur Malawski

Spośród jedenastki w prawej kolumnie osiem nazwisk to zakwalifikowani 29 sierpnia, pozostała zaś trójka – Tadeusz Paciorkiewicz, Jerzy Sokorski i Franciszek Skołyszewski – to ci, którzy „przepadli” w głosowaniu. Wśród nowych członków mogą zaskoczyć nazwiska obecnie bardzo cenionych, a wówczas młodych twórców.

Interesujący jest również spis nazwisk z 30 sierpnia z notatką przy nagłówku „lista wraz z nazwiskami gości” [24]. Figurują tam m.in.: Eugenia Umińska, Zbigniew Drzewiecki, Zdzisław Jachimecki, Mieczysław Drobner (przedstawiciel Ministerstwa Kultury i Sztuki), Walerian Bierdiajew, Stefania Łobaczewska, Józef Swatoń, Walery Jastrzębiec-Rudnicki i Witold Wroński. Dalsza lektura protokołu pokazuje, że dokooptowanie nowych członków budziło pewne wątpliwości, bowiem „Walne Zebranie uchwaliło wniosek kol. Rudzińskiego, że do głosowania uprawnieni są wszyscy członkowie Stowarzyszenia Kompozytorów plus członkowie wprowadzeni na Zebraniu Porządkowym dnia 29 sierpnia, co jest równoznaczne z uznaniem ich za członków rzeczywistych Związku” [25], jednak „wniosek przeszedł z sześcioma głosami przeciw, w tym głosy kol.kol. Palestra, Sikorskiego, Woytowicza, którzy prosili o wniesienie ich do protokołu” [26]. Następnie mamy wyjaśnienie braku deklaracji kompozytorów wśród akt i w pierwszych relacjach prasowych, bowiem „[p]rzeszedł wniosek kol. Woytowicza aby wyniki prac Komisji Deklaracji potraktować jako dwa artykuły, zredagowanie zaś krótkiej deklaracji ideologicznej powierzyć Zarządowi Głównemu” [27]. Stąd zapewne się wzięły dwa niewielkie, refleksyjne artykuły w pierwszym numerze „Ruchu Muzycznego”, natomiast „deklaracja” zjazdu została sformułowana z opóźnieniem dopiero przez zarząd ZKP i wydrukowana w październikowym „Ruchu”. Mamy też wreszcie sensacyjną scenę z udziałem Adama Wieniawskiego: „Po ogłoszeniu wyników głosowania kol. Wieniawski zapytuje ile uzyskał głosów. Na odpowiedź, że dziewięć, prosi o wniesienie do protokołu następującego oświadczenia: »Dziękuję kolegom za wyrażone mi uznanie za moje 20 lat ciężkiej pracy«” [28]. Odręcznym pismem dodano notatkę, że zaraz potem Wieniawski opuścił salę obrad. Protokół przekazuje również, że po intensywnych dyskusjach i pracy Komisji Statutowej Walny Zjazd jednogłośnie uchwalił statut ZKP. Trafiamy tu jednak na problem poważny: brakuje bowiem statutu w dokumentacji Walnego Zjazdu.

Dokumentacja I Zjazdu to materiał ogromnie ciekawy. Kolejne punkty protokołu, załączniki, jak również dokumenty bez formalnej klasyfikacji obfitują w informacje frapujące – wiele tu arcyciekawych wątków, z których każdy mógłby stać się punktem wyjścia do dalszych badań. Próba ich prezentacji i interpretacji rozsadziłaby ramy artykułu. Co więcej, interesujące i znaczące jest również to, czego nie odnotowano w aktach. Do takich „luk” należy brak jakiejkolwiek dyskusji czy nawet wzmianki o zmianie nazwy organizacji.

Protokół I Walnego Zjazdu Związku Kompozytorów Polskich w Krakowie w dn. 29.08-1.09.1945, Archiwum Akt Związku Kompozytorów Polskich (dalej AAZKP), sygn. II/1, k. 1.

3. Inne Związki?

Druk ze zbiorów Biblioteki Narodowej: Program pierwszego koncertu Związku Kompozytorskiego członków Zw. Kompozytorów Polskich; [Warszawa, 1945]. Sygn.: DŻS XIXA 5. [1] k. ; 21x15 cm. Źródło: Polona.

W tym kontekście wspomnienie Drobnera o związku „lubelskim” jawi się jako istotne. Autor pisze:

dla nadania przedstawicielstwu kompozytorów odpowiedniej formy organizacyjnej już od samego początku, zdecydowaliśmy się na stworzenie Związku Kompozytorów Polskich jako analogii do powstających w tym czasie Związku Literatów Polskich i Związku Polskich Artystów Plastyków. W drodze wyjątku zarejestrowano w październiku statut z czterema tylko podpisami; złożyli je: Aleksander Barchacz, Mieczysław Drobner, Edward Sienkiewicz i Albert Harris [29].

I dalej:

Działalność ZKP w tych miesiącach nie była rozbudowana, lecz organizacja licząca czterech członków, w tym dwu pracowników Resortu, nie miała możności działania bardziej owocnego. Niemniej była to działalność, która ułatwiła start Związkowi Kompozytorów Polskich w sierpniu 1945 roku, kiedy to wielka liczba kompozytorów, jacy znaleźli się na terenach nowo wyzwolonych (przede wszystkim w Krakowie), nawiązując do działalności przedwojennego Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich, zebrała się w Krakowie na I Zjeździe Kompozytorów Polskich [30].

Chociaż dostępna dokumentacja jest uboga, to zawiera sensacyjne informacje, bowiem istnieje dokument z 16 stycznia 1945 r., wystawiony przez Drobnera już jako dyrektora Departamentu Muzyki, Teatru i Literatury Ministerstwa Kultury i Sztuki, poświadczający, iż ZKP figuruje w rejestrach wraz (z nie do końca obecnie zrozumiałym) przyporządkowanie formalnym:

Zaświadczam, iż Związek Kompozytorów Polskich podlega Ministerstwu Kultury i Sztuki i winien być traktowany jako placówka kulturalno-oświatowa, należąca do grupy III rozporządzenia o wymianie pieniędzy [31].

Ale to nie wszystko! ZKP został również ujęty w tabeli subwencji przyznanych przez Resort Kultury i Sztuki Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego już w roku 1944, z datą 22 listopada; przyznana kwota to 10000 zł, przypisane nazwisko (osoba odpowiedzialna?) – Edward Sienkiewicz [32]. Kolejna dotacja opatrzona jest datą 29 stycznia 1945 r. i jest to kwota 30000 zł z towarzyszącym tym samym nazwiskiem [33]. I w końcu mamy kwotę 100000 zł z datą 31 marca i nazwiskiem Adama Wieniawskiego [34]. I o ile dwa pierwsze punkty dowodzą, że Związek funkcjonował już w Lublinie, to pozycja trzecia jest śladem bardziej rozbudowanych i ważkich kontaktów Ministerstwa Kultury z działaczami przedwojennymi przebywającymi w Warszawie. Nie wiemy zbyt dużo o tych relacjach, pewnych rzeczy możemy i musimy się domyślać, ostrożnie czytając nawet „między wierszami”. W dodatku poza dokumentami obrazującymi wprost niezbite fakty i przedstawiającymi bezpośrednio poszukiwane dane są też materiały dopełniające, takie, na podstawie których dowodzenie jest upośredniczone. Do takich dokumentów należy korespondencja Związku Zawodowego Muzyków z Ministerstwem związana z planowanym, krakowskim festiwalem. Mianowicie 11 lipca 1945 r. Wydział Koncertowy Związku Zawodowego Muzyków w Krakowie wystosował list do Departamentu Muzyki MKiS w związku z organizacją festiwalu w dniach od 29 sierpnia do 2 września, a także mającego się odbyć w tym samym terminie „Zjazdu Pracowników Sztuki” [35]. Termin mówi tu sam za siebie – chodzi z pewnością o to przedsięwzięcie, które „Dziennik Polski” nazwał „pierwszym po wojnie Festiwalem Współczesnej Muzyki Polskiej”, zaś zjazd kompozytorów i literatów na przełomie sierpnia i września, o czym również wspominała prasa, to rzeczywiste, udokumentowane przedsięwzięcia, być może części większego, niezrealizowanego planu. Czyżby ten list był śladem ważnego udziału ZZM w organizacji I Zjazdu Kompozytorów?

Trudno powiedzieć, czy to przez zbieg okoliczności, czy z jakichś innych, ważkich powodów, w każdym razie po Związku Zawodowym Muzyków pozostała znacznie bogatsza korespondencja niż po ZKP. Co ciekawe, dokumenty związane z ZZM odsłaniają pewne schematy działania, które mogły funkcjonować również w odniesieniu do Związku Kompozytorów. Oto 27 kwietnia 1945 r. do Ministerstwa Kultury i Sztuki zostało wystosowane pismo informujące, że na przełomie lat 1944 i 1945 powstał… ZZM, a dokładniej – ukonstytuował się Zarząd Tymczasowy ZZM, którego celem była przede wszystkim organizacja walnego zebrania i wybór nowych władz:

Niniejszym komunikuję, że w dniu 7 stycznia 1945 r. w Lublinie na Walnym Zebraniu Muzyków powołany został Tymczasowy Zarząd Główny Związku Zawodowego Muzyków R.P., któremu zlecono jako komisji organizacyjnej sprawę przeprowadzenia Walnego Zjazdu Krajowego celem opracowania statutu Związku oraz wyborów Zarządu Głównego.
Z wyboru do tymczasowego Zarządu weszli:
Stanisław Szpinalski prezes
Witold Wroński vice-prezes […] [36].

Zachował się również obszerny materiał, w którym ten proces organizacji nowych struktur ZZM próbowano wyjaśniać i jakby sankcjonować. W dokumencie tym, datowanym na 28 kwietnia 1945 r., czytamy:

Po wkroczeniu wojsk radzieckich na Lubelszczyznę a w następstwie po objęciu rządów przez Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego na terenie odzyskanych 4 województw, wszystkie związki zawodowe wznowiły swą działalność, tworząc centralę i oddziały, jedynie związek muzyków nie został powołany do życia. Było to niewątpliwie dla życia organizacyjnego i całokształtu życia muzycznego w Polsce poważną stratą. Przytoczony niżej fakt najlepiej zilustruje to twierdzenie: w Krajowej Radzie Narodowej związki artystyczne mają swoich przedstawicieli, Związek Plastyków posiada już swoje domy wypoczynkowe, inne związki artystyczne kierują akcją pomocy i wywierają wpływ na kształtowanie się życia danej dziedziny. Związek Muzyków stoi na uboczu, zapomniał o najistotniejszych sprawach, nie przejawiając żadnych tendencji do omawiania i opracowywania spraw w skali centrali.

Świat muzyczny w Lublinie zorientował się w dość smutnej sytuacji i postanowił odrobić to wszystko, czego zaniedbano w ciągu pięciu miesięcy najbardziej sprzyjającego czasu [37].

Tekst ten, sygnowany przez Witolda Wrońskiego, jest treściwy i ogromnie ciekawy. Opisuje przebieg zebrania konstytucyjnego 12 stycznia i dalej – przeniesienie działań do Warszawy, zaproszenie do współpracy przebywających tam działaczy, w tym Adama Wieniawskiego, wizyty u wiceministra Kultury Jana Karola Wendego oraz premiera Edwarda Osóbki-Morawskiego, uzyskanie funduszy na organizację walnego zjazdu, proponuje datę, miejsce oraz przebieg zjazdu, zapewnia o możliwym dofinansowaniu obecności. Każde województwo ma reprezentować pięciu przedstawicieli poszczególnych sekcji zawodowych.

Materiał ten został wysłany przez tymczasowy zarząd ZZM do „Wojewódzkich Zawodowych Związków Muzyków” i – osobno wyszególnionego – „Zawodowego Związku Muzyków st.m. Warszawy”. Ponadto zachowały się listy wysyłane z ośrodków wojewódzkich świadczące o tym, że zapanował spory niepokój, czy wręcz niezadowolenie, związane z podziałem kompetencji między centralą a oddziałami lokalnymi. Rodzi się tutaj pytanie, czy zbliżone procesy, choć na mniejszą skalę, mogły przebiegać w środowisku kompozytorów i nasuwa się przypuszczenie, że tak, z zastrzeżeniem, że prawdopodobnie działania w kontekście Związku Zawodowego Muzyków miały większy rozmach – ze względu na wyższą liczebność organizacji, ale też w związku z powinowactwem ZZM z krystalizującym się wówczas równolegle organizmem centralnego zarządzania związkami zawodowymi. Być może też większy zasięg działań ZZM odpowiada choćby częściowo za bogatszy stan zachowania akt.

Poparciem tezy o tym, że procesy w środowiskach kompozytorów i muzyków mogły być do siebie podobne, jest ważny dokument, który do Ministerstwa Kultury nadszedł z Łodzi, datowany 28 marca 1945 r. (sic!) i podpisany przez Tadeusza Sygietyńskiego jako sekretarza zarządu oraz Kazimierza Sikorskiego – komisarycznego zarządcę (sic!!) Związku Kompozytorów Polskich [38]. Niestety jest tam wyjaśnione, kto nadał takie właśnie tytuły i prerogatywy podpisanym, jaka instancja utworzyła zarząd komisaryczny. List zawiera opis sytuacji, stwierdza przynależność do Związku (sic!) około 50 twórców z całego kraju, w tym kilku podaje z nazwiska, a są to, ze „starszego pokolenia”: Feliks Nowowiejski, Adam Wieniawski, Ludomir Różycki i z „młodszej generacji”: Jana Adam Maklakiewicz oraz Roman Palester. W piśmie został sformułowany naczelny cel ZKP jako „roztoczenie najtroskliwszej opieki nad twórczym rozwojem swoich członków poprzez wydawanie i propagowanie ich dzieł za pomocą konkursów kompozytorskich, drukowania, powielania, rozpisywania na głosy itp.”. Potrzeba taka jest uzasadniona, zdaniem autorów, brakiem instytucji wydawniczych. Zarząd komisaryczny prosi w tym piśmie o jednorazową subwencję 200000 zł oraz ustalenie comiesięcznej, stałej dotacji dla ZKP, co pozwoli uruchomić działania, w tym także zorganizować walny zjazd ZKP. Jako miejsce zjazdu wskazana została Łódź.

Teczka zatytułowana „Związek Kompozytorów Polskich”, której częścią jest przedstawiony dokument, zachowana w Archiwum Akt Nowych, zawiera ponadto trzy wersje statutu – jeden maszynopis z datą roczną na stemplu 1948 oraz dwa rękopisy mocno różniące się od siebie, z licznymi poprawkami, ponadto osobny, interesujący dokument – komentarz do statutu, a także liczne listy członków ZKP, spośród których dwie są datowane. Jedna, w całości rękopiśmienna, ma również odręczny, lecz inną ręką pisany dopisek „1945 r.”, druga to maszynopis z jedną tylko poprawką – skreśleniem zmarłego w 1948 Gerarda Gadeyskiego, datowana w nagłówku „1 grudnia 1948”. Ponadto są tam listy z adresami i odręczne notatki z dużą liczbą skreśleń. Wszystko to świadczy, że ustalanie listy zrzeszonych w ZKP było niezmiernie trudne. Na wszystkich figurują nowi członkowie przyjęci w głosowaniu 29 sierpnia 1945 r. Na niektórych – członkowie ZKP „lubelskiego” (z wyjątkiem Harrisa, który, jak podaje Drobner, wcześnie wyjechał za granicę). Prawdopodobnie lista opatrzona datą „1945” sporządzona została niedługo po zjeździe i była podstawą spisu opublikowanego w „Ruchu”, o czym nadmienia Drobner w swojej książce [39}. Teczka w AAN zawiera ponadto dokument pt. Lista dzieł kompozytorów polskich z okresu wojny i okupacji.

Warto tu przypomnieć wzmianki o zarządzie tymczasowym ZKP obecne w dokumentach z I Zjazdu. Z kolei zdziwić może brak w dokumentach zjazdowych jakichkolwiek informacji o zarządzie komisarycznym. Można zaryzykować tezę, że było to w istocie to samo, tylko z przejęzyczenia użyto różnych terminów. Można się tu domyślać działania Drobnera, który we Wspomnieniach opisuje swoją pracę w „Ekspozyturze” Ministerstwa w Łodzi na początku 1945 r., a także wyjazd do Krakowa w celu „uporządkowania wszystkich problemów organizacyjnych życia muzycznego” na przełomie marca i kwietnia tego samego roku. To był właśnie czas przygotowań do zjazdu. Sytuację komplikują drobne, ale ważkie doniesienia o jeszcze innych działaniach pod szyldem Związku Kompozytorów przed I Zjazdem, np. relacja o organizowaniu koła poznańsko-pomorskiego ZKP z udziałem Tadeusza Zygfryda Kasserna już 17 kwietnia 1945 w jego domu w Poznaniu (Kassern został wybrany przewodniczącym) [40]. Warto przeprowadzić dalsze badania w celu odnalezienia kolejnych śladów przekształcania Stowarzyszenia w Związek Kompozytorów. Odtworzenie tego procesu wymaga na pewno wczucia się w atmosferę ostatnich miesięcy wojny, atmosferę zmienną, pełną nadziei i niepokojów, a także zrozumienia procesów – wielokierunkowych, jednoczesnych, czasem tymczasowych i sprzecznych. Ciekawym przykładem jest praca Piotra Perkowskiego w Ministerstwie Kultury na stanowisku Dyrektora Departamentu Muzyki. Zachowały się podpisane przez niego dokumenty, zatem jest to fakt bezsprzeczny. Jednak był to bardzo krótki epizod, od kwietnia do czerwca 1945 roku. Co więcej, Drobner wspomina, że nominacja Perkowskiego nie została zatwierdzona przez Prezydium Rady Ministrów. Zmiany organizacyjne, osobowe, a co za tym idzie, również programowe w Ministerstwie były powiązane ze zmianami rządów, a te z kolei odzwierciedlały zmienny układ sił w Polsce, Europie, a nawet na świecie. Warto pamiętać, że do końca roku 1944 działał Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, następnie Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej – oba ciała są pogardzane obecnie jako marionetkowe i proradzieckie, sprawami kultury kierowali Wincenty Rzymowski i (przez ostatnie dwa miesiące) Edmund Zalewski. Na przełomie czerwca i lipca 1945 rozpoczął działalność Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej z udziałem Stanisława Mikołajczyka jako głównego przedstawiciela obozu pozostającego w Londynie oraz Władysława Kowalskiego – ministra Kultury. Ta sytuacja trwała do wyborów na początku 1947 roku, w wyniku których PPR zapewniła sobie większość i powołała tzw. pierwszy rząd Józefa Cyrankiewicza ze Stefanem Dybowskim – ministrem kultury i sztuki. Ten rząd działał do 1952, a w czasie jego rządów PPR rozprawiła się ostatecznie z Polskim Stronnictwem Ludowym Mikołajczyka, co skończyło się jego ucieczką za granicę (październik 1947 r.), a także pochłonęła PPS, tworząc (grudzień 1948 r.) Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą. Dopiero wtedy mogły do końca opaść złudzenia.

4. 1945. Ciągłość.

Skan strony z czasopisma Muzyka polska 1937 nr 1, s. 12. Ankieta.

Ankieta „Muzyki Polskiej”, „Muzyka Polska”, 1937 nr 1, s. 12–13.

Co zatem zdarzyło się w Krakowie na przełomie sierpnia i września 1945 roku? Z przedstawionych powyżej analiz wynika, że podczas I Zjazdu Kompozytorów nie rozwiązano Stowarzyszenia. A przynajmniej nie ma wzmianki o takiej procedurze w protokole. Nie jest również znany żaden inny dokument, który byłby śladem takiej decyzji. Jest to interesujące, tym bardziej, że byli wśród kompozytorów prawnicy (Kassern, Szeligowski), którzy musieli sobie zdawać sprawę z konsekwencji takiego działania. Dokładniej – braku działania. Analogicznie – w dokumentach (w Archiwum Akt ZKP i innych) nie ma śladu decyzji o powołaniu ZKP, z jednym jednak wyjątkiem. We wczesnych wersjach statutu, który – jak przekazuje protokół – był żywo dyskutowany podczas I Zjazdu, następnie został przyjęty jednogłośnie, co nie przeszkodziło dodatkowym, końcowym redakcjom przeprowadzonym przez zarząd już po zjeździe, znajdujemy zapis o tym, że to na jego mocy zostaje utworzone ZKP. Zapis ten figuruje w zachowanych wersjach datowanych na rok 1947 i 1948 [41]. Natomiast nie ma takiego zapisu w tekście obecnie obowiązującym [42].

Jak można określić działania zrealizowane na I zjeździe? Czy był to majstersztyk, czy bubel prawny? Ciche przekształcenie Stowarzyszenia w Związek z zadbaniem o kontynuację przedwojennych działań i z obietnicą pewnych kompromisów.

Deklaracja, nad którą zjazd rozpoczął prace, a następnie upoważnił zarząd do ich ukończenia i zatwierdzenia, jest ostrożna. Zapowiada wsparcie dla rządu (był to już wtedy rząd z udziałem Stanisława Mikołajczyka, co przypuszczalnie nie było bez wpływu na datę zorganizowania zjazdu), a jednocześnie wypunktowuje bardzo precyzyjnie zadania, które powinny wykonać organizacje wspólnie z MKiS. Co ciekawe, w deklaracji znajduje się tylko jedno miejsce, gdzie próbowano charakteryzować twórczość, mianowicie zapostulowano zniesienie podziału na muzykę elitarną i muzykę dla mas. O wolności kompozytorów w zakresie stylu, warsztatu i środków kompozytorskich jest mowa w dwóch artykułach programowych, również dyskutowanych na zjeździe, a które zgodnie z decyzją zgromadzonych ukazały w „Ruchu” osobno, jako teksty Wiechowicza i Rudzińskiego, poprzedzające Deklarację [43].

Czy idea bliskiej współpracy z instancjami rządowymi była czymś nowym, zaskakującym dla środowiska muzycznego w Polsce? Zdecydowanie nie. W roku 1937 „Muzyka polska”, prowadzona przez Bronisława Rutkowskiego jako pismo Towarzystwa Wydawniczego Muzyki Polskiej, zorganizowała ankietę, w której temat wprowadzała czytelników takim oto tekstem:

Pragnąc wszechstronnie oświetlić i wyjaśnić aktualne problemy polskiego życia kulturalnego, redakcja „Muzyki Polskiej” rozesłała ankietę do szeregu artystów i publicystów starszej i młodszej generacji, reprezentujących różne typy światopoglądów . Mamy nadzieję, że przez rozpisanie tej ankiety uda nam się zainicjować zasadniczą dyskusję na tematy społeczno-artystyczne i że dyskusja ta doprowadzi do wykrystalizowania pewnych wskazań, dotyczących organizacyjnego i ideologicznego rozwoju życia kulturalno-artystycznego Polski w przyszłości [44].

Spośród opublikowanych odpowiedzi najbardziej przejmująca, a przy tym zaskakująca ostrością sądów, w tym ocen niewymienionych z nazwiska przedstawicieli „starszego pokolenia” jest tekst Tadeusza Szeligowskiego pt. Conditio sine qua non [45], który zakończył tezami mocnymi, wręcz gotowym planem działania:

ad 1) Planowa organizacja muzyki w Polsce jest nie tylko potrzebą, ale warunkiem sine qua non rozwoju polskiej kultury muzycznej i jej skutecznej ekspansji;

ad 2) ideowe podłoże, warunkujące należyty rozwój muzyki narodowej, to wysoko pojęta moralność i heroizm muzyka polskiego we wszelkich jego poczynaniach twórczych, odtwórczych i organizacyjnych;

ad 3) cała akcja powinna być przeprowadzona przez organizację państwową (Izba muzyczna?) dużą egzekutywę. Oczywiście opracowanie wytycznych polityki muzycznej powinno być powierzone najwybitniejszym muzykom kraju. Izba winna mieć charakter korporacyjny, z przymusem należenia do niej wszystkich muzyków polskich. Oczywiście ważnym momentem jest zachowanie dla przyszłej Izby charakteru korporacyjnego, jednoczącego w sobie zawód muzyczny, pojęty jako zaszczytny obowiązek wobec kultury narodowej [45].

Program powinien brzmieć znajomo dla tych, którzy na pierwszą dekadę po II wojnie światowej patrzą już z perspektywy czasu, z dystansem, jako na przedmiot badań. Wydaje się prawdopodobne, że organizacja Związku Kompozytorów Polskich w roku 1945 była ziszczeniem haseł z lat 30 – dla Szeligowskiego, lecz również dla wielu innych.

Ankieta „Muzyki Polskiej”, „Muzyka Polska”, 1937 nr 1, s. 12–13.

Część II: Czas (złudnych) nadziei. Kadencje Perkowskiego

1. 1946. Era Drobnera

Mieczysław Drobner, Wspomnienia o początkach życia muzycznego w Polsce Ludowej 1944-1946, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1985.

Pierwszy zarząd ZKP ukonstytuował się podczas zebrania 2 września 1945 r. Formalnie to dopiero wtedy Piotr Perkowski został prezesem, gdyż ówcześnie głosowano wspólnie na cały zarząd, a dopiero później wybrane grono wskazywało spośród siebie prezesa i przydzielało pozostałe funkcje. Wiceprezesami zostali Roman Palester i Stanisław Wiechowicz, Witold Lutosławski przyjął funkcję sekretarza i skarbnika, Jan Ekier dostał rolę członka prezydium, Tadeusz Kassern, Bolesław Woytowicz – członków zarządu, wreszcie Tadeusz Szeligowski i Kazimierz Wiłkomirski – zastępców członków zarządu. Choć terminy „plenum” i „prezydium” zaczną się pojawiać w protokołach zebrań dopiero w roku 1946, zarząd ZKP od początku spotykał się albo w ścisłym gronie osób piastujących najważniejsze funkcje (prezydium zarządu) lub w pełnym składzie – jako plenum (często wraz z zastępcami członków zarządu). Ponadto organizowane były zebrania z udziałem zaproszonych gości, np. 3 września 1945 r. obecny był Mieczysław Drobner (jako przedstawiciel MKiS), 8 listopada – Zygmunt Mycielski (jeszcze nieobecny na I zjeździe), 21 lutego – Stefan Kisielewski. W protokołach zebrań zarządu I kadencji odnotowano przede wszystkim takie tematy dyskusji jak: planowane wizyty u premiera, w MKiS i u Henryka Ładosza, dyrektora resortu kultury przy zarządzie m.st. Warszawy, dalsze prace redakcyjne nad deklaracją i statutem (7–8 września), problemy z ustaleniem listy członków. W protokole zebrania 21 lutego 1946 r. napisano:

Sprawa listy członków nastręcza pewne trudności, wobec tego, że została sporządzona jedynie w oparciu się o pamięć – w czasie Walnego Zjazdu. Dotychczas nowych członków nie przyjęto, gdyż prace komisji Kwalifikacyjnej postępują powoli [47].

W roku 1946 zaczęto też przyjmować nowych członków. Np. w protokole zebrania z 15 kwietnia 1946 r. odnotowano przyjęcie Mycielskiego, Grzegorza i Jerzego Fitelbergów, Eugeniusza Dziewulskiego i Stanisława Popiela. Kolejne tematy żywo dyskutowane to: obsada kierowniczych stanowisk w instytucjach muzycznych w całym kraju, negocjacje umów zbiorowych związanych z wynagrodzeniami autorskimi, korespondencja i wizyty gości z zagranicy (Leonard Constant Lambert, Włodzimierz Iwannikow, Grzegorz Fitelberg) i podejmowane w związku z tym działania, starania o siedzibę dla ZKP. Wskazywane lokalizacje to dom przy ul. Francuskiej 11, lokale przy Zawrat 22 i Zgoda 15 (podnajęty od Związku Zawodowego Muzyków, co było ułatwione dzięki trwającej unii personalnej w osobie Perkowskiego piastującego funkcje prezesa obu organizacji), willa po Wertheimach na rogu ul. Piusa XI i al. Stalina, ponoć ofiarowana testamentem, na podobnych zasadach miały być też pozyskane prawa do domu Henryka Cylkowa. Dalej: organizacja domów twórczych w Łańcucie i Jeleniej Górze, którymi ZKP miał dysponować wspólnie z innymi stowarzyszeniami – historyków sztuki i plastyków, wreszcie organizacja biura i wsparcia dla ZKP, uprawnienia zarządu i prezesa, diety dla prezesa i członków zarządu, sprawy socjalne – uposażenia, zapomogi, zamówienia kompozytorskie. 21 lutego po raz pierwszy wymieniono Bibliotekę ZKP:

Zakupić dla biblioteki ZKP egzemplarze dzieł Kolberga, przeznaczając na to sumę, wykazaną przez rk [rachunek – przyp. IZ] Kol. Ekiera [48].

Lata 1945 i 1946 niewątpliwie prowokowały do entuzjazmu (choć jednocześnie nie brakowało powodów do obaw). Jednak udział Mikołajczyka w rządzie (jeszcze przed organizacją niesławnego referendum w grudniu 1946 r. i równie mocno skompromitowanych wyborów na początku 1947 r.) na pewno zachęcał do optymizmu i różnorakich działań. Kompozytorzy próbowali brać sprawy w swoje ręce, starali się wpływać na bieg rzeczy, organizować i rozwiązywać problemy własne i środowiska muzycznego w całej rozciągłości, licząc na wsparcie rządu i władz lokalnych. I tylko od czasu do czasu pojawiały się informacje i fakty mówiące o tym, że rzeczywistość nie działa tak, jak by tego chcieli. Dla przykładu na zebraniu 21 lutego 1946 r. dyskutowano problemy związane z pozyskiwaniem i dystrybucją wsparcia, jakie do Polski przychodziło od UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration) i ze Szwecji. Na tym samym zebraniu omawiano korespondencję Koła Łódzkiego w sprawie reformy szkolnictwa i cofnięcie subwencji z Ministerstwa – oba tematy zostały jednak tylko zaznaczone, bez rozwinięcia wystarczającego do zrozumienia sedna sprawy. Możliwe, że ta powściągliwość była zamierzona i celowa. Niestety większość protokołów jest tak sformułowana, że czytelnik niewprowadzony wcześniej sprawę ma zwykle poważne kłopoty z wydedukowaniem istoty rzeczy. Mimo wszystko mamy świadectwa z tych pierwszych lat – silnej woli działania i potrzeby współdziałania, nawet dowodów solidarności, postaw otwartych i koleżeńskich (choć są też przykłady wzajemnego podgryzania się i karierowiczostwa). Pięknym głosem, śladem postaw szlachetnych, pełnych wiary jest wspomnienie Mycielskiego

Gdy w roku 1945 wróciłem, zastałem Warszawę w gruzach. Nie wiedziałem gdzie nocować, nie wiedziałem gdzie się podziać. Ktoś mi powiedział, że gdzieś urzęduje Perkowski. Odnalazłem go w zrujnowanym domu, schody – pamiętam – były śliskie od błota, szyb ani okien nie było, ale gdy otworzyłem drzwi, znalazłem grupę muzyków obradującą oczywiście pod czyim przewodnictwem? - Perkowskiego , który jak mnie zobaczył, nic się nie zdziwił, podał mi krzesło, powiedział: siadaj, zupełnie tak, jak gdyby się nic nie przerwało, jak gdyby nie było tego wszystkiego, co się stało.

Tego nigdy nie mogę zapomnieć, to był moment niezwykle wzruszający. Krzesło dla mnie, jego pytanie: „Czy ci czego nie potrzeba?”. Mój Boże! Wszystkiego mi było potrzeba, nie miałem nic, ale siadłem i znalazłem się w Związku Muzyków, Związku Kompozytorów, które znowu zaczęły funkcjonować – tak jak 50 lat temu w Paryżu ten mały nasz Związek, Perkowski działał po wojnie na wszystkie strony, o wszystko się starał i wszystko zaczęło funkcjonować [49].

Tak czy inaczej, po roku od oficjalnego zakończenia wojny, 1 czerwca 1946 r. zakończyła się „Era Drobnera”, jak pozwoliłam sobie nazwać ten surowy, pionierski okres 1944–1946. We Wspomnieniach Drobner relacjonuje, że – wyjaśniając to przede wszystkim względami osobistymi, potrzebą przebywania z rodziną w Łodzi – złożył w Ministerstwie rezygnację, która została z „żalem przyjęta” z dniem 31 maja 1946. Wydaje się to szczere. Potem zabiegał o możliwość pozostawania na liście członków ZKP (co nie przychodziło mu łatwo z wielu powodów). Jeśli chodzi o te pierwsze lata, gdy był dla Związku Kompozytorów i Związku Zawodowego Muzyków przedstawicielem władz, to zwraca uwagę pismo wystosowane do MKiS przez ZZM i podpisane przez Perkowskiego jako prezesa oraz Wrońskiego jako wiceprezesa – następującej treści:

Warszawa, 13 czerwca 1945 r.

Do Dyrektora Departamentu Ministerstwa Kultury I Sztuki
Ob. Mgr. Mieczysława Drobnera

Zarząd Główny Zawodowego Związku Muzyków R.P. dziękuje Obywatelowi za serdeczną i daleko idącą pomoc przy organizacji I Ogólnopolskiego Zjazdu Delegatów w Warszawie.

Jesteśmy głęboko przeświadczeni, że drogą uczciwej i szczerej współpracy oraz daleko idącej wzajemnej pomocy, potrafimy zwycięsko dotrzeć do wytkniętego celu.

Obywatel reprezentuje ten odłam społeczeństwa, który dąży de zjednoczenia najzdrowszych elementów naszego narodu [50].

Na początku października 1946 r. odbył się II walny zjazd, który – jak się wydaje – nie wniósł jakościowo nowych elementów poza jednym szczegółem: oto w trakcie obrad do sali wkroczył i zabrał głos Włodzimierz Sokorski, reprezentujący wówczas Centralną Komisję Związków Zawodowych. Kompozytorzy odebrali jego wystąpienie pozytywnie i pochlebnie skomentowali. Wiechowicz wyraził „wielkie uznanie dla szerokości i liberalizmu poglądów cechujących przemówienie ob. Sokorskiego, uważając to przemówienie za dowód mądrej ewolucji, jaką przeszły koła marksistowskie”.

Wybrano kolejny zarząd. Chociaż prezesa nie wybierano jeszcze w osobnej procedurze, w specjalnym, tajnym głosowaniu każdy obecny miał szansę wskazać wśród wybranych członków zarządu najlepszego kandydata na prezesa. Wyniki są ciekawe, bo o ile w wyborach zarządu kilka nazwisk otrzymało niemal identyczną liczbę głosów (Lutosławski – 25, Perkowski i Palester po 25, Wiłkomirski – 24, Szeligowski – 23), to typowania prezesa były inne: wygrał Perkowski (15) i on rzeczywiście został wybrany, na drugim miejscu uplasował się Szeligowski (11). Wybrany zarząd ukonstytuował się następująco: Piotr Perkowski – prezes, Tadeusz Szeligowski – wiceprezes, Jan Ekier – sekretarz, Witold Lutosławski – skarbnik, Stefan Kisielewski, Roman Palester, Kazimierz Wiłkomirski, Zygmunt Mycielski – członkowie zarządu, Wawrzyniec Żuławski, Edward Dziewulski – zastępcy członków zarządu. Dokumentacja pierwszych zebrań zarządu II. kadencji nie różni się mocno od dotychczasowej, może tylko coraz częściej pisano o niedoborach finansowych. Zakres współpracy i finansowanie działań Związku nie były satysfakcjonujące, co gorsze usiłowania poprawy sytuacji nie przynosiły rezultatów. Nastroje konsekwentnie obniżały się. I taka sytuacja potrwa do czasu przełomu związanego z osobami Witolda Rudzińskiego i Zofii Lissy.

Mieczysław Drobner, Wspomnienia o początkach życia muzycznego w Polsce Ludowej 1944-1946, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1985.

2. 1947. „Propozycja ta daje korzystne warunki Związkowi”. Rudziński w Ministerstwie i Lissa w ZKP

Skan dokumentu z Archiwum ZKP - załącznik do protokołu zebrania prezydium 10.12.1947

Załącznik do protokołu zebrania Prezydium Zarz.[ądu] Gł.[ównego] Z.K.P. dn. 10.XII.1947. Protokół z zebrania Komisji zamówień na utwory dla upowszechniania muzyki. Dnia 22.XI.1947 r. w Ministerstwie Kultury i Sztuki, AAZKP, sygn. IIIB/1, k. 75.

Według dokumentów zachowanych w ZKP Lissa pojawiła się po raz pierwszy na forum związkowym 12 czerwca 1947 r. jako gość zaproszony na zebranie Prezydium Zarządu Głównego. Towarzyszył jej Witold Rudziński, zaś Związek reprezentowali Piotr Perkowski – prezes, Witold Lutosławski – skarbnik oraz Zbigniew Turski – niebędący członkiem Zarządu, ale regularnie dopuszczany na zebrania w charakterze doradcy do spraw ekonomicznych [51]. Nie byli natomiast obecni Tadeusz Szeligowski – wiceprezes oraz Jan Ekier – sekretarz [52].

Podczas gdy trudno ustalić, czy (i ewentualnie w jakim zakresie) Lissa dała się wcześniej poznać środowisku kompozytorskiemu, to Witold Rudziński był tu oczywiście „u siebie”, jako członek ZKP. A jednak nie była to zwykłe koleżeńskie spotkanie, bowiem w tym czasie „Ruch Muzyczny” donosił:

W kwietniu br. Witold Rudziński – kompozytor, pedagog, teoretyk, działający dotychczas na terenie Łodzi – został powołany przez Ministra Kultury i Sztuki na stanowisko Dyrektora Departamentu Muzycznego. Wiadomość ta wywołała zadowolenie wśród szerokich kół muzycznych [53].

I dalej

Dr. Zofia Lissa – która ostatnio habilitowała się na Uniwersytecie Poznańskim – objęła stanowisko wicedyrektora departamentu muzyki w Ministerstwie Kultury i Sztuki [54].

W ten oto sposób trzej członkowie Związku – postacie w owym czasie kluczowe i najbardziej aktywne – spotkali się z całkiem nową ekipą Ministerstwa i nowym planem, co zwięźle przekazano w protokole: „Dr. Lissa zwróciła się do Prezydium z propozycją przyjęcia muzykologów do Z.K.P.”. Wydaje się mało prawdopodobne, że 12 czerwca członkowie Prezydium usłyszeli o tej idei po raz pierwszy. Jednak protokół jest maksymalnie zwięzły i rejestruje tylko, iż:

Prezes Perkowski stwierdził, że propozycja ta daje korzystne warunki Związkowi. Postanowiono przedstawić ten projekt Plenum Zarządu, wykorzystując dane zaczerpnięte ze statutów analogicznych organizacji w Z.SRR. i Czechosłowacji [55].

Istnieją mocne argumenty przemawiające za tym, że pomysł zaproszenia muzykologów do ZKP był autorskim programem Lissy. Sama przez kilka lat była członkiem sekcji muzykologicznej Związku Kompozytorów Radzieckich, a zatem znała to rozwiązanie najlepiej. Ponadto w wydrukowanym w majowym „Odrodzeniu” artykule O polską pieśń masową [56] dała wyraz swojej wierze w dziejową misję będącą udziałem kompozytorów – wychowywania przez sztukę i kreowania nowego polskiego społeczeństwa, nowego, świadomego człowieka, homo musicus. Z drugiej strony prawdą jest, że według planów podkomisji muzycznej przy KC PPR ten właśnie artykuł miał zapoczątkować debatę prasową co najmniej częściowo sterowaną. W protokole zebrania podkomisji, które odbyło się 2 lipca, widnieje następujące zdanie: „Nawiązano kontakt ze Związkiem przez Tow. Zofię Lissa. Zarząd Główny ma rozszerzyć swój zasięg członków przez włączenie muzykologów” [57].

Wątku udziału Lissy w pracach podkomisji rzeczywiście nie sposób pominąć, analizując jej relacje z ZKP. Z jednej strony jest oczywiste, że głównym celem tego pozornie tylko niewielkiego ciała partyjnego było uzyskanie większego wpływu partii na instytucje i środowiska, w tym przesycenie ich ideologią, która w swej wersji przeznaczonej dla obszarów kultury właśnie wtedy zaczynała się krystalizować. Dotyczyło to zarówno związków twórczych, w tym ZKP, jak i Ministerstwa, w którym partia oceniała swoje wpływy jako o wiele za słabe. Warto przypomnieć, że od lutego działał I Rząd Cyrankiewicza; w marcu Sekcja Oświatowa Komitetu Centralnego PPR została przekształcona w Wydział Oświaty i Kultury. Reorganizacja ta miała zwiększyć wydajność komórki. Od maja Komisję Kulturalno-Oświatową przy KC wspierały podkomisje, w tym Podkomisja Muzyki, w której skład weszli partyjni aktywiści z różnych ośrodków i kluczowych instytucji, m.in: Faustyn Kulczycki jako przewodniczący (po ustąpieniu z MKiS dyrektor Zjednoczonych Zakładów Przemysłu Muzycznego), Jerzy Sokorski (kompozytor, starający się o członkostwo w ZKP, pracownik MKiS, brat Włodzimierza Sokorskiego) jako sekretarz, Zofia Lissa, Janusz Miketta – jeszcze wtedy naczelnik wydziału szkolnictwa muzycznego w MKiS [58], Józef Swatoń – od kwietnia następca Perkowskiego na stanowisku prezesa Związku Zawodowego Muzyków, a do niedawna zastępca Kulczyckiego w MKiS, Witold Wroński z Komisji Centralnej Związków Zawodowych (organizacji, która deptała stale po piętach związkom artystycznym i która przygotowała Włodzimierza Sokorskiego, przez dłuższy czas jej sekretarza ds. związków twórczych, do pracy w MKiS) oraz Roman Jasiński z Polskiego Radia.

Poza ideologicznym był jeszcze inny, bardzo materialny wymiar tej zawiązującej się wówczas wielostronnej relacji ZKP – MKiS – Lissa – Podkomisja Kultury przy KC PPR. Zarówno protokoły związkowe, jak i dokumenty Podkomisji potwierdzają toczącą się wówczas batalię o fundusze na kulturę. Porównanie obu zbiorów pokazuje, że Związek i Podkomisja (a najmocniej Zofia Lissa) walczyły w pewnym okresie o te same pieniądze dla ZKP, na tzw. muzykę upowszechnieniową – Lissa, bo uważała, że tego nowemu społeczeństwu tego właśnie najbardziej potrzeba, a ZKP – zapewne z braku innej możliwości. Zabiegi okażą się skuteczne, ale dopiero pod koniec roku, natomiast niezależnie od tego Lissa będzie się starać o kolejne, znaczące, stałe dotacje, tworząc nowe wersje rozbudowanych kosztorysów akcji upowszechniania muzyki. Co ciekawe, okaże się wkrótce, że pojęcie to wolno było rozumieć dość szeroko, znacznie szerzej niż można by zdefiniować, choćby najluźniej, pieśń masową. Jednak na wstępie, 12 czerwca, w protokole prezydium odnotowano jej apel „o wszczęcie akcji w sprawie pieśni masowych”. I chociaż takie wezwanie na zebraniu zarządu w roku 1947 było jeszcze pewnym novum, to warto przypomnieć, że „problem muzyki dla mas”, jak zaprotokołowano, dyskutowano już na wstępie I Zjazdu, w roku 1945.

W dokumentacji plenum, które odbyło się 4 lipca (obecni: Perkowski, Szeligowski, Ekier, Turski, Wiłkomirski, Mycielski, Kisielewski oraz Tadeusz Ochlewski – nierzadko zapraszany na zebrania w ZKP dyrektor Polskiego Wydawnictwa Muzycznego), zapisano:

Jako wolny wniosek kol. Ekier proponuje na wzór Zw. Kompozytorów Czeskich i Radzieckich, przyjęcie do naszego Związku muzykologów. (Ewentualnie najwybitniejszych odtwórców zasłużonych na polu propagandy twórczości polskiej.)

W związku z powyższym projektem prof. Szeligowski podjął się przejrzeć i poprawić statut Z.K.P. [59].

Dlaczego Ekier – nie wiadomo. Może z racji pełnienia funkcji sekretarza? Musiało to zostać ustalone w jakichś prywatnych rozmowach, po których prawdopodobnie nie został żaden ślad. Natomiast temat drugi – dokooptowania do ZKP wykonawców lub, jak też bywało to nazywane, połączenia ZKP ze Związkiem Zawodowym Muzyków – będzie wracał wielokrotnie w ciągu najbliższych lat, ostatecznie, po różnych próbach – bez trwałego rozwiązania. 17 września, na zebraniu plenum (obecni: Perkowski, Ekier, Lutosławski, Wiłkomirski, Mycielski i Kisielewski), również w ramach dyskusji o planowanych już wcześniej zmianach statutu, „uchwalono postawić wniosek na Walnym Zgromadzeniu o przyjęcie muzykologów do Z.K.P.” [60].

III Walny Zjazd odbył w dniach 20–21 października 1947 r. Obecny był i przemówił do kompozytorów sam Minister Kultury i Sztuki Stefan Dybowski. Temat przyjęcia muzykologów był omawiany w drugim dniu obrad, 21 października, ale sprawy muzykologów potoczyły się inaczej niż może można się było spodziewać, gdyż ostatecznie w ramach tzw. wolnych wniosków Zbigniew Turski złożył następującą propozycję:

Walny Zjazd Z.K.P. poleca nowemu Zarządowi Głównemu Z.K.P. powołać w terminie 15-dniowym komisję mieszaną, składającą się z trzech muzykologów i trzech kompozytorów, Komisja będzie pracować pod przewodnictwem jednego z członków Zarządu Głównego Z.K.P. Zadaniem komisji będzie przygotowanie zmian statutu Z.K.P. uwzględniające przyjęcie do Z.K.P. muzykologów polskich. Termin wykonania zleconego zadania winien nie przekroczyć okresu półrocznego, przy czym projekt nowego statutu winien być przedłożony plenum zarządu gł. Z.K.P. celem ostatecznego przygotowania wniosku do przedstawienia go następnemu Walnemu Zjazdowi [61].

Protokół zwięźle i definitywnie zamyka ten wątek: po dyskusji wniosek Turskiego dotyczący przyjęcia do ZKP muzykologów został przekazany nowemu Zarządowi ZKP.

W 1947 r. po raz pierwszy wybierano prezesa w oddzielnym głosowaniu. Dokumenty zjazdowe przekazują, że Perkowski próbował się wycofać. Co ciekawe ostatecznie nie utworzono listy kandydatów – głosujący mogli wskazać na karcie dowolną osobę spośród wszystkich członków z biernym prawem wyborczym. W wyniku głosowania Perkowski otrzymał 15 głosów, Panufnik, Szeligowski i Wiechowicz po 1, Mycielski – 7. Perkowski przyjął wybór, „zaznaczając, że poświęca się pracy Związkowej jeszcze na jeden rok”.

Pierwsze po III Walnym Zjeździe zebranie Zarządu ZKP odbyło się 28 października 1947 r. Nowy zarząd ukonstytuował się następująco: Piotr Perkowski – prezes, Zygmunt Mycielski – I wiceprezes i sekretarz, Tadeusz Szeligowski – II wiceprezes, Grażyna Bacewicz – skarbnik, Witold Lutosławski, Kazimierz Sikorski, Bolesław Woytowicz – członkowie zarządu, Jan Adam Maklakiewicz i Stefan Kisielewski – zastępcy członków zarządu. Zarząd miał powody do zadowolenia, gdyż przypadło mu w udziale dyskutowanie dotacji przyznanej właśnie przez Prezydium Rady Ministrów – 1 miliona złotych na cele muzyki upowszechnieniowej, o którą od dawna starano się wspólnym wysiłkiem połączonych sił ZKP i Podkomisji Kultury. Organizowano Komisję Zamówień, która miała podzielić kwotę. W protokole czytamy, iż oprócz Lissy i innych przedstawicieli Ministerstwa w skład komisji ma wejść dwóch członków ZKP lub ewentualnie dwie osoby przez ZKP wyznaczone. Skład komisji omawiany był dalej na kolejnym zebraniu prezydium, 14 listopada, i ustalony został w składzie: Zofia Lissa, Stefan Jarociński (wtedy jeszcze nienależący do ZKP) oraz Zygmunt Mycielski. Posiedzenie komisji odbyło się w Ministerstwie Kultury i Sztuki 22 listopada. Na zebraniu Prezydium Zarządu ZKP 3 grudnia (obecni Perkowski, Mycielski i Bacewicz) przedstawiono wyniki obrad oraz plan zamówień:

Komisja podzieliła zamówienia na 4 grupy i postanowiła rozdzielić je pomiędzy 30 członków Z.K.P. i 2-ch kompozytorów niezrzeszonych. Prezydium Z.K.P. proponuje dodać 4 nazwiska członków Z.K.P., a nie zamawiać utworów u niezrzeszonych kompozytorów [62].

Ostateczne decyzje oraz protokół z posiedzenia zaprezentowano na spotkaniu Prezydium, które odbyło się tydzień później, 10 grudnia [63].

Na ostatnim zebraniu Zarządu w roku 1947 (plenum 12 grudnia, obecni: Perkowski, Szeligowski, Mycielski, Bacewicz, Woytowicz oraz Sikorski) powrócił temat muzykologów. W protokole zapisano:

Postanowiono powierzyć Dr. Lissa Zofii zorganizowanie muzykologów w ramach Z.K.P. i dokooptować Ją do Zarządu Z.K.P. w charakterze stałego łącznika pomiędzy muzykologami a Z.K.P. Zaproponowano Jej również opracowanie planu działalności grupy muzykologów pod względem organizacyjnym i rzeczowym [64].

Pierwsze zebranie Zarządu Związku w roku 1948 miało charakter plenarny i odbyło się 27 stycznia w Krakowie. Obecni byli: Perkowski, Szeligowski, Mycielski, Bacewicz, Lutosławski, Kisielewski, Sikorski, a także zaproszony Tadeusz Ochlewski z PWM oraz – zgodnie z uchwałą z 12 grudnia – Zofia Lissa, która tym razem była bardzo aktywna. Najpierw – jak przekazuje protokół – wypowiedziała się w sprawie raportów finansowych dla ZKP (grupowanie wydatków wg trzech kategorii: administracyjnych, zamówień i zakupów oraz nadzwyczajnych, np. związanych ze zjazdami). Kolejny głos dotyczył porady, by Ochlewski, który zwrócił się do ZKP o wsparcie starań PWM o uzyskanie odpowiedniej siedziby, napisał w tej sprawie pismo do MKiS (podobnie – o środki na kaligrafów). Kolejnym – istotnym – punktem była organizacja stałej Komisji Zakupów i Zamówień, która odtąd miała pracować stale i dzielić dotacje przyznane na twórczość. Na wniosek Mycielskiego uchwalono, że powołana zostanie komisja złożona z przedstawiciela MKiS i dodatkowo dwóch osób wyznaczonych przez Ministerstwo, przedstawiciela ZKP i jeszcze jednej osoby będącej dyrygentem, wybitnym wykonawcą lub muzykologiem. Określono również jej skład osobowy: Lissa, Mycielski, Mierzejewski, Chomiński i Jarociński (jednak ze względu na jego chorobę zastępować go miał Kołaczkowski). Komisja miała: ustalać dwie listy kompozytorów – do zamówień utworów popularyzatorskich oraz artystycznych, wyznaczać kolejność powielania nut, wskazywać listy dzieł do zakupów oraz do wydań z funduszów Związku. Decyzje Komisji miał zatwierdzać Zarząd ZKP [65]. Zgodnie z założonym porządkiem zebrania Lissa zreferowała sprawy muzykologów w kontekście planowanego poszerzenia ZKP: na 240 polskich muzykologów 15 pracuje twórczo i powinno zostać członkami ZKP, najlepiej w ramach sekcji muzykologicznej, z prawem do zorganizowania własnego zjazdu i posiadania przedstawiciela w Zarządzie. Projekt organizacji osobnej sekcji negatywnie ocenił Sikorski jako niezgodny z obecnym statutem, w związku z czym wymagałby dodatkowych poprawek. Ostatecznie uchwalono przekazanie Statutu Lissie do opracowania projektu zmian w MKiS. Ostatni głos p. Zofii dotyczył choroby Wiechowicza i starań Zarządu o zgromadzenie z różnych źródeł środków na leczenie. Lissa zapowiedziała wówczas realizację przez Departament Muzyki podania kompozytora o większą dotację na leczenie uzdrowiskowe.

W lutym Komisja Zamówień i Zakupów rozpoczęła swoją regularną pracę. Protokoły nie notowały – niestety – dyskusji. Warto jednak zaznaczyć, że Komisja przystąpiła do realizacji swych zadań bardzo sprawnie. Pierwszego dnia uściślono zasady, które miały obowiązywać przy selekcji utworów, oraz – ze względu na ilość pracy – postanowiono wystąpić do Zarządu o powiększenie Komisji (kandydatury: Bolesław Woytowicz, Roman Jasiński oraz – za Jarocińskiego – Jerzy Lefeld; nie jest wyjaśnione, dlaczego nie powiodła się próba włączenia Kołaczkowskiego). Drugiego dnia przygotowano dla Prezydium (do zatwierdzenia) listę 18 utworów proponowanych do zamówienia i dwóch do zakupów. W większości miały to być spore utwory o charakterze artystycznym. Podobnie wygląda relacja z kolejnego posiedzenia, 20 marca, w tym składzie i również bez zapisu rozmów. Tutaj, poza tym, że powstała kolejna lista, kolejnych kompozytorów, po raz pierwszy odnotowano ideę organizacji sekcji młodzieżowej przy ZKP. To był póki co tylko projekt, natomiast Komisja zwróciła się z propozycją do Zarządu ZKP uwzględnienia młodych, obiecujących kompozytorów, przede wszystkim polecanych przez godnych zaufania pedagogów będących członkami Związku i nawet wskazano konkretne rokujące nazwiska, w tym Floriana Dąbrowskiego.

19 kwietnia odbyło się plenum – obecni: Perkowski, Szeligowski, Mycielski, Bacewicz, Lutosławski, Sikorski, Woytowicz, Kisielewski, Maklakiewicz, Lissa oraz zaproszeni Michał Spisak, Adolf Chybiński i Stefania Łobaczewska. Jednym z głównym tematów były zmiany w Statucie w celu umożliwienia przyjęcia muzykologów. „Przyjęto projekt poprawek” (najprawdopodobniej, zgodnie z decyzją pojętą na poprzednim zebraniu, przygotowanych w Ministerstwie) i ostateczną redakcję powierzono Prezydium. „Zobowiązano Prezydium do poczynienia niezbędnych kroków, by na najbliższym zwyczajnym Walnym Zebraniu Z.K.P. sprawa zmiany Statutu znalazła się na czele porządku dziennego”. Ponadto polecono Prezydium „zaproszenie na najbliższe Walne Zebranie przedstawicieli muzykologów polskich” [66].

8 września na zebraniu Komisji Zamówień i Zakupów (obecni Lissa, Chomiński, Jarociński, Mierzejewski, Mycielski oraz zaproszona Bacewicz) Lissa przekazała, iż Ministerstwo udostępniło dodatkowy, specjalny fundusz wysokości 350000 złotych miesięcznie na „zamówienia specjalne, w szczególności opery ludowe, pieśni masowe, itp.” [67]. Dodatkowo zakomunikowała gotowość pokrycia przez Departament Twórczości Artystycznej kosztów fotografowania Symfonii Olimpijskiej Turskiego w wysokości do 100000 złotych. Resztę miałoby pokryć Biuro Współpracy z Zagranicą, a ewentualne dalsze – ZKP z rocznego budżetu.

3. ZKP w oczach Partii?

Cdn.

4. 1948. Przyjęcie muzykologów. Perkowski składa broń?

Przypisy:

[1] Dziś Festiwal w Filharmonii, „Dziennik Polski”, 1945 nr 207, s. 3.
[2] Szlemińska i Bierdiajew gośćmi Filharmonii, „Dziennik Polski”, 1945 nr 209, s. 2.
[3] (wr.), Zjazd kompozytorów polskich, „Życie Warszawy”, 1945 nr 244, s. 3. Notka jest podpisana inicjałami WR. Treść wskazuje, że autor – świetnie zorientowany tak w problemach życia muzycznego, jak i w przebiegu zjazdu – musiał być jednym z najbardziej aktywnych ówcześnie kompozytorów, uczestników krakowskich obrad.
[4] Ibidem; prawdopodobnie były to audycje zamknięte, przeznaczone tylko dla uczestników zjazdu, w odróżnieniu od koncertów festiwalowych otwartych dla publiczności.
[5] Stefan Kisielewski, Koncerty festiwalowe, „Tygodnik Powszechny”, 1945 nr 25, s. 8; idem, Życie muzyczne, „Tygodnik Powszechny”, 1945 nr 26, s. 8.
[6] Stefan Kisielewski, Festiwal polskiej muzyki współczesnej w Krakowie (1–4 IX 1945), „Ruch Muzyczny”, 1945 nr 1, s. 26–27.
[7] Życie organizacyjne. Związek Kompozytorów Polskich, „Ruch Muzyczny”, 1945 nr 1, s. 27.
[8] Por. Stanisław Wiechowicz, Kompozytor w dobie dzisiejszej (Refleksje w związku ze Zjazdem Kompozytorów Polskich), „Ruch Muzyczny”, 1945 nr 1, s. 6–7; Witold Rudziński, Nowe czasy – nowe zadania, „Ruch Muzyczny”, 1945 nr 1, s. 7–9.
[9] Życie organizacyjne. Związek Kompozytorów Polskich…, op. cit.
[10] Stefania Łobaczewska, Zjazd Związku Kompozytorów Polskich, „Odrodzenie”, 1944 nr 44, s. 6.
[11] Por. Życie organizacyjne. Związek Zawodowy Muzyków, „Ruch Muzyczny”, 1945 nr 1, s. 25–27.
[12] Por. Protokół I Walnego Zjazdu Związku Kompozytorów Polskich w Krakowie w dn. 29.08-1.09.1945, Archiwum Akt Związku Kompozytorów Polskich (dalej AAZKP), sygn. II/1, k. 1–9; online https://osa.archiwa.org/api/files/view/124892 (dostęp 11.10.2025).
[13] To mało znana obecnie postać, tymczasem był on bardzo aktywnym organizatorem życia muzycznego w dwudziestoleciu międzywojennym i zaraz po wojnie – jedną z najbardziej znanych i szanowanych osobistości życia muzycznego w Polsce. Rzadko się teraz pamięta i nieczęsto wspomina, że należał do twórców Instytutu Fryderyka Chopina (poprzednika Towarzystwa im. Fryderyka Chopina i Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina) oraz Międzynarodowego Konkursu im. Henryka Wieniawskiego (znanego dziś w świecie jako Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego); był również głównym organizatorem, a nawet przewodniczącym jury wczesnych edycji najsłynniejszego przedsięwzięcia muzycznego w Polsce: II (1932) i III (1937) Międzynarodowego Konkursu im. Fryderyka Chopina. Interesująca, wielka przedwojenna księga Czy wiesz kto to jest (ówczesne, polskie „who is who”) podaje, że A. Wieniawski urodził się w 1876 roku w Warszawie. Był uczniem Zygmunta Noskowskiego i Henryka Melcera, a także (w Paryżu) Vincenta d 'Indy i Gabriela Fauré; ponadto studiował w Berlinie m.in. filozofię oraz historię sztuki i literatury. Podczas I wojny światowej służył w armii francuskiej. Również we Francji odnosił pierwsze sukcesy kompozytorskie, a jego utwory wydało (m.in.) znane do dziś wydawnictwo Max Eschig. Od 1923 r. mieszkał w Warszawie, gdzie bardzo aktywnie działał w ramach prężnego wówczas Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego. W roku 1924 w strukturach WTM współorganizował Sekcję Muzyki Współczesnej, przekształconą później w samodzielne Stowarzyszenie Kompozytorów Polskich. Od roku 1928 był dyrektorem prowadzonej przez WTM Wyższej Szkoły Muzycznej im. Fryderyka Chopina. Był wiceprezesem zarządu głównego ZAiKS; prezesem SKP, wiceprezesem Towarzystwa Szerzenia Sztuk Polskich wśród Obcych, prezesem rady naczelnej Związku Szkół Muzycznych w Polsce. Komponował, działał jako krytyk muzyczny (m.in. regularnie pisywał do niedzielnych wydań dziennika „Rzeczpospolita”), został uhonorowany licznymi medalami. Por. Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, Warszawa 1938, s. 795.
[14] Protokół I Walnego Zjazdu…, op. cit., k. 1, 3–4.
[15] Ibidem, k. 1, 4.
[16] Ibidem, k. 1.
[17] Mieczysław Drobner to postać ważna dla odradzającego się z popiołów życia muzycznego w Polsce. Przed II wojną światową kształcił się w zakresie dyrygentury, kompozycji i muzykologii, po wybuchu wojny ewakuował się na wschód, na tereny ZSRR, skąd wrócił z I. Armią Wojska Polskiego. Gdy powstawał Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego podjął pracę w resorcie kultury, budując od podstaw departament muzyki pierwszych powojennych rządów. Por. Mieczysław Drobner, w: Encyklopedia teatru polskiego, Por. https://encyklopediateatru.pl/osoby/18969/mieczyslaw-drobner (dostęp 9.10.2025); Drobner, Mieczysław, w: Polska Biblioteka Muzyczna, https://polskabibliotekamuzyczna.pl/encyklopedia/drobner (dostęp 9.10.2025).
[18} Mieczysław Drobner, Wspomnienia o początkach życia muzycznego w Polsce Ludowej 1944–1946, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1985.
[19] Ibidem, s. 59.
[20] Ibidem, s. 5.
[21] Por. Protokół Komisji Skrutacyjnej Związku Komp[ozytorów] Polskich, AAZKP. W dniu 29.VIII.1945…, sygn. II/1, k. 67.
[22] [„WZ 1945”], AAZKP, sygn. II/1, k. 68.
[23] Załącznik nr 1 do Protokołu I Walnego Zjazdu Związku Kompozytorów Polskich: [Lista obecności na Walnym Zjeździe Kompozytorów Polskich w dn. 29.08.1945], AAZKP, sygn. II/1, k. 30; online https://osa.archiwa.org/api/files/view/124894 (dostęp 11.10.2025).
[24] Załącznik nr 3 do Protokołu I Walnego Zjazdu Związku Kompozytorów Polskich: Lista obecnych na Walnym Zjeździe Kompozytorów Polskich odbytym w Krakowie w dn. 30.08.1945. AAZKP, sygn. II/1, k. 35, online https://osa.archiwa.org/api/files/view/124897 (dostęp 11.10.2025).
[25] Protokół I Walnego Zjazdu…, op. cit., k. 5.
[26] Ibidem.
[27] Ibidem, k. 8.
[28] Ibidem.
[29] M. Drobner, op. cit., s. 18.
[30] Ibidem, s. 19.
[31] Ministerstwo Kultury i Sztuki, Departament Muzyki, Teatru i Literatury, Zaświadczenie, 25 stycznia 1945 r., AAN, Ministerstwo Kultury i Sztuki (dalej MKiS), sygn. I 314, k. 16.
[32] Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, Resort Kultury i Sztuki, Subwencje 1944/5, AAN, Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (dalej PKWN), Resort Kultury i Sztuki (dalej RKiS), sygn. XV/8, k. 3.
[33] Ibidem, k. 13.
[34] Ibidem, k. 19.
[35] Wydział Koncertowy ZZM w Krakowie do Ministerstwa Kultury i Sztuki, Departament Muzyki w Warszawie, 11 lipca 1945 r., AAN, MKiS, sygn. I 292, k. 49.
[36] Do Departamentu Muzyki w Ministerstwie Kultury i Sztuki, 27 kwietnia 1945, AAN, MKiS, sygn. I 292, k. 24.
[37] Zawodowy Związek Muzyków Rzeczypospolitej Polskiej, Tymczasowy Zarząd, Otrzymują: Wojewódzkie, Zawodowe Związki Muzyków, Zawodowy Związek Muzyków st.m. Warszawy, 28 kwietnia 1945 r. ,AAN, MKiS, sygn. I 292, k. 25 (pełny materiał na 6 kartach, 25–30).
[38] Związek Kompozytorów Polskich do Ob. Ministra Kultury i Sztuki, 28 marca 1945 r., AAN, MKiS, sygn. I 289, k. 34–35.
[39] M. Drobner, op. cit., s. 19.
[40] Por. Hanna Dobias-Telesińska, Tadeusz Zygfryd Kassern – biogram „lwowskiego” patrona parku na poznańskim Piątkowie, https://lwowiacy.pl/tadeusz-zygfryd-kassern-biogram-lwowskiego-patrona-parku-na-poznanskim-piatkowie (dostęp: 19.10.2025).
[41] Znaczące, interesujące i zakończone pozytywnym efektem działania w celu identyfikacji oryginalnej postaci pierwszego Statutu ZKP przeprowadził Prof. Wiesław Cienciała wiosną 2025 r. W korespondencji z pracownikami Biblioteki ZKP i Członkami Związku na Forum ZKP wykazał, że Statut zachowany w Archiwum Akt ZKP opatrzony pieczęcią Zarządu m.st. Warszawy z datą rejestracji w Rejestrze Stowarzyszeń i Związków 27 września 1947 r., jest w rzeczywistości oryginalnym Statutem z roku 1945. Na podstawie wykonanych już analiz warto by pogłębić badania z uwzględnieniem rękopisów zachowanych w Archiwum Akt Nowych. Należałoby także pochylić się mocniej nad kwestią umocowania prawnego ZKP i losów Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich. Można założyć wstępną tezę, że młode, socjalistyczne państwo polskie w pierwszych latach powojennych jeszcze nie radziło sobie zbyt dobrze z pewnymi pułapkami prawnymi. Nie było jeszcze gotowej strategii działań wobec przedwojennych stowarzyszeń, a działania wobec nowych musiały się odbywać na podstawie ustaw przedwojennych. Na pewno celem nadrzędnym było przejmowanie kontroli nad związkami, odbywała się redukcja ich liczby, często włączanie do organizmów wyższego rzędu. Nie obyło się bez napięć i prób walki o wpływy między instancjami państwowymi, miejskimi i innymi komórkami władzy i partii. Losy takich organizacji, jak Związek Zawodowy Muzyków, Rada Związków Artystycznych, Polskie Towarzystwo Muzyki Współczesnej, a także funkcjonowanie ZKP w skomplikowanym układzie relacji do innych organizacji, jest to temat do osobnych, poważnych badań.
[42] Por. Statut Związku Kompozytorów Polskich uchwalony przez Walne Zebranie Członków Związku Kompozytorów Polskich w Krakowie, w dniu 1 września 1945 (z późniejszymi zmianami). Tekst jednolity; https://www.zkp.org.pl/index.php/pl/o-zwiazku/statut (dostęp 11.10.2025).
[43] Wydrukowane na wstępie numeru, zaraz po wstępie i kronice żałobnej Ci, co odeszli. Oddzielone od Deklaracji artykułem Wojenne losy polskich zabytków muzycznych Adolfa Chybińskiego.
[44] Ankieta „Muzyki Polskiej”, „Muzyka Polska”, 1937 nr 1, s. 12–13.
[45] Tadeusz Szeligowski, Conditio sine qua non, „Muzyka Polska”, 1937 nr 7-8, s. 394–397.
[46] Ibidem, s. 397.
[47] Protokół VI 6 Zebrania Zarządu Związku Kompozytorów Polskich Warszawa, dnia 21 lutego 1946 r., AAZKP, sygn. IIIB/1, k. 13.
[48] Ibidem, k. 16.
[49] Tych kilka zdań to mistrzowski dokument, pełen emocji i pasji szkic z pamięci - z jednej strony zapis stanu umysłu Mycielskiego, a z drugiej atmosfery spotkań muzyków po wojennych latach rozłąki. Wypowiedź pochodzi z filmu w reż. Krystyny Szner - produkcja Telewizyjna Wytwórnia Filmowa „POLTEL” 1979. Cyt. za dr. hab. Tadeuszem Kobierzyckim, który transkrypt tej wypowiedzi prezentował na sesji zorganizowanej przez Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina. Por. Piotr Perkowski. Życie i dzieło. red. Alicja Gronau, Akademia Muzyczna im. Fryderyka Chopina, Warszawa 2003, s 179–187.
[50] Związek Zawodowy Muzyków Rzeczypospolitej Polskiej, Zarząd Główny do Dyrektora Departamentu Ministerstwa Kultury I Sztuki Ob. Mgr. Mieczysława Drobnera, 13 czerwca 1945 r., AAN, MKiS, sygn. I 292, k. 48.
[51] Przez krótki czas nawet z tytułem dyrektora Biura ZKP.
[52] Por. Protokół z posiedzenia Prezydium Zarządu Głównego Związku Kompozytorów Polskich z dnia 12.06.1947 r., AAZKP, sygn. IIIB/1, k. 57–58.
[53] Kronika, „Ruch Muzyczny”, 1948 nr 7–8, s. 31.
[54] Kronika, „Ruch Muzyczny”, 1948 nr 11, s. 23.
[55] Protokół z posiedzenia Prezydium Zarządu Głównego Związku Kompozytorów Polskich z dnia 12.06.1947 r., op. cit., k. 57.
[56] Zofia Lissa, O polską pieśń masową, „Odrodzenie”, 1947 nr 29, s. 3.
[57] Protokół z zebrania Podkomisji Muzycznej w dniu 2 lipca 1947, AAN, KC PPR, sygn. 295/XVII-19, k. 9.
[58] Ta sama Komisja przyczyni się niebawem do jego dymisji, por.: Protokół z zebrania Podkomisji Muzycznej z dn. 17 września 1947 r., AAN, KC PPR, , sygn. 295/XVII-19, k. 16–17.
[59] Protokół Zebrania Plenarnego Z.K.P. z dnia 4.VII.1947 r., AAZKP, sygn. IIIA/1, k. 14–18.
[60] Protokół Nr [...] Plenarnego Posiedzenia Związku Kompozytorów Polskich z dnia 17–go IX.1947 r., AAZKP, sygn. IIIA/1, k. 20–24.
[61] Protokół III Walnego Zjazdu członków Związku Kompozytorów Polskich w dniach 20 i 21 października 1947 r., AAZKP, sygn. II/3, k. 17.
[62] Protokół zebrania Prezydium Związku Kompozytorów Polskich w dniu 3 grudnia 1947 r., AAZKP, sygn. IIIB/1, k. 71–72.
[63] Załącznik do protokołu zebrania Prezydium Zarz.[ądu] Gł.[ównego] Z.K.P. dn. 10.XII.1947. Protokół z zebrania Komisji zamówień na utwory dla upowszechniania muzyki. Dnia 22.XI.1947 r. w Ministerstwie Kultury i Sztuki, AAZKP, sygn. IIIB/1, k. 75.
[64] Protokół z posiedzenia Plenum Zarządu Głównego Związku Kompozytorów Polskich w dniu 12.XII.1947 r., AAZKP, sygn. IIIA/1, k. 26–29.
[65] Protokół z posiedzenia Plenum Zarządu Z.K.P. w Krakowie w lokalu P.W.M. Basztowa 23 dnia 27.I.1948 r., AAZKP, sygn. IIIA/1, k. 31–36.
[66] Protokół Zebrania Plenum Zarządu Głównego Z.K.P. z dnia 19 kwietnia 1948 r., AAZKP, sygn. IIIA/1, k. 37–40.

ZKP w latach 1956-89

Małgorzata Gąsiorowska

W ATMOSFERZE WOLNOŚCI [1]

Rok 1956 zapisał się jako przełomowy w powojennej historii Polski. Destalinizacja życia we wszystkich jego sferach pozwoliła na wprowadzenie istotnych zmian w funkcjonowaniu wielu instytucji. Spowodowała liberalizację polityki kulturalnej, porzucenie doktryny socrealizmu, umożliwiła nawiązanie kontaktów kulturalnych z krajami spoza żelaznej kurtyny. To wszystko nie dokonało się nagle, jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. Krótka odwilż i zmiany na najwyższych stanowiskach partyjnych w Związku Radzieckim i w Polsce nie oznaczały całkowitego zaniechania represji. Te nasiliły się ponownie po wydarzeniach w Poznaniu, w październiku 1956 roku. Mimo tragedii poznańskiego Czerwca nie było już odwrotu od postępujących zmian, od pogrzebania rosnącej świadomości wielu osób zatruwanych w poprzednich latach umiejętnie sączoną propagandą.

Fragment zawartości broszury programowej II Festiwalu Muzyki Polskiej

W 1955 roku odbył się, organizowany z rozmachem przez Związek Kompozytorów Polskich, II Festiwal Muzyki Polskiej, mający być podsumowaniem dorobku artystycznego Dziesięciolecia Polski Ludowej – jak czytamy w wydanej przez ZKP broszurze. W tekście tym pojawia się osobliwy oksymoron – „postępowa tradycja”. Na tle włączonych do programu utworów dawnych, wybranych z tego klucza, zabrzmieć miały dzieła współczesne, które - według wskazań Centralnej Komisji Repertuarowej Festiwalu - winna cechować głęboka emocjonalność i mistrzostwo techniki. Obszerny esej wprowadzający do festiwalu napisał Tadeusz Marek – spiritus movens całego przedsięwzięcia. Choć tekst naszpikowany jest uwagami o założeniach ideologicznych polityki kulturalnej Dziesięciolecia, szukaniu dróg zbliżających twórców do szerokiego społeczeństwa, nie pojawia się tam słowo „socrealizm”, są natomiast dywagacje na temat nowatorstwa bez którego „nie ma rozwoju, lecz o wartości nowatorstwa, o tym czy istotnie wskazuje ono drogi rozwojowe, decydują wartości, jakie ono wnosi.” [2]

Fragment zawartości broszury programowej II Festiwalu Muzyki Polskiej

Orkiestra i Chór Mieszany Filharmonii Narodowej podczas wykonywania „Stabat Mater” Karola Szymanowskiego w ramach koncertu inauguracyjnego I Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej, 10.10.1956 r., Filharmonia Narodowa © Dionizy Gładysz

W Festiwalu uczestniczyli dwaj młodzi kompozytorzy – Tadeusz Baird i Kazimierz Serocki, pełniący w latach 1954-55 (razem z Andrzejem Panufnikiem) funkcję wiceprezesów Związku Kompozytorów Polskich. Im to właśnie – w obliczu ucieczki Panufnika na Zachód – przypisuje się pomysł zorganizowania międzynarodowego festiwalu muzyki współczesnej, na który zapraszani byliby twórcy i wykonawcy zarówno ze Wschodu jak i Zachodu Europy (w ówczesnej perspektywie poznawczej nie było miejsca na muzykę z innych kontynentów, ten wątek pojawił się później). Podczas VIII Walnego Zgromadzenia Członków ZKP, (4-6 czerwca 1955) Baird i Serocki sformułowali wniosek (przyjęty większością głosów) zalecający przyszłemu Zarządowi Głównemu ZKP podjęcie „u czynników państwowych” starań o organizowanie stałych festiwali pod nazwą „Warszawska Jesień Muzyczna”. Wiadomo, że pomysł, by z muzyką współczesną wyjść poza polskie opłotki miał wielu ojców i dojrzewał przez kilka lat, przede wszystkim w środowisku kompozytorów zrzeszonych w Związku Kompozytorów Polskich. Powszechne bowiem stało się poczucie artystycznego wyjałowienia i izolacji od życia muzycznego na Zachodzie, z którego docierały skąpe wiadomości o nowych zjawiskach i wykonywanych utworach. Jednym z wniosków uchwalonym podczas tego Zgromadzenia, ważnym dla przyszłego bytu ZKP, był projekt utworzenia centralnej biblioteki muzycznej z partyturami muzyki polskiej i obcej, a także pracami muzykologicznymi dotyczącymi tej twórczości.

W 1956 roku następuje wyraźne ożywienie życia artystycznego, także w kręgu kompozytorów zrzeszonych w ZKP. Obok wydarzenia pierwszej rangi, jakim był pierwszy, międzynarodowy festiwal muzyki współczesnej, o czym opowiada osobny artykuł, uregulowana została sprawa wyjazdów zagranicznych kompozytorów związana z wykonywaniem ich dzieł, monitorowana przez Komitet Współpracy Kulturalnej z Zagranicą. Głos Związku staje się coraz odważniejszy – nie tylko w sprawach dotyczących rozwoju rodzimej twórczości i statusu twórców. W obliczu tzw. „wypadków węgierskich”, w tonie wykluczającym podejrzenia o anarchizm, ZKP wystosował list do Związku Kompozytorów Węgierskich, w którym polscy kompozytorzy solidaryzują się „z walką narodu węgierskiego o wolność, suwerenność i socjalizm przeciwko tym ciemnym siłom, które pragną nadal ujarzmić bohaterski naród węgierski.” [3] Głos Polski staje się coraz bardziej słyszalny. W październiku , podczas obrad Zgromadzenia ogólnego Rady Muzycznej UNESCO, w którym uczestniczył Kazimierz Sikorski, Polska została przyjęta do Rady.

Ważnym elementem działalności Związku jest Biuro ZKP. W pierwszych latach miało ono rozbudowaną strukturę w skład której wchodziło kilka działów - sekretariat, spraw artystycznych, współpracy z zagranicą, organizacji koncertów. Każdym z tych działów kierowała inna osoba mając do dyspozycji kilkoro współpracowników. Z czasem liczba etatów zaczęła się zmniejszać, a wynikało to zarówno z przyczyn obiektywnych, jak i innej organizacji pracy. Jednostkami wchodzącymi w skład struktury ZKP jest Biuro „Warszawskiej Jesieni” i Dział Finansowy.

Pierwsza strona protokołu IX Walnego Zjazdu ZKP odbytego w dniach 9-10.03.1957 r.

Przełomowym wydarzeniem mającym wielorakie konsekwencje w dalszej działalności ZKP, było IX Walne Zebranie, które odbyło się w dniach 9 i 10 marca 1957 roku. Szerokim echem odbiło się przemówienie Witolda Lutosławskiego, przewodniczącego Zjazdu, który wypowiedział znamienne słowa: „Zjazd nasz po raz pierwszy od dłuższego już czasu odbywa się w atmosferze prawdziwej wolności twórczej. Nikt tu nikogo nie będzie prześladował za tzw. formalizm, nikt nikomu nie przeszkodzi wypowiedzieć swych poglądów estetycznych niezależnie od tego, co reprezentują poszczególni kompozytorzy.” [4] Kulturowa izolacja, jaka dotknęła wielu twórców poczyniła spustoszenie w psychice, uniemożliwiła nieskrępowany rozwój. Mówca zachęcał do przezwyciężenia wszelkich trudności wierząc, że polscy kompozytorzy odegrają znaczącą rolę w życiu artystycznym Europy. Jak można się było spodziewać na te słowa zareagował Piotr Rytel, który uznając trafność spostrzeżeń Lutosławskiego przestrzegał przed bezkrytycznym poddaniem się modernistycznym nowościom, co może spowodować kolejne wykluczenie, tym razem tych, którzy pozostaną przy bardziej tradycyjnych środkach. Obawy profesora Rytla nie były nieuzasadnione, o czym wiemy z historii. Na tym zjeździe pojawił się jeszcze jeden wątek, który powtarzany przez kolejne lata nie doczekał się (do dziś!) satysfakcjonujących rozwiązań.. To problem wychowania muzycznego w szkole, co rzutuje także na zainteresowanie polską muzyką współczesną.

Pierwsza strona protokołu IX Walnego Zjazdu ZKP odbytego w dniach 9-10.03.1957 r.

Tekst wniosku Stanisława Skrowaczewskiego w sprawie urządzenia studia muzyki konkretnej, wniesionego w trakcie IX Walnego Zjazdu ZKP

Pod koniec obrad odbyły się wybory. Prezesem po raz trzeci wybrany został Kazimierz Sikorski, natomiast dyrektorem Biura ZKP został… Zbigniew Herbert, który pełnił tę funkcję przez rok. Biurowy epizod w życiu poety zaowocował kilkoma utworami polskich kompozytorów napisanych do jego wierszy. Podczas przełomowego Zjazdu podjęto kilka uchwał, m.in. w sprawie rent i emerytur dla członków Związku, postulowano też powołanie do życia pisma muzycznego. Efektem tych zabiegów było reaktywowanie w maju 1957 roku zawieszonego „Ruchu Muzycznego”, wydawanego przez PWM. Polscy kompozytorze z ulgą przyjęli oświadczenia radzieckich kompozytorów, m.in. Dymitra Szostakowicza, wygłoszonych na II Zjeździe Kompozytorów Radzieckich w Moskwie, których autorzy identyfikowali się z krytyką „kultu jednostki” podjętą przez władze polityczne. Symbolem przełomu był wyjazd w lipcu 1957 roku Andrzeja Dobrowolskiego, Włodzimierza Kotońskiego, Jana Krenza, Andrzeja Markowskiego, Kazimierza Serockiego i Janusza Zatheya na XII Międzynarodowe Kursy Wakacyjne Nowej Muzyki w Darmstadzie. Efektem zainteresowania nowymi prądami w muzyce i nowymi technologiami jest powstanie Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia kierowanego przez Józefa Patkowskiego.

Pod koniec 1957 roku reaktywowano Polskie Towarzystwo Muzyki Współczesnej, jako członka SIMC. Z inicjatywy ZKP oraz Instytutu Muzykologii UW Dyrekcja Biblioteki UW przystąpiła do organizowania Archiwum Kompozytorów Polskich XX wieku. Stało się ono istotnym uzupełnieniem kartoteki ZKP gromadząc m.in. rękopisy, listy, wszelkie informacje związane z danym twórcą.

Rok 1957 okazał się brzemienny w wiele inicjatyw, organizację koncertów członków ZKP, konkursy, dbałość o warunki bytowe tych członków Związku, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji. Rozpoczął się nowy rozdział w historii Stowarzyszenia.

W 1958 roku powstał Wrocławski Odział ZKP, jako piąty po istniejących od 1953 roku Oddziałach: Krakowskim, Łódzkim, Poznańskim i Katowickim. Poszczególne Oddziały, dbając o promocję dorobku kulturalnego własnych regionów, współpracują ściśle z Zarządem Głównym, co ma odzwierciedlenie także w dystrybucji środków finansowych według zmieniających się z roku na rok zasad.

Od 1958 roku Zarząd Główny ZKP organizuje coroczne Konkursy dla Młodych Kompozytorów. W pierwszych latach do konkursu mogli przystępować absolwenci klas kompozycji Państwowych Wyższych Szkół Muzycznych. Udział w konkursie, a zwłaszcza perspektywa otrzymania nagrody, miał stymulować młodych artystów do dalszej pracy. Deklaracja udziału w konkursie gwarantowała otrzymanie z Ministerstwa Kultury i Sztuki 3-miesięcznego stypendium. Ministerstwo fundowało także nagrody. Pierwszą nagrodą był wyjazd na stypendium do jednego z krajów zachodnich, drugą – wyjazd na festiwal muzyczny w jednym z krajów bloku wschodniego, wyróżnieniem zaś – bezpłatny pobyt na festiwalu „Warszawska Jesień”. Do żelaznych zasad należała anonimowość przysyłanych partytur opatrzonych tylko hasłem. Nazwiska ujawniano dopiero po ostatecznej decyzji jury. W roku 1959 zdarzył się precedens, bowiem po otwarciu kopert okazało się, że trzy, pierwsze nagrody zdobył jeden kompozytor - Krzysztof Penderecki – pierwszą za Strofy i dwie drugie za Psalmy Dawida i Emanacje. Od tej pory wprowadzono zapis ograniczający liczbę nadsyłanych utworów przez jednego kompozytora – do jednego.

Tekst wniosku Stanisława Skrowaczewskiego w sprawie urządzenia studia muzyki konkretnej, wniesionego w trakcie IX Walnego Zjazdu ZKP

Protokół z posiedzenia Komisji Kwalifikacyjnej ZKP w dniu 20.03.1957 r.

W latach 50-tych przybywało członków Związku, a weryfikacją ich umiejętności zajmują się już od 1946 roku Komisje Kwalifikacyjne. Przez wiele lat w składach komisji przeważali kompozytorzy, mimo, że już w 1948 roku utworzono Sekcję Muzykologów. Trzeba było jednak lat, aby do wyboru tej, tak ważnej komisji wprowadzono zasadę parytetu.

W czasach Polski Ludowej wszelkie, zagraniczne kontakty z krajami tzw. „demokracji ludowych” były realizowane na mocy umów bezdewizowych. Umożliwiały one kompozytorom udział w wykonaniach ich utworów, spotkaniach międzynarodowych, czasem uzyskaniu stypendiów na studia za granicą, także w krajach kapitalistycznych. Kandydatów do takich wyjazdów typował Związek, a ilość wyjazdów w ciągu roku była limitowana, niezależnie od tego ile utworów danego kompozytora było wykonanych na różnych estradach.

Protokół z posiedzenia Komisji Kwalifikacyjnej ZKP w dniu 20.03.1957 r.

Przykładowa karta z Kartoteki ZKP, kierowanej w latach 1959-1990 przez Kazimierza Nowackiego

Kadencja 1957 – 1959 to ostatnia, w której prezesem był Kazimierz Sikorski. Od tego czasu prezesi się zmieniali, niektórzy, jak Stefan Śledziński pełnili tę funkcję przez kilka lat. Rozbudowało się Biuro ZKP obejmujące sekretariat i komórki do spraw artystycznych, organizacji koncertów, współpracy z zagranicą. Od 1959 roku do końca roku 2000 dyrektorką Biura była Alina Baird. Osobną komórkę stanowi Biuro „Warszawskiej Jesieni” zajmujące się organizacją festiwalu. Kartoteka ZKP stała się zalążkiem Biblioteki. Jej twórcą był Kazimierz Nowacki, który kierował nią w latach 1959-1990. Przez lata gromadził on partytury, taśmy i płyty z muzyką polską i zagraniczną. Z pomocą współpracowników udało mu się zebrać unikatowe często wydania nut, nagrania i książki stanowiące materiał do wielu badań naukowych. Nie sposób pominąć tu bardzo ważnej komórki istniejącej w strukturach Związku, jakim jest Dział Finansowy. Spośród kilkorga głównych księgowych w pamięci członków Związku zapisała się szczególnie postać Jerzego Grohmana, który pełnił tę funkcję w latach 1972-1988. Syn przedwojennego przemysłowca z Łodzi, znający jak nikt inny tajemnice gospodarowania finansami, potrafił w czasach trudnych negocjacji z władzami wyprowadzić Związek „na prostą”.

1959. W związku z reaktywowaniem w 1958 roku Związku Artystów i Kompozytorów Rozrywkowych (ZAKR), zlikwidowanego w 1948 pod nazwą ZAiK), w 1959 roku, podczas Walnego Zgromadzenia ZKP uznano za oczywiste zlikwidowanie Komisji do Spraw Muzyki Rozrywkowej i Tanecznej istniejącej w ramach ZKP. Ostatnie sprawozdanie z prac tej Komisji wygłosił kompozytor i dyrygent Henryk Kleine.

Przykładowa karta z Kartoteki ZKP, kierowanej w latach 1959-1990 przez Kazimierza Nowackiego

Pierwsza strona stenogramu X Walnego Zjazdu ZKP odbytego w dniach 17-18.01.1959 r.

Podczas zjazdu w 1959 roku podjęto uchwałę o dobrowolnym zobowiązaniu członków Związku do wpłacania pewnych sum na poparcie akcji Tysiąc Szkół na Tysiąclecie Państwa Polskiego. Dyskutowano niebezpieczne tendencje ograniczania działań Związku przez Ministerstwo Kultury i Sztuki. Dotyczy to, jak stwierdzono, działalności wszystkich związków twórczych. Ustalono, że w ramach wymiany bezdewizowej, środki na stypendia zagraniczne przydziela Ministerstwo, ale kandydatów typuje ZKP. Ministerstwo zaakceptowało ten projekt. Rozgorzał na nowo problem współpracy z Polskim Wydawnictwem Muzycznym i zasadności podejmowania niektórych decyzji przez wydawnictwo. Piotr Perkowski nie omieszkał nazwać pomijania niektórych twórców w planach wydawniczych „terrorem ideologicznym”. Rozważano powołanie w Warszawie nowego wydawnictwa. Kolejnymi instytucjami, które znalazły się na celowniku dyskusji zjazdowych było „Ars Polona” mająca za zadanie reprezentowanie i promowanie polskiej twórczości na rynkach zagranicznych, a czyniąca to w sposób wysoce niedostateczny, Pagart, Biuro Współpracy Kulturalnej z Zagranicą „Ruch Muzyczny” , ZAiKS i Polskie Nagrania. Ustalono, ze okres pozostawania w Kole Młodych do momentu uzyskania statusu członka-kandydata powinien trwać 2 lata. Chwalono inicjatywę podjętą wspólnie przez Polskie Radio, dotyczącą stałej audycji „Młodzi polscy kompozytorzy przed mikrofonem”. W atmosferze swobodnej dyskusji podjęto temat rewindykacji spuścizny po kompozytorach, którzy znaleźli się poza Polską: Ludomira Michała Rogowskiego, Henryka Jareckiego i Zygfryda Kasserna.

1 listopada 1959 roku rozpoczęła działalność warszawska redakcja dwutygodnika „Ruch Muzyczny” w składzie: Zygmunt Mycielski (redaktor naczelny), Ludwik Erhardt (sekretarz redakcji) oraz Stefan Jarociński, Józef Kański, Bohdan Pociej, Zdzisław Sierpiński i Lech Terpiłowski.

Po powolnym, ale nieodwracalnym opadnięciu „żelaznej kurtyny” ożywiła się współpraca ZKP z podobnymi stowarzyszeniami działającymi w wielu innych krajach, nie tylko w Europie. Umożliwiło to organizowanie koncertów wymiennych, do 1989 roku dotowanych przez Ministerstwo Kultury i Sztuki.

Kolejnym prezesem ZKP wybranym podczas Zjazdu w 1959 roku został Zbigniew Turski. Pełnił tę funkcję tylko rok. Przez kolejnych 12 lat prezesem był Stefan Śledziński - muzyk wszechstronny, przede wszystkim pedagog, działający na niwie edukacji muzycznej od czasów przedwojennych.

Pierwsza strona stenogramu X Walnego Zjazdu ZKP odbytego w dniach 17-18.01.1959 r.

LATA SZEŚĆDZIESIĄTE

Stefan Śledziński i Nadia Boulanger w siedzibie ZKP w dniu 11.12.1967 r. © Andrzej Zborski

Zanim ustalił się dwuletni tryb powoływania Walnego Zgromadzenia Członków ZKP, kolejne Zarządy pracowały w zmiennym trybie. W dniach 10 i 11 grudnia 1960 roku, po roku od poprzedniego Zgromadzenia, odbył się XI Zjazd, podczas którego prezesem został wybrany Stefan Śledziński. Sprawował swoją funkcję do 1973 roku. Przez pięć kadencji sekretarzem generalnym był Andrzej Dobrowolski. Miało to swoje dobre strony, bowiem częsta zmiana na kluczowych stanowiskach burzyła do pewnego stopnia proces wdrażania podjętych zobowiązań. Ów XI Zjazd był zwieńczeniem wielu wydarzeń, spotkań, konkursów. 8 marca Związek gościł w swojej siedzibie Nadię Boulanger. W czerwcu Witold Lutosławski został wybrany wiceprezesem Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej. Kolejna „Warszawska Jesień” witała wielu znanych kompozytorów i wykonawców ze Wschodu i Zachodu Europy. Niestety ten, tak świetnie rozwijający się festiwal, stal się kością niezgody w środowisku kompozytorskim, co miało swoje konsekwencje podczas grudniowego Zjazdu. Powróciły kontrowersje dotyczącego promocji określonych kompozytorów zależnie od wyznawanej przez nich estetyki, bardziej lub mniej zwróconej w kierunku awangardy. Zrodziło się pojęcie „twórczości warszawsko-jesiennej”, co było anatemą rzucaną niekiedy niesprawiedliwie na twórców autentycznie zaangażowanych w unowocześnienie swojego warsztatu. Można powiedzieć, że pojawiła się nowa odsłona odwiecznego sporu jaki toczy historię sztuki od wieków. Podczas Zjazdu miało to konkretne konsekwencje w postaci sformułowania postulatu, aby co roku odbywały się przeglądy współczesnej muzyki polskiej niezależnie od „Warszawskiej Jesieni”. Dało to asumpt do organizowania lokalnych festiwali. W 1961 roku, z inicjatywy Tadeusza Szeligowskiego i Floriana Dąbrowskiego odbył się po raz pierwszy festiwal Poznańska Wiosna Muzyczna zorganizowany przez Poznański oddział ZKP i poznańską filharmonię. Głównym założeniem była promocja twórczości kompozytorów poznańskich ukazywana w szerszym kontekście polskiej i światowej muzyki współczesnej. Podobne założenia miał zorganizowany w 1962 roku przez Ryszarda Bukowskiego i Tadeusza Natansona Festiwal Muzyki Kompozytorów Ziem Zachodnich, który po latach przybrał nazwę Musica Polonica Nova. Podobne festiwale niekiedy o zasięgu międzynarodowym organizowane są w Krakowie, Warszawie, Łodzi, Gdańsku i Lublinie. Tym wydarzeniom poświęcony jest osobny artykuł.

Stefan Śledziński i Nadia Boulanger w siedzibie ZKP w dniu 11.12.1967 r. © Andrzej Zborski

Pismo z Zarządu Głównego ZKP do Ministerstwa Kultury i Sztuki z dnia 15.02.1961 r. w sprawie ochrony zawodu kompozytorskiego

Ochrona zawodu kompozytora – w tym haśle zawierał się postulat sformułowania, w uznanej prawnie ustawie, wiążących przepisów regulujących przestrzeganie praw autorskich i majątkowych przysługujących twórcom. Zanim w kolejnych latach dojdzie do poszerzania obszaru pojęć związanych ze zmianą statusu twórcy, wzbogacenia środków wypowiedzi o nowe technologie i przedefiniowania zjawiska samego aktu twórczego, a co za tym idzie – sformułowania na nowo praw dotyczących ochrony zawodu artystycznego, w latach 60-tych domagano się jasnych przepisów dotyczących składania zamówień przez instytucje podległe Ministerstwu Kultury i Sztuki oraz przez Komitet ds. Radia i Telewizji. Postulowano, aby zamówienia kierować wyłącznie do członków Związku Kompozytorów Polskich, lub, w przypadku utworów rozrywkowych – do Związku Autorów i Kompozytorów Rozrywkowych. W sytuacji ścisłej zależności wielu instytucji od Ministerstwa Kultury i Sztuki – jedynego mecenasa powstającej twórczości, taki postulat wydawał się uzasadniony. Dopuszczano oczywiście incydentalne przypadki składania zamówień u twórców niezrzeszonych, ale na zasadzie wyjątku. Na wokandzie stanęła też sprawa zaopatrzenia emerytalnego twórców nie pracujących w żadnej instytucji. Próby rozwiązania tego problemu przez ZAiKS czy fundusz stypendialny okazały się niewystarczające.

Pismo z Zarządu Głównego ZKP do Ministerstwa Kultury i Sztuki z dnia 15.02.1961 r. w sprawie ochrony zawodu kompozytorskiego

Pismo z Zarządu Głównego ZKP do Włodzimierza Sokorskiego z dnia 18.01.1961 r. w sprawie wykorzystywania przez Telewizję Polską utworów muzycznych

Odpowiednie przepisy miały uchronić twórców przed bezprawną działalnością takich instytucji, jak film, radio i telewizja, kiedy bez uzgodnienia z autorami wykorzystywano fragmenty ich utworów jako „ścieżkę dźwiękową” lub muzyczne tło do różnego rodzaju reportaży, audycji, czy nawet teatru telewizji, bez uprzedniej zgody autora, a co za tym idzie bez wpisywania nazwiska na listę twórców. W ten sposób pozbawiano kompozytorów tantiem, zaś ich twórczość traktowano bezceremonialnie, składając nową całość z fragmentów istniejących i nagranych już utworów. Postulat uporządkowania sprawy tantiem teatralnych i filmowych stał się sprawą palącą; postulowano, aby na studiach muzykologii a także w wyższych uczelniach muzycznych wprowadzono wykłady z prawa autorskiego.

Walka o decyzyjną autonomię skutkowała w 1962 roku, podczas plenum ZG ZKP obradującego 28 kwietnia, zatwierdzeniem nowego regulaminu działalności Komitetu Festiwalowego „Warszawskiej Jesieni”. Komitet powoływany był odtąd przez Zarząd Główny ZKP, a nie, jak dotychczas, przez ministra kultury i sztuki. Sekretariat Festiwalu stał się samodzielną komórką wykonawczą działającą w ramach biura ZKP. W 1962 roku festiwal „Warszawska Jesień” został przyjęty do Stowarzyszenia Europejskich Festiwali Muzycznych.

Pismo z Zarządu Głównego ZKP do Włodzimierza Sokorskiego z dnia 18.01.1961 r. w sprawie wykorzystywania przez Telewizję Polską utworów muzycznych

Fragment protokołu XI Walnego Zgromadzenia Członków ZKP, mającego miejsce w dniach 10-11.12.1960 r.

Mimo pewnych kroków podjętych w celu możliwości podejmowania autonomicznych decyzji – ministerstwo nie odpuszczało. Kubeł zimnej wody wylał na kompozytorów dyrektor generalny ZAiKSu Walery Jastrzębiec-Rudnicki, popularny, przedwojenny aktor, literat, ale też specjalista w zakresie prawa autorskiego. Otóż podczas Zjazdu w 1960 roku poinformował on zebranych, że wszystkie umowy kompozytorów zawierane z wydawcami zagranicznymi bez zgody ministerstwa będą traktowane jako przestępstwo dewizowe. Dotyczy to także wykonań i nagrań utworów dokonywanych poza Polską. Zainteresowanie muzyką polską po 1956 roku przybrało na sile i zdarzały się przypadki zawierania bezpośrednich umów z artystami. Ministerstwo postanowiło wspaniałomyślnie anulować przewidziane kary pod warunkiem, że wszystkie umowy będą zawierane przez ministerstwo za pośrednictwem ZAiKSU. Na podstawie takich zleceń miało być opracowane opodatkowanie. Utworzono specjalny fundusz wpływów z koncertów odbywających się poza Polską. W tej sytuacji ZKP postulował, aby część wpływów z wykonań zagranicznych przekazywać kompozytorom w dewizach. Ten postulat nie doczekał się odpowiedzi. W tej sytuacji, podczas kolejnych obrad, konkretnie podczas Zjazdu w 1964 roku Zarząd Główny zobowiązał się do zrewidowania zarządzenia Ministerstwa w sprawie zawierania bezpośrednich umów z zagranicą. A przypomnijmy, ze obowiązek opracowania nowego projektu wzięli na siebie: prezes Stefan Śledziński, wiceprezesi Grażyna Bacewicz i Włodzimierz Kotoński oraz sekretarz generalny Andrzej Dobrowolski. Problem został rozwiązany już niebawem, w latach 60-tych, gdy możliwe stały się koedycje zawierane przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne z takimi oficynami, jak np. Chester, Moeck czy Schott. Pozostawała sprawa sprawniejszej promocji muzyki polskiej za granicą – wysyłania nut i nagrań i możliwości ich zakupu przez potencjalnych wykonawców i melomanów; tu nieustanne pretensje zgłaszano pod adresem „Ars Polony” – instytucji, która z urzędu miała zajmować się tymi sprawami. W ramach działalności krajowej zasygnalizowano chaos powstały w związku z przesyłaniem przez kompozytorów rękopisów do PWMu. PWM, po opracowaniu rękopisu i wydaniu nut odsyłało rękopisy do Biblioteki Uniwersyteckiej, nie zaś do twórcy dzieła, który musiał starać się o odzyskanie swojej własności. Rozwiązaniem stała się oferta Biblioteki Narodowej, która z rękopisów podarowanych czasowo lub jako wartość trwała sporządzała mikrofilmy. Inną instytucją, która znalazła się na celowniku prężnie działającego Zarządu stał się ZAiKS i jego, pozostawiająca wiele do życzenia, punktacja utworów nadawanych w radiu czy telewizji (wg wzoru: czas, forma, ilość taktów, obsada). Ten wzorzec uległ po latach modyfikacji.
Mimo, ze kompozytorzy muzyki rozrywkowej mieli się dobrze, bowiem byli zrzeszeni w odrębnym związku, 7 maja 1964 roku powstała Sekcja Muzyki Rozrywkowej ZKP, z Władysławem Słowińskim jako przewodniczącym. Widocznie status niektórych kompozycji nie wszystkim wydawał się jasny.
W 1967 roku przy Polskiej Radzie Muzycznej afiliowanej przy ZKP powstał Ośrodek Dokumentacji i Informacji Muzycznej zatrudniający etatowych pracowników Związku. Tu trzeba podkreślić, że Biuro ZKP, które jeszcze w 1964 roku liczyło 10 pracowników etatowych, z biegiem lat zmniejszało ich liczbę. Wynikało to nie tylko ze względów oszczędnościowych, ale zmian strukturalnych w samym Związku i w zakresie obowiązków poszczególnych pracowników.

Fragment protokołu XI Walnego Zgromadzenia Członków ZKP, mającego miejsce w dniach 10-11.12.1960 r.

Andrzej Dobrowolski (pośrodku) w trakcie bankietu na rozpoczęcie XII Festiwalu „Warszawska Jesień”, 21.09.1968 r. © Andrzej Zborski

Przez lata powracał temat Domu Kompozytora, ośrodka, który byłby miejscem łączącym potrzeby rekreacyjne z możliwością pracy twórczej. Ta idea przez lata pozostawała jednak w sferze marzeń. Spełniła się natomiast zapowiedź zorganizowania w 1968 roku Festiwalu Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej, w ramach kolejnego festiwalu „Warszawska Jesień”. Wielkie zasługi w skoordynowaniu tych dwóch projektów położył Andrzej Dobrowolski – sekretarz generalny. Dlaczego doszło do połączenia tych dwóch festiwali? Tu należy przypomnieć w skrócie burzliwą historię Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej powołanego w 1924 z prezesem Karolem Szymanowskim. [5] Po wojnie, już w marcu 1946 spróbowano odtworzyć strukturę PTMW. Stowarzyszenie zarejestrowano w 1949 roku. Wskutek zaostrzenia się polityki kulturalnej w 1952 roku doszło do likwidacji PTMW jako samodzielnej jednostki, a jego aktywa przejęło ZKP. W 1957, na fali odwilży, ponownie reaktywowano PTMW, ale jego kolejna likwidacja nastąpiła w 1960 roku. Od tego czasu, przez wiele lat PTMW było sekcją ZKP. Propozycja zorganizowania festiwalu PTMW, będącego członkiem Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej wydawała się niezwykle interesująca. Niestety, na skutek interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji część wykonawców zbojkotowała udział w obu festiwalach. Ale oba, choć w okrojonym składzie, odbyły się. Tymczasem, 1 i 2 lutego 1969 roku odbyło się kolejne, Walne Zebranie Członków ZKP, na którym wybrano nowe władze. Prezesem został ponownie Stefan Śledziński, jego zastępcami Andrzej Chodkowski i Florian Dąbrowski, natomiast sekretarzem generalnym – Henryk Schiller. Jak mantrę powtarzano konieczność większej reprezentacji polskich kompozytorów w Polskim Wydawnictwie Muzycznym. Postulowano utworzenie nowego, niezależnego od PWM wydawnictwa w Warszawie. Stało się to dopiero w 1974 roku, kiedy powstało wydawnictwo Agencji Autorskiej.
Lata 60-te, to czas ożywionych kontaktów ZKP z ośrodkami zagranicznymi a także liczne wizyty artystów odwiedzających główne festiwal „Warszawska Jesień”. W marcu 1964 roku po raz kolejny odwiedziła Polskę Nadia Boulanger. Kolejna jej wizyta nastąpiła w grudniu 1967 roku. W maju 1965 roku przyjechał do Warszawy Igor Strawiński, który dyrygował dwoma koncertami w Filharmonii Narodowej, zaś 26 maja odwiedził siedzibę ZKP. Mimo tak licznych kontaktów oczywisty był, trwający ciągle, polityczny podział Europy, co miało odzwierciedlenie także w życiu muzycznym. Na przełomie listopada i grudnia 1964 roku Andrzej Dobrowolski i Włodzimierz Kotoński uczestniczyli w IV Zjeździe Zarządów Związków Kompozytorów Krajów Socjalistycznych w Berlinie. Podobną wizytę, tym razem na Zjeździe Sekretariatów Związków Kompozytorów Krajów Socjalistycznych złożyli w październiku 1965 roku w Bukareszcie Grażyna Bacewicz i Andrzej Dobrowolski. Takich wizyt i rewizyt odbywało się w tym czasie wiele, co zapewne miało podkreślić więź ideową istniejącą między stowarzyszeniami „bratnich” krajów. Najsilniejszą, również liczebnie, była delegacja przedstawicieli polskiego życia muzycznego w Moskwie, w 1967 roku. Nie próżnowali także młodzi. 31 marca 1968 roku odbył się w Warszawie Ogólnopolski Zjazd Koła Młodych ZKP, a w kwietniu tego roku Zygmunt Krauze, Tomasz Sikorski i Wincenty Hawel reprezentowali ZKP na Międzynarodowym Zjeździe Młodych Kompozytorów Krajów Socjalistycznych w Eger na Węgrzech. W grudniu 1968 roku w Armenii odbyła się Dekada Muzyki Polskiej z udziałem wielu polskich artystów. W 1969 roku, w wielu miastach ZSRR zorganizowano festiwale muzyki polskiej. Niezależnie od tych wydarzeń odnotować trzeba także koncerty z udziałem artystów „z Zachodu”, by wspomnieć koncert Orkiestry Symfonicznej BBC po dyrekcją Pierre`a Bouleza w styczniu 1967 roku. Konkursy kompozytorskie im. Artura Malawskiego i Grzegorza Fitelberga mobilizowały kompozytorów do pracy; kusząca okazała się perspektywa pojawienia się ich dzieł na koncertach. Rola ZKP w życiu muzycznym okazała się niezastąpiona stąd podczas Walnego Zebrania w 1969 roku prezes Śledziński postulował powołanie komisji do opracowania monografii ZKP z okazji 25-lecia działalności.

ciąg dalszy nastąpi

Andrzej Dobrowolski (pośrodku) w trakcie bankietu na rozpoczęcie XII Festiwalu „Warszawska Jesień”, 21.09.1968 r. © Andrzej Zborski

Przypisy

[1] Tytuł zaczerpnięty z książki 50 lat Związku Kompozytorów Polskich, Warszawa, 1995
[2] Tadeusz Marek – Na progu II Festiwalu Muzyki Polskiej, w: Przewodnik koncertowy, Warszawa 1955, s.9
[3] 50 Lat Związku Kompozytorów Polskich, Warszawa 1995, s.79
[4] j.wyż. s. 77
[5] Beata Bolesławska-Lewandowska: Esej 100 lat PTMW; https://ptmw.art>esej-100-lat-ptmw

ZKP po przemianach ustrojowych 1989

Mieczysław Kominek

Nowa era

Autor niniejszego artykułu opisuje w nim wydarzenia, których był sam uczestnikiem bądź obserwatorem, Czytelnikowi może więc brakować obiektywizmu, którym powinna się cechować historyczna rozprawka. Ale ona jest pisana z pamięci, w której fakty mieszają się z emocjami.

1989

XXV Walne Zebranie Członków Związku Kompozytorów Polskich. Na zdjęciu widoczni od lewej Kazimierz Sikorski, Jan Stęszewski, Zbigniew Bujarski, Adam Walaciński, Piotr Drożdżewski. Marzec 1989 r. © Włodzimierz Echeński

Rok 1989, czas przełomu społeczno-politycznego w historii Polski, był też przełomowy w dziejach Związku Kompozytorów Polskich. 7 kwietnia tego roku uchwalona została nowa Ustawa „Prawo o stowarzyszeniach”, podpisana przez Przewodniczącego Rady Państwa Wojciecha Jaruzelskiego (!), zmieniająca radykalnie sytuację takich organizacji. W artykule 35 Ustawa przewidywała możliwość otrzymywania dotacji przez stowarzyszenia, ale w szczegółach odsyłała do „zasad określonych w odrębnych przepisach”. 1 stycznia 1990 roku weszły więc w życie przepisy zabraniające dotowania przez Ministerstwo Kultury i Sztuki statutowej działalności stowarzyszeń. Odtąd stowarzyszenia mogły otrzymywać dotacje jedynie na realizację określonych programów. Nie było już finansowania codziennej organizacyjnej egzystencji. A właśnie takie dofinansowanie Ministerstwa Kultury i Sztuki pozwalało Związkowi Kompozytorów Polskich prowadzić szeroko zakrojoną działalność promocyjną na rzecz swoich członków. Istniały stypendia twórcze, zamawiane były nowe utwory, odbywały się koncerty i festiwale, konferencje muzykologiczne, istniała ożywiona wymiana z zagranicznymi związkami kompozytorów i muzykologów. Związek dysponował okazałym lokalem na Rynku Starego Miasta, w którym mieścił się sekretariat z piękną salą prezydialną, swoje miejsce miała księgowość, w oddzielnych pomieszczeniach pracowało biuro „Warszawskiej Jesieni”, a jeszcze było miejsce na przygarniętą przez ZKP Polską Radę Muzyczną i Polskie Towarzystwo Muzyki Współczesnej.

W trakcie 1989 roku związkowe życie toczyło się jeszcze w miarę spokojnie. Prezesem był Andrzej Chodkowski, a w składzie Zarządu Głównego znajdowali się między innymi Jerzy Bauer i Adam Sławiński jako wiceprezesi, a także Witold Lutosławski, Stefan Kisielewski, Ludwik Erhardt i Józef Patkowski. W lipcu laureatami Nagrody Ministra Kultury i Sztuki zostali Józef Chomiński, Janina Garścia-Gressel, Włodzimierz Kotoński, Edward Pałłasz i Mieczysław Tomaszewski. Odbyła się jak zwykle XXXII „Warszawska Jesień”, a wśród gości festiwalu znaleźli się Luc Ferrari, Klaus Huber i Olivier Messiaen. Aktywne było Koło Młodych ZKP, które na II Spotkaniach Młodych Kompozytorów „Droga” w Gdańsku gościło Arvo Pӓrta. Jednak już 6 grudnia odbyło się nadzwyczajne plenum ZG ZKP, na którym dyskutowano nad modelem funkcjonowania Związku Kompozytorów Polskich wobec zaprzestania finansowania przez MKiS działalności statutowej stowarzyszeń twórczych i przejściem na tzw. finansowanie przedmiotowe. Postawiono na sześć zadań: organizowanie „Warszawskiej Jesieni”, odbudowa zabytkowego zespołu pałacowo-parkowego w Sterdyni, współpraca z zagranicą, promocja muzyki polskiej, prowadzenie biblioteki i fonoteki ZKP i działalność Polskiej Rady Muzycznej. 1 stycznia 1990 roku weszły w życie przepisy pozbawiające Ministerstwo Kultury i Sztuki prawa udzielania związkom i stowarzyszeniom artystycznym dotacji „na życie”. Z 22 osób zatrudnionych w roku 1989 na etatach pozostało sześcioro pracowników pełnoetatowych i dwie osoby zatrudnione w wymiarze pół etatu.

Los Związku był więc niepewny. Większość pracowników Biura ZKP zwolniono, pozbyto się kilku z zajmowanych dotąd pomieszczeń, ograniczono wymianę z zagranicą. A jednak, gdy w kwietniu 1990 roku nad aktualną sytuacją Związku obradowało kolejne plenarne zebranie ZG ZKP, prezes Andrzej Chodkowski zwrócił uwagę, że nie spełniły się czarne prognozy z grudnia 1989 roku, kiedy całkiem realnie rysowało się rozwiązanie i zakończenie działalności Związku. Tymczasem Związek istnieje, przygotowywana jest kolejna „Warszawską Jesień”, realizowana promocja muzyki polskiej oraz wymiana zagraniczna, choć w zmniejszonym wymiarze, toczą się rozmowy na temat dalszych losów Sterdyni. Sterdyń to stara wieś na Podlasiu, we wschodnim rejonie dzisiejszego województwa mazowieckiego, kiedyś posiadłość między innymi Ossolińskich i Krasińskich. Zrujnowany pałac w Sterdyni w 1976 roku „podarowało” ministerstwo Związkowi z przeznaczeniem na ośrodek pracy twórczej dla kompozytorów i muzykologów. Po raz pierwszy ZKP miał mieć jakiś własny majątek, wiązano więc ze Sterdynią duże nadzieje. Niestety, dotacje Ministerstwa Kultury i Sztuki przeznaczone na generalny remont były za małe, żadnych innych źródeł nie było i Związek uciążliwego do utrzymaniu majątku pozbył się w 1993 roku. Dziś pięknie odnowiony pałac w Sterdyni znajduje się w prywatnych rękach, a ZKP nie ma żadnej własności.

1991

Augustyn Bloch i Stefan Kisielewski wśród publiczności Filharmonii Narodowej w trakcie jednego z koncertów XXXII Festiwalu „Warszawska Jesień” we wrześniu 1989 r. © Włodzimierz Echeński

W nową społeczno-polityczną rzeczywistość Związek wchodził pod wodzą prezesa Andrzeja Chodkowskiego, który został prezesem po raz pierwszy w marcu 1989 i ponownie w marcu 1991 roku. Towarzyszyli mu w Zarządzie Głównym jako wiceprezesi najpierw Jerzy Bauer i Adam Sławiński, a potem Maciej Małecki i Paweł Szymański, ale także – jako członkowie – Witold Lutosławski, Stefan Kisielewski i Józef Patkowski. Za symbol przełomu można uznać tryumfalny przyjazd do kraju Andrzeja Panufnika, po raz pierwszy od 1954 roku. Kompozytor mówił wówczas: „Opuściłem kraj ze względów politycznych trzydzieści sześć lat temu. Ale opuściłem Polskę komunistyczną, a wracam do wolnego kraju. Do takiej Polski, której nigdy bym nie opuścił, gdyby istniała w roku 1954. Taką właśnie Polskę nosiłem w sobie przez trzydzieści sześć lat.” Koncert monograficzny Andrzeja Panufnika otwierał XXXIII Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień:”, a na trzech jeszcze innych koncertach festiwalu też pojawiły się jego utwory.

Jednak nic nie było pewne, nawet „Warszawska Jesień” była zagrożona. Festiwal, od 1988 roku z Olgierdem Pisarenką na czele, nie miał już monopolu na muzyczne spotkania Wschodu i Zachodu, w naszej części Europy powstawały nowe festiwale poświęcone muzyce współczesnej. Przy dość zachowawczej polityce repertuarowej „Warszawska Jesień” traciła publiczność. Największym jednak zagrożeniem były skąpe środki finansowe asygnowane głównie przez Ministerstwo Kultury i Sztuki. Kazimierz Dejmek, minister w latach 1993-96, zmniejszył dwukrotnie przyznawaną co roku mniej więcej stałą dotację, a protestującemu Związkowi zaproponował organizowanie „Warszawskiej Jesieni” co dwa lata, w formule biennale. „Pieniądze na każdy festiwal będą wówczas takie same” – zauważył. Nie tylko „Warszawska Jesień” ma kłopoty. W 1992 roku XXXII Festiwal Polskiej Muzyki Współczesnej „Poznańska Wiosna” zostaje odwołany z powodu braku środków finansowych. Ale niektóre imprezy się odbywają. W lutym 1990 roku Oddział Krakowski ZKP organizuje już II Dni Muzyki Kompozytorów Krakowskich, w maju odbywa się w Radziejowicach Ogólnopolska Konferencja Muzykologiczna poświęcona muzyce polskiej – dawnej i nowej, na przełomie czerwca i lipca Koło Młodych zaprasza do Podkowy Leśnej na międzynarodowe seminarium naukowe „O przenikaniu się kultur muzycznych” przygotowane we współpracy z międzynarodową grupą studyjną Young Ethnomusicologists. Koło Młodych jest szczególnie aktywne, pod koniec roku organizuje w Warszawie festiwal muzyki współczesnej „Wieczory na Okólniku”, prezentujący na sześciu koncertach twórczość sześciu młodych kompozytorów. Jeszcze jedno przedsięwzięci Koła Młodych to Spotkania Młodych Kompozytorów „Droga” w Gdańsku, w październiku 1991 odbędą się już trzecie, a ich gościem będzie Arne Nordheim. Działa krakowskie środowisko muzykologiczne, które kontynuuje współpracę z muzykologami i kompozytorami litewskimi, w grudniu 1990 odbywa się w Krakowie II polsko-litewska sesja muzykologiczna.

Warto tu odnotować przyznanie na Zjeździe – jak potocznie nazywamy Walne Zebrania Członków ZKP – w 1991 roku członkostwa honorowego wyklętemu wcześniej przez partię komunistyczną Stefanowi Kisielewskiemu. Ten kompozytor i publicysta, pryncypialny krytyk komunistycznej władzy, był od dawna ze Związkiem związany. Był w Zarządzie już w drugiej kadencji w latach 1946-47, potem w latach 1964-67, 1971-73 i 1985-91. W okresie 1983-85 pełnił funkcję skarbnika ZKP. Ponadto w latach 1956-61 był prezesem koła Związku Kompozytorów Polskich w Krakowie. W pamiętnym 1982 roku, tuż po odwieszeniu Związku jeszcze w stanie wojennym, Stefan Kisielewski został uhonorowany doroczną Nagrodą ZKP. W latach osiemdziesiątych – wbrew sytuacji politycznej – przybyło honorowych członków, którzy dla władzy wciąż komunistycznej musieli być niewygodni. W 1983 członkostwo honorowe ZKP otrzymali Zygmunt Mycielski, Roman Palester i Aleksander Tansman, cztery lata później Andrzej Panufnik i Józef Patkowski. W 1991 był Stefan Kisielewski. Związek pokazał swą niezależność.

Augustyn Bloch i Stefan Kisielewski wśród publiczności Filharmonii Narodowej w trakcie jednego z koncertów XXXII Festiwalu „Warszawska Jesień” we wrześniu 1989 r. © Włodzimierz Echeński

1993

Orkiestra Symfoniczna Radia Szwedzkiego pod dyrekcją Josepha Swensena w trackie jednego z koncertów 41. Festiwalu „Warszawska Jesień PÓŁNOC 98” we wrześniu 1998 r. © Jan Rolke

Nowy system mecenatu państwa, który wykluczał możliwość dofinansowania statutowej działalności stowarzyszeń twórczych, a więc ich codziennej egzystencji, dawał się bardzo we znaki również Związkowi Kompozytorów Polskich. Groziło przekształcenie prężnego uczestnika polskiego życia muzycznego, promotora nowej muzyki, organizatora koncertów i festiwali w towarzystwo „wzajemnej adoracji”, jeśli nie całkowita likwidacja ZKP. Cierpiała „Warszawska Jesień”. W 1993 roku Andrzeja Chodkowskiego na stanowisku prezesa ZKP zastąpił Maciej Małecki, a w 1996 Olgierda Pisarenkę na stanowisku dyrektora festiwalu Krzysztof Knittel. Przygotowywany przez dwa lata odbył się w 1998 roku specjalny, 41 Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień PÓŁNOC 98”. Dzięki relacjom Dyrektora i wyjątkowo szczupłej Komisji Programowej, w której byli Rafał Augustyn, Krzysztof Droba, Paweł Szymański i Lidia Zielińska, tamten festiwal dofinansowały w znacznej mierze skandynawskie instytucje związane z kulturą, a głównym sponsorem była Nokia, która dostrzegła w „Warszawskiej Jesieni” reklamowy potencjał. Mieliśmy w zamian interesujący przegląd skandynawskiej muzyki nowej i stąd w tytule „Warszawska Jesień – PÓŁNOC 98”. Najważniejszy polski festiwal muzyki współczesnej i najważniejsze dzieło ZKP był uratowany. Nowa polityka programowa Krzysztofa Knittla, nakierowana w dużej mierze na muzyczny eksperyment odniosła sukces: odnowiła międzynarodowe zainteresowanie festiwalem, przyciągnęła nową publiczność. Taką politykę, z wyraźnymi osobistymi akcentami będzie kontynuował nowy od roku 1999 dyrektor „Warszawskiej Jesieni”, Tadeusz Wielecki.

Orkiestra Symfoniczna Radia Szwedzkiego pod dyrekcją Josepha Swensena w trackie jednego z koncertów 41. Festiwalu „Warszawska Jesień PÓŁNOC 98” we wrześniu 1998 r. © Jan Rolke

1995

Joanna Wnuk-Nazarowa w trakcie 41. Walnego Zebrania Członków Związku Kompozytorów Polskich, czerwiec 2023 r. Fot. Marta Skotnicka-Karska

Istotne znaczenie dla częściowego choćby ustabilizowania kondycji finansowej pozarządowych instytucji kulturalnych, w tym dla ZKP, miały prace Ministerstwa Kultury i Sztuki nad systemem grantów dla instytucji pozarządowych, przyznawanych w procedurze konkursowej. Patronowała tym pracom Joanna Wnuk-Nazarowa, minister Kultury i Sztuki w latach 1997-99 i pod jej okiem narodził się pierwszy system ministerialnych programów dotacyjnych nazwany „August”. Związana od lat ze środowiskiem muzycznym minister życzliwie wspierała ZKP i „Warszawską Jesień” zapewniając jej podstawę egzystencji. Mimo to problemów, głównie finansowej natury, nie brakuje. Jednak nawet w trudnych 90-tych latach Związek działa, aktywne są Oddziały w całej Polsce. Pracują muzykolodzy, organizując Ogólnopolskie Konferencje Muzykologiczne, jak „Inspiracje w muzyce XX wieku – filozoficzno-literackie, religijne, folklorem” w Podkowie Leśnej, „Mistrzowie muzyki późnego renesansu – dokonania i tradycje” w Toruniu, „Muzyka polska w okresie zaborów” w Warszawie (zorganizowana w rocznicę trzeciego rozbioru Polski), „Naukowe podstawy interpretacji muzyki” (we współpracy z Akademią Muzyczną im. Fryderyka Chopina), „Źródła muzyczne. Krytyka – analiza – interpretacja”, czy „Muzykologia u progu III tysiąclecia. Teoria i praktyka” (we współpracy z Akademią Muzyczną im. Fryderyka Chopina). Realizowana jest większość tradycyjnych przedsięwzięć Zarządu Głównego i Oddziałów, jak Konkurs Młodych Kompozytorów im. Tadeusza Bairda. Działają młodzi: gościem IV Spotkań Młodych Kompozytorów „Droga” w 1994 roku w Gdańsku był Per Nӧrgaard. W 1995 roku przypadała 50-rocznica utworzenia nowego Związku Kompozytorów Polskich i z tej okazji Związek ogłosił otwarty konkurs kompozytorski na utwór orkiestrowy o czasie trwania od 12 do 20 minut. Zwyciężył Zbigniew Bagiński utworem Mała symfonia elegijna, II nagrodę otrzymał Piotr Radko, III – Jan Oleszkowicz. Od roku 1996 organizowany jest mały cykl koncertów kameralnych „Portrety kompozytorów”, prezentujący twórczość wybranych kompozytorów. Program ustala Komisja Koncertowa ZKP. W nową erę wkracza Biblioteka ZKP. W 1997 roku XXIX Walne Zebranie zaapelowało do Ministra Kultury i Sztuki o stworzenie podstaw materialnych i prawnych w celu zabezpieczenia działalności Biblioteki-Fonoteki ZKP – Ośrodka Dokumentacji Polskiej Muzyki Współczesnej. Zebranie uchwaliło również powstanie Nagrody im. Księdza Profesora Hieronima Feichta, przyznawanej odtąd co roku za wybitne osiągnięcia młodym muzykologom. W tym samym roku w Bibliotece powstaje komputerowa baza danych, dla której punktem wyjścia była prowadzona dotąd kartkowa „Kartoteka Twórczości Współczesnych Kompozytorów Polskich”. Zapisywane w niej były informacje o poszczególnych utworach, pisane nieraz odręcznie przez samych kompozytorów. Biblioteka przechowuje takie własnoręczne wpisy Witolda Lutosławskiego. Dowodem rosnącego znaczenia w międzynarodowym środowisku muzycznym jest przyjęcie w 1998 roku Biblioteki ZKP na członka International Association of Music Information Centres IAMIC, jako wyłącznego przedstawiciela Polski. Warto tu zauważyć inną międzynarodową relację ZKP: festiwal „Warszawska Jesień” był członkiem European Conference of Promoters of New Music, wcześniej należał do European Festivals Association (EFA).

W latach panowania komuny Związek Kompozytorów Polskich, jego Zarząd Główny albo Walne Zebrania, formułował i upubliczniał opinie w sprawach wychodzących poza tematy związane z muzyką, dotyczące problemów ogólnospołecznych i politycznych, nieraz krytykujące wprost władze. Lata dziewięćdziesiąte uwolniły ZKP od poczucia takiej odpowiedzialności, ale nie oznaczało to braku publicznej reakcji na szkodliwe działania władz w dziedzinach interesujących Związek bezpośrednio. W 1995 roku XXVIII Walne Zebranie Członków ZKP wyraziło sprzeciw wobec decyzji Ministra Kultury i Sztuki o likwidacji stołecznego Teatru Wielkiego jako niezależnej instytucji muzycznej, zmiany jego tradycyjnej nazwy na Scenę im. Moniuszki i połączenie z Teatrem Narodowym. W istocie wkrótce – już za dyrekcji Waldemara Dąbrowskiego – opera warszawska odzyskała niezależność i powróciła do wcześniejszej nazwy Teatru Wielkiego z dodatkiem Opera Narodowa.

Joanna Wnuk-Nazarowa w trakcie 41. Walnego Zebrania Członków Związku Kompozytorów Polskich, czerwiec 2023 r. Fot. Marta Skotnicka-Karska

1999

Wojciech Michniewski na czele polskiej Orkiestry Radiowej w trakcie koncertu w ramach cyklu „Generacje”, 4 grudnia 2016 r. Fot. Marta Skotnicka-Karska

Fin de siècle zaznaczył się w historii ZKP członkostwem honorowym w 1999 roku dla Romana Bergera, urodzonego w Cieszynie polsko-słowackiego kompozytora i myśliciela, dysydenta w komunistycznej Czechosłowacji. W tym samym roku prezesurę w ZKP objął – zwolniwszy stanowisko dyrektora „Warszawskiej Jesieni – Krzysztof Knittel, pełnił ją do 2003 roku. Muzykolodzy zakończyli XX wiek XXIX Ogólnopolską Konferencją Muzykologiczną ZKP „Muzykologia u progu III tysiąclecia. Teoria i praktyka” (we współpracy z Akademią Muzyczną im. Fryderyka Chopina) i powitali nowy wiek i nowe tysiąclecie tematem „Muzykologia wobec przemian kultury i cywilizacji”. W 2001 roku Biblioteka-Fonoteka ZKP – Ośrodek Dokumentacji Polskiej Muzyki Współczesnej przyjęła nazwę Polskie Centrum Informacji Muzycznej, wchodząc w światowy obieg dokumentacji, informacji i promocji muzyki współczesnej jako Polish Music Information Centre POLMIC. Już w 2024 roku POLMIC był organizatorem Dorocznej Konferencji Międzynarodowego Stowarzyszenia Centrów Informacji Muzycznej (IAMIC Annual Conference), a w ramach „Warszawskiej Jesieni” odbył się pierwszy IAMIC Concert przygotowany specjalnie na to wydarzenie we współpracy ponad czterdziestu krajowych członków.

Jeszcze w 2003 roku nowym Prezesem został Jerzy Kornowicz, który wniósł w wianie pomysł na nowy cykl koncertów zatytułowany „Generacje”, w których organizacji uczestniczyć miały obok ZKP Stowarzyszenie Autorów ZAiKS oraz Polskie Radio. W istocie Związek programował koncerty, ZAiKS je finansował, a Polskie Radio dawało do dyspozycji Studio im. Witolda Lutosławskiego i Polską Orkiestrę Radiową (dziś Orkiestra Polskiego Radia w Warszawie). Ideą przewodnią cyklu, na który składały się początkowo dwa koncerty w roku, w ostatnich latach już tylko jeden, była prezentacja i konfrontacja różnych pokoleń współczesnych kompozytorów polskich. Koncerty „Generacji” były ciekawym przeglądem różnych postaw kompozytorskich, niestety, na skutek nieporozumień między organizatorami cykl w roku 2023 się zakończył.

Wojciech Michniewski na czele polskiej Orkiestry Radiowej w trakcie koncertu w ramach cyklu „Generacje”, 4 grudnia 2016 r. Fot. Marta Skotnicka-Karska

2004

Członkowie Związku Kompozytorów Polskich w dniu „Koncertu Sześciu Premier”, 15 października 2006 r. © Jan Bebel

Ważną sferą działań ZKP jest aktywność wydawnicza. Oprócz bieżących biuletynów i książek programowych koncertów i festiwali, Związek publikuje katalogi i płyty. Tu wspomnieć trzeba przede wszystkim książki programowe „Warszawskiej Jesieni’, które są prawdziwym kompendium wiedzy na temat muzyki współczesnej oraz serie płyt „Kroniki dźwiękowe Warszawskiej Jesieni”, dokumentujące najistotniejsze wydarzenia poszczególnych festiwali. Niestety, ze względu na brak środków finansowych ostatnia „Kronika” ukazała się w 2021 roku. Niezwykle cenną inicjatywą wydawniczą Przewodniczącej Sekcji Muzykologów, Katarzyny Dadak-Kozickiej, było wznowienie w roku 2004 „Polskiego Rocznika Muzykologicznego”, czasopisma założonego przez Adolfa Chybińskiego w 1935 roku, ograniczonego jednak wówczas do dwóch roczników. Od 2016 roku ZKP współpracuje przy wydawaniu „Rocznika” z Polskim Wydawnictwem Muzycznym. Również w 2004 ukazało się nowe pismo Sekcji Muzykologów, rocznik „Musicology Today”, wydawany w języku angielskim, początkowo w formie papierowej, obecnie tylko w internecie. Tutaj warto zwrócić uwagę, że dzięki Sekcji Muzykologów w polu zainteresowania Związku Kompozytorów Polskich znajduje się nie tylko muzyka współczesna. Muzykolodzy – członkowie ZKP interesują się muzyką wszystkich epok i we wszystkich jej aspektach, toteż Związek pielęgnuje całą polską kulturę muzyczną. Sekcja Muzykologów wciąż organizuje doroczne Konferencje Muzykologiczne ZKP o bardzo różnorodnej tematyce, które są interesującym przeglądem „stanu posiadania” polskiej muzykologii i teorii muzyki. Można tu zwrócić uwagę na temat XXXIII Konferencji zorganizowanej w 2004 roku: „Polskość i europejskość w muzyce”. Ta problematyka stała w centrum zainteresowania Karola Szymanowskiego, który chciał podniesienia polskiej muzyki narodowej na poziom uniwersalizmu. To była perspektywa działania pierwszej organizacji polskich kompozytorów – Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich przed stu laty i to jest dzisiaj celem Związku Kompozytorów Polskich. Uważamy się za kontynuatorów dzieła Karola Szymanowskiego, a organizowana przez ZKP od niemal 70 lat „Warszawska Jesień” wypełnia symbolicznie jego misję. W roku 2005 pojawił się w panoramie muzyki współczesnej nowy festiwal: Musica Electronica Nova, jakby pendant do istniejącego od 1968 roku festiwalu Musica Polonica Nova. Inicjatorem i pierwszym dyrektorem artystycznym Electroniki był Stanisław Krupowicz, a organizatorem Oddział Wrocławski ZKP i wrocławska Akademia Muzyczna. Dzisiaj, po dwudziestu latach, festiwal włączony jest do programu imprez Narodowego Forum Muzyki we Wrocławiu, a jego głównym tematem jest wciąż najnowsza muzyka elektroakustyczna. Najważniejszym jednak wydarzeniem roku był Jubileusz 60-lecia Związku Kompozytorów Polskich. W trakcie trwania XXXIII Walnego Zebrania w czerwcu 2005 roku odbyły się trzy jubileuszowe koncerty: na Zamku Królewskim, w Studiu im. Witolda Lutosławskiego i w Muzeum Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku. W ramach obchodów jubileuszowy wydana została seria 10 płyt z nagraniami wybranych utworów wykonanych na festiwalu „:Warszawska Jesień”. Wyboru dokonał Andrzej Chłopecki, a bezpłatnie dystrybuowany album cieszył się ogromnym powodzeniem. Jubileusz zamykaliśmy już w roku 2006, październikowym „Koncertem Sześciu Premier”, utworów zamówionych przez specjalną komisję pod wodzą Rafała Augustyna. Były to kompozycje Zbigniewa Bargielskiego, Romana Bergera, Magdaleny Długosz, Dobromiły Jaskot, Jarosława Siwińskiego i Wojciecha Ziemowita Zycha.

W 2006 roku Polskie Centrum Informacji Muzycznej przystąpiło jako partner do międzynarodowego projektu Digital Music Education and Training DMET, któremu przewodziło Austriackie Centrum Informacji Muzycznej „mica – music austria”. Był to imponujący zamysł budowy wspólnej bazy danych o muzyce współczesnej wszystkich centrów informacji zrzeszonych w IAMIC. Projekt trwał do 2006 roku, ale nie przyniósł w pełni satysfakcjonujących rezultatów, bo nie dało się ogarnąć tak bogatego materiału w jednym systemie informatycznym. Trochę podobnie było z późniejszym o siedem lat kolejnym europejskim projektem, realizowanym wspólnie przez kilka krajowych centrów informacji muzycznej, członków IAMIC. Tym razem wspólna baza danych miała być punktem wyjścia dla promocyjnych działań na rzecz muzyki uczestniczących w projekcie krajowych partnerów. Liderem projektu o nazwie MINSTREL było centrum greckie. Niezależnie od rezultatów obu projektów POLMIC zdobył wiele nowych doświadczeń i zbliżył się do potencjalnych partnerów w przyszłej europejskiej współpracy. Współpraca w IAMIC była codzienna: wymienialiśmy się doświadczeniami i informacjami, przygotowywaliśmy news-letter, realizowaliśmy program wzajemnych wizyt w poszczególnych krajowych ośrodkach. I w każdym roku spotykaliśmy się dwukrotnie: w lecie na walnych zebraniach i w zimie na IAMIC Winter Meeting. Te ostatnie odbywały się w Nicei, bo zaraz po spotkaniu większość przedstawicieli krajowych centrów udawała się do nieodległego Cannes, gdzie na targach MIDEM miał IAMIC swoje promocyjne stoiska, a i niektóre z IAMIC- owych centrów miały własne. My ze skromnymi materiałami o muzyce w Polsce trafialiśmy na stoisko wspólne, budząc nieraz spore zainteresowanie przewalającego się po festiwalowym pałacu tłumu.

Członkowie Związku Kompozytorów Polskich w dniu „Koncertu Sześciu Premier”, 15 października 2006 r. © Jan Bebel

2007

Roman Berger i Tadeusz Wielecki podczas 50. Festiwalu „Warszawska Jesień” w dniu 25 września 2007 r. © Piotr Tarasiewicz

Niedawno obchodziliśmy Jubileusz 60-lecia istnienia Związku Kompozytorów Polskich, a już – w dniach 21-29 września 2007 roku – szykował się jubileuszowy 50-ty Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”. Patronowali Jubileuszowi Prezydent RP Lech Kaczyński i Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Kazimierz Michał Ujazdowski. Był imponujący Komitet Honorowy, któremu przewodniczyli Henryk Mikołaj Górecki, Wojciech Kilar i Krzysztof Penderecki. Prezesem ZKP był Jerzy Kornowicz, a dyrektorem festiwalu Tadeusz Wielecki. W książce programowej festiwalu zamieszczono faksymile dokumentu z 6 czerwca 1955, podpisanego przez Tadeusza Bairda i Kazimierza Serockiego, wzywającego Zarząd Główny ZKP do podjęcia „natychmiastowych starań o organizowanie stałych Festiwali Muzycznych pod nazwą «WARSZAWSKA JESIEŃ MUZYCZNA». (…) Pierwszy tego rodzaju Festiwal winien odbyć się jesienią 1956 roku.” I tak się stało!

W czasie jubileuszowej „Warszawskiej Jesieni” Polskie Centrum Informacji Muzycznej POLMIC, wspólnie z Instytutem Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, zorganizowało konferencję naukowo-promocyjną pod nazwą „«Warszawska Jesień» jako realizacja Karola Szymanowskiego wizji nowoczesnej muzyki polskiej. Modernizm w czasach postmodernizmu”. W roku 2007 obchodziliśmy 125-tą rocznicę urodzin i 70-tą śmierci Karola Szymanowskiego, konferencja była więc jak najbardziej na miejscu. Zwłaszcza że w 1982 roku, kiedy przypadała okrągła, setna rocznica urodzin wielkiego kompozytora, jej obchody zostały zniweczone trwającym właśnie „stanem wojennym”. Wśród autorów referatów byli dyrektorzy najważniejszych festiwali muzyki współczesnej z całej Europy, jedna z sesji miała tytuł „Europe of Festivals”, odbyły się prezentacje International Association of Music Information Centres” oraz European Composers’ Forum, do którego ZKP również należał. Przedstawiony został projekt Digital Music Education and Training DMET. Wszystkie materiały, łącznie z licznymi zdjęciami, zostały wydane w pokonferencyjnej książce z copyrightem POLMIC-u. Szymanowskiemu poświęcona jeszcze została XXXVI Ogólnopolska Konferencja Muzykologiczna ZKP zatytułowana „Karol Szymanowski i świat jego wartości”. Odbyła się w październiku jubileuszowego roku w Krakowie i Zakopanem. Nawiązując do Jubileuszu „Warszawskiej Jesieni”, w 2007 roku POLMIC wydał dwujęzyczny katalog „Kronika Dźwiękowa Warszawskiej Jesieni 1956-2006”, obejmujący wszystkie wydane na różnych nośnikach płyty.

W roku 2008 przystąpiliśmy do międzynarodowego projektu prowadzonego przez Dansk Komponist Forening o nazwie Re: New Music. Celem było rozpowszechnienie muzyki współczesnej z 11 krajów uczestniczących w projekcie. Do 2010 roku POLMIC zorganizował dziesięć koncertów zespołu Kwartludium oraz Orkiestry Muzyki Nowej z muzyką zagranicznych partnerów w Polsce, natomiast zespoły z Chorwacji, Finlandii, Belgii, Austrii, Słowacji, Wielkiej Brytanii i Francji wykonały utwory polskich kompozytorów na 14 koncertach w swoich krajach. Projekt Re: New Music otworzył całą serię międzynarodowych działań ZKP/POLMIC. W latach 2009-2010 uczestniczyliśmy wraz z Norweskim Centrum Technologii dla Muzyki i Sztuki (Norsk nettverk for Teknologi, Akustikk og Musikk NoTAM) i Norweskim Centrum Informacji Muzycznej w projekcie „Electronics Meets Challenges of the 21st Century. Polish-Norwegian Project on New Technology”. W dniach 22-25 września 2010 roku zajęliśmy niemal cały Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina, w którym odbyła się podsumowująca cały projekt konferencja. Towarzyszyły jej polsko-norweskie koncerty odbywające się w czterech salach UMFC, instalacja na uczelnianym patio, targi muzyczne ze stoiskami w uczelnianych korytarzach, a wszystko w ramach 3rd New Music Convention „ArtMusFair” organizowanej pod auspicjami European Composer’s Forum. Odbyły się także posiedzenia zarządów IAMIC oraz trzech filarów European Composer and Songwriter Alliance ECSA i Walne Zgromadzenie samej ECSA. W całym wydarzeniu wzięło udział około 300 profesjonalistów-menedżerów z Europy i ze świata, a uczestniczyło około 4000 osób publiczności. Do tego należy dodać jeszcze odbywającą się wtedy „Warszawska Jesień”, którą odwiedzali licznie uczestnicy Konwencji „ArtMusFair”. Okolicznością szczególną była dwusetna rocznica urodzin Fryderyk Chopina, w którą wpisało się przedsięwzięcie zorganizowane na Uniwersytecie Fryderyka Chopina. A już wcześniej – w maju – uczciliśmy tę rocznicę XXXIX Konferencją Muzykologiczną ZKP z cytatem z korespondencji kompozytora w tytule „Ledwie pamiętam jak w kraju śpiewają. Kompozytor na obczyźnie”. Poprzednia, XXXVIII Konferencja Muzykologiczna ZKP też odbywała się w roku ważnej rocznicy – 2009 – i była zatytułowana „Odwieczne pieśni w muzyce, kulturze i w człowieku. Mieczysławowi Karłowiczowi w stulecie śmierci”.

Roman Berger i Tadeusz Wielecki podczas 50. Festiwalu „Warszawska Jesień” w dniu 25 września 2007 r. © Piotr Tarasiewicz

2011

Ivo Josipović, Jerzy Kornowicz i Mieczysław Kominek w Filharmonii Narodowej w trakcie 54. Festiwalu „Warszawska Jesień”, wrzesień 2011 r. © Grzegorz Mart

W 2011 roku POLMIC był gospodarzem dorocznego spotkania IAMIC, w ramach którego odbywało się General Assembly, Konferencja i IAMIC Concert. Hasło tego wydarzenia „Muzyka i polityka” doskonale współbrzmiało z koncertem, którego bohaterem był Ivo Josipović, kompozytor, sekretarz generalny Związku Kompozytorów Chorwackich, dyrektor Biennale Zagreb, ale wtedy przede wszystkim urzędujący prezydent Chorwacji, który skrócił pobyt na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ w Nowym Jorku, aby przylecieć na czas do Warszawy. Jego monograficzny koncert odbył się w Sali Balowej Zamku Królewskiego przy nadkomplecie publiczności. Następnego dnia Ivo Josipivić wziął udział w IAMIC Conference „Music and Politics” i uczestniczył w finałowym koncercie „Warszawskiej Jesieni”. Konferencja z Ivo Josipovićem była nadzwyczajnym muzykologicznym wydarzeniem, stale zaś odbywały się coroczne Ogólnopolskie Konferencje Muzykologiczne ZKP, organizowane przez Sekcję Muzykologów, we współpracy z instytucjami – miejscowymi gospodarzami tych spotkań, zazwyczaj akademiami muzycznymi lub instytutami muzykologicznymi, które cieszyły się coraz większą popularnością zarówno wśród autorów wygłaszanych referatów, jak i publiczności. Warto tu odnotować dwie konferencje poświęcone samoświadomości muzykologii polskiej. W listopadzie 2011 roku odbyła się w Krakowie 40-ta Konferencja Muzykologiczna ZKP pod hasłem „Sto lat muzykologii polskiej. Historia – teraźniejszość – perspektywy”, a w następnym roku w październiku w Radziejowicach 41-sza pod tytułem „Muzykologia polska u progu nowego stulecia – zakres, cel i metody”. Tymczasem międzynarodowa współpraca stała się niemal naszą codziennością. W 2012 roku przystąpiliśmy do projektu o dość skomplikowanej nazwie „Music Network Supporting Transnational Exchange and Dissemination of Music Resources at European Level”, ale o wdzięcznym skrócie MINSTREL. Liderem było Greckie Centrum Informacji Muzycznej, działające w ramach Institute for Research on Music and Acoustics w Atenach. Do 2015 roku współpracowaliśmy z dwunastoma organizacjami i instytucjami z jedenastu krajów. Były to zaprzyjaźnione centra informacji muzycznej ze Słowacji, Słowenii, Austrii, z Czech, Łotwy, Cypru, Chorwacji, Portugalii, Belgii i Kanady, a wspierał nas Uniwersytet Panteion w Atenach i Greckie Ministerstwo Kultury i Turystyki, patronował IAMIC. Organizowaliśmy wymienne koncerty, warsztaty i konferencje z udziałem kompozytorów i muzyki z uczestniczących w projekcie krajów. Podejmowaliśmy też bardziej lub mniej udane próby stworzenia wspólnej platformy gromadzącej informacje o twórczości kompozytorskiej. Podsumowaniem projektu było spotkanie wszystkich partnerów przy okazji kolejnego IAMIC Annual Meeting, które odbyło się w 2014 roku we Wrocławiu, gdzie zorganizowany wówczas został coroczny festiwal International Society of Contemporary Music „World Music Days”, z którym przygotowaliśmy wspólnie kilka wydarzeń. Naszą opiekunką we Wrocławiu była Izabela Duchnowska, odpowiedzialna za organizację festiwalu ISCM. Przypadała wówczas 200-na rocznica urodzin Oskara Kolberga, wybitnego XIX-wiecznego folklorysty i Sejm ogłosił ten rok Rokiem Kolberga, spotkanie IAMIC odbywało się więc pod hasłem „Tradition and New Music”. Nasi zagraniczni goście mogli zapoznać się z polską muzyką ludową i porozmawiać o wpływie folkloru na współczesną twórczość kompozytorką.

Ivo Josipović, Jerzy Kornowicz i Mieczysław Kominek w Filharmonii Narodowej w trakcie 54. Festiwalu „Warszawska Jesień”, wrzesień 2011 r. © Grzegorz Mart

2012

Oľga Smetanová i Mieczysław Kominek w trakcie uroczystości wręczenia Nagród Związku Kompozytorów Polskich, 26 września 2012 r. Fot. Anna Iwanicka.

Niezależnie od wyjątkowych wydarzeń, jak IAMIC Annual Meetings, trwa w Związku codzienna praca i odbywają się tradycyjne związkowe uroczystości. Należy do nich przyznawanie nagród. Od 1949 roku Związek przyznaje główną Nagrodę ZKP „dla uhonorowania twórców i odtwórców za wybitne osiągnięcia w dziedzinie muzyki”, od 1991 roku „polskim kompozytorom, wykonawcom, muzykologom, pedagogom i organizatorom życia muzycznego za wybitne osiągnięcia". Uzupełniają ją dwie nowe nagrody: przyznawana od 1971 roku „Promocyjna” – za wybitne zasługi dla promocji muzyki polskiej i od 2015 „Edukacyjna” – za wybitne osiągnięcia na polu edukacji muzycznej. Pierwszym laureatem głównej – i wtedy jedynej – Nagrody ZKP został w 1949 roku Piotr Perkowski. Potem otrzymywali je za pojedyncze osiągnięcia lub za całokształt dokonań wybitni kompozytorzy i muzykolodzy, a także – sporadycznie – muzycy-wykonawcy. Od lat było tradycją, że nagrody wręczane są podczas uroczystości w siedzibie ZKP w warszawsko-jesienną środę, która przypada zazwyczaj w ostatnim tygodniu września. Dzięki życzliwej współpracy z Uniwersytetem Muzycznym Fryderyka Chopina, nagrody wręczamy ostatnio w uczelni przy Okólniku. Zdarzały się jednak takie uroczystości w innych jeszcze miejscach. W 2012 roku była specjalna okazja. Związek przyznał wówczas główną Nagrodę Romanowi Bergerowi „w uznaniu dla wybitnej twórczości kompozytorskiej oraz inspirujących prac z dziedziny filozofii i teorii muzyki”. Nie było to pierwsze wyróżnienie przez ZKP tego niezwykłego polsko-słowackiego kompozytora i myśliciela. W 1999 roku Walne Zebranie ZKP nadało mu godność Członka Honorowego. W 2012 roku wraz z nim główne Nagrody ZKP otrzymali Sławomira Żerańska-Kominek, długoletnia dyrektor Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, muzykolog o wielorakich zainteresowaniach muzyką w kulturze, oraz Cezary Duchnowski, jeden z najciekawszych twórców nowej muzyki polskiej. Uroczystość odbyła się w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego, a wzbogacona została koncertem z utworami laureata – Romana Bergera. Specjalnie na tę okazję przyjechał z Bratysławy Quasars Ensemble oraz bas Sergej Kopčák, śpiewała jeszcze Urszula Kryger, a dyrygował słowacki dyrygent Ivan Buffa. W organizacji koncertu pomagało nam słowackie centrum informacji muzycznej – Hudobné Centrum Slovakia i jego szefowa, bardzo z nami zaprzyjaźniona Oľga Smetanová. Dodajmy, że podczas tej uroczystości Nagrody Promocyjne otrzymali Ewa Michnik – „za liczne, w tym premierowe, wykonania współczesnych oper polskich, Festiwale Opery Współczesnej organizowane przez Operę Wrocławską oraz wkład w odnowę muzycznych form scenicznych”, Olga Pasiecznik – za wybitne kreacje wykonawcze muzyki polskich kompozytorów XX i XXI wieku oraz Jan Topolski i zespół redakcyjny magazynu o muzyce współczesnej „Glissando”.

Jeszcze w 2011 roku wzięliśmy udział w programie uświetniającym polską prezydencję w Radzie Unii Europejskiej. Nasze zadanie nosiło tytuł „Polish Contemporary Music Across Europe with Friends” i skupione było wokół Karola Szymanowskiego jako ojca współczesnej muzyki polskiej. W programach koncertów w Londynie – tutaj zaangażowaliśmy Royal Philharmonic Orchestra oraz w Brukseli, Moskwie i Mińsku znalazły się utwory polskich kompozytorów różnych generacji. Ideą promocyjną było wykonanie każdego koncertu przez miejscowe zespoły, co stwarzało szansę na włączenie polskich utworów do repertuaru zagranicznych zespołów. Dzięki bliskim relacjom z zagranicznymi partnerami w ramach International Music Information Centres mogliśmy zorganizować kilka edycji takich przedsięwzięć. W 2013 roku przypadała właśnie setna rocznica urodzin Witolda Lutosławskiego i Instytut Muzyki i Tańca uruchomił program promujący na świecie twórczość najwybitniejszego polskiego kompozytora. Zaproponowaliśmy zadanie zatytułowane „Lutosławski Across Europe”, obejmujące zorganizowanie w stolicach kilku sąsiednich państw koncerty z dziełami Lutosławskiego, dopełnione utworami miejscowych kompozytorów. Miały grać znów miejscowe zespoły, dając jeszcze sale i organizując promocję wydarzenia. Takie reguły stwarzały szansę wprowadzenia utworów Witolda Lutosławskiego do stałego repertuaru gospodarzy koncertów. Na takich zasadach, przy entuzjastycznej współpracy zagranicznych partnerów zorganizowaliśmy koncerty w Pradze oraz Kopenhadze i znów w Moskwie i Mińsku,. Potem kilkakrotnie wykorzystaliśmy zdobyte doświadczenia uczestnicząc w programie MKiDN „Promocja polskiej kultury za granicą”. Zorganizowaliśmy koncerty polskiej muzyki współczesnej w najodleglejszych nawet miejscach Europy, między innymi w Bratysławie, Budapeszcie, Wilnie i Lizbonie. W 2020 roku odbywały się one pod hasłem „Krzysztof Penderecki: Europa w hołdzie Mistrzowi”.

Oľga Smetanová i Mieczysław Kominek w trakcie uroczystości wręczenia Nagród Związku Kompozytorów Polskich, 26 września 2012 r. Fot. Anna Iwanicka.

2014

Roman Rewakowicz, Walentin Silwestrow i Jerzy Kornowicz podczas jednego ze „Spotkań u kompozytorów” w siedzibie Związku Kompozytorów Polskich, 18 czerwca 2014 r. Fot. Marta Skotnicka-Karska

Działają dynamicznie Oddziały ZKP. W Krakowie odbywają się Dni Muzyki Kompozytorów Krakowskich. W roku 2014 po raz dwudziesty szósty i ze względu na znacznie powiększone rozmiary i zakres oddziaływania zmieniają nazwę na Międzynarodowy Festiwal Kompozytorów Krakowskich. Dotychczasowy dyrektor od 1994 roku, Jerzy Stankiewicz kończy 70 lat i przekazuje dyrekcję Marcelowi Chyrzyńskiemu. Po wielu perypetiach nowe życie zyskuje powstały w 1961 roku z inicjatywy Tadeusza Szeligowskiego i Floriana Dąbrowskiego festiwal Poznańska Wiosna Muzyczna. Rozwija się powołany przez Oddział Warszawski w roku 1986 festiwal Warszawskie Spotkania Muzyczne: muzyka dawna – muzyka nowa z dyrektorem Władysławem Słowińskim. Dzisiaj jego dyrektorem jest Jarosław Siwiński. We Wrocławiu Oddział ZKP wspólnie z Narodowym Forum Muzyki odpowiada za dwa festiwale: powstałym w 1962 roku z inicjatywy kompozytora i dyrygenta Radomira Reszke oraz Tadeusza Natansona i Ryszarda Bukowskiego festiwalem Polskiej Muzyki Współczesnej Musica Polonica Nova oraz istniejącym od 2005 roku Międzynarodowym Festiwalem Muzyki Elektroakustycznej Musica Electronica Nova. Jego pierwszym dyrektorem artystycznym był Stanisław Krupowicz. To tylko wybrane przykłady festiwalowej aktywności Oddziałów. Niemal każdy organizuje własny festiwal albo przynajmniej pojedyncze koncerty.

Aktywna w organizowaniu imprez dostępnych dla wszystkich zainteresowanych jest również Biblioteka. Zaczęło się od dwóch skromnych spotkań 2014 roku w siedzibie ZKP na Rynku Starego Miasta w Warszawie. Bohaterowie obu byli bardzo interesujący. W czerwcu przyjmowaliśmy wybitnego kompozytora ukraińskiego Walentina Silwestrowa, który później, w roku 2023 został Członkiem Honorowym ZKP, a w październiku Igora Szczerbakowa, również ukraińskiego kompozytora, prezesa Narodowego Związku Kompozytorów Ukrainy. Tak narodził się cykl „Spotkania u kompozytorów”, początkowo dość nieregularny, obecnie odbywający się co miesiąc. Można tu wymienić twórców starszego pokolenia – Macieja Małeckiego czy Adama Sławińskiego, ale i młodszych, jak Jerzy Kornowicz. Były też wieczory poświęcone wybitnym twórcom z przeszłości. Bohaterem jednego, w lutym 2025 roku, był Roman Palester, innego tego samego roku, w marcu – Józef Koffler. Kwartet Śląski dokonał wówczas prawykonania odkrytego przez Iwonę Linstedt Kwartetu Kofflera. Koncert, choć pod hasłem „U kompozytorów”, odbył się w nowej auli Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego.

Roman Rewakowicz, Walentin Silwestrow i Jerzy Kornowicz podczas jednego ze „Spotkań u kompozytorów” w siedzibie Związku Kompozytorów Polskich, 18 czerwca 2014 r. Fot. Marta Skotnicka-Karska

2015

Krzysztof Penderecki, Mieczysław Kominek i Jerzy Kornowicz w trakcie 38. Walnego Zebrania Członków Związku Kompozytorów Polskich, czerwiec 2015 r. Fot. Marta Skotnicka-Karska

W roku 2015 Związek Kompozytorów Polskich obchodził 70-lecie swego istnienia. We wrześniu 1945 roku nowe władze państwowo-partyjne zwołały do Krakowa zjazd kompozytorów. Nie dane było kontynuować po wojnie działalności przedwojennemu Stowarzyszeniu Kompozytorów Polskich. Powołano do życia nowy Związek. Pierwszym prezesem został Piotr Perkowski. Jubileusz zaczęliśmy świętować wcześnie. W październiku 2014 odbyło się szczególne wydarzenie pod nazwą „Tryptyk ‘Musica vincit omnia’ – Generacje polsko-amerykańskie”. Składały się na nie dwa koncerty ze współczesnym repertuarem polskim i amerykańskim oraz wykład Kennetha Slowika, dyrektora artystycznego Smithsonian Chamber Music Society w Waszyngtonie, który dyrygował orkiestrą Sinfonia Juventus na jednym z koncertów Tryptyku. Inicjatorką wydarzenia była Małgorzata Markowska, a okazją nie tylko przygotowania do Jubileuszu 70-lecia ZKP, ale i 90-ta rocznica urodzin Andrzeja Markowskiego, wybitnego dyrygenta i promotora polskiej muzyki współczesnej.

Właściwy rok jubileuszowy rozpoczął się smutną okolicznością, 5 stycznia zmarł Paweł Buczyński, jeden z ciekawszych kompozytorów pokolenia Eugeniusza Knapika, Aleksandra Lasonia i Andrzeja Krzanowskiego. 11 lutego odbyło się „Spotkanie u kompozytorów” jemu poświęcone. Od 18 do 20 czerwca trwało XXXVIII Walne Zebranie Członków ZKP. W tych samych dniach odbywał się jeszcze jeden tryptyk – Tryptyk Jubileuszowy. Pierwszy koncert na Zamku Królewskim uświetniły napisane specjalnie na Jubileusz Fanfarowe dedykacje od Sąsiadów: Lubicy Čekovskiej (Słowacja), Zity Bružaitė (Litwa), Anette Schluenz (Niemcy) Martina Q Larssona (Szwecja), Ivo Medeka (Czechy), Eugeniusza Popławskiego (Białoruś), Igora Szczerbakowa (Ukraina) i Vladimira Tarnopolskiego (Rosja). Kolejnego dnia, w Centrum Sztuki Współczesnej – Zamku Ujazdowskim odbył się Koncert Niecodzienny, z „referatem kolektywnym polskich muzykologów pod tytułem Za chwilę premiera: Apologia Krytyczna oraz utworem zbiorowym polskich kompozytorów zatytułowanym Ogniwa na dwa fortepiany i perkusję. Wszyscy obecni podczas koncertu pod dyrekcją Marcina Piotra Łopackiego uczestniczyli potem w otwartej próbie i premierowym wykonaniu Wielkiego Kanonu Aleksandra Kościówa, napisanego do tekstu Statutu Związku Kompozytorów Polskich. Była jeszcze Club-Music w interpretacji Pierre Nick Duo, czyli Tadeusza Sudnika – urządzenia elektroakustyczne i Zdzisława Piernika – tuba i urządzenia akustyczne. Wreszcie dzień trzeci Walnego Zebrania i Tryptyku Jubileuszowego zakończył się – tradycyjnie już – Piknikiem muzycznym u Iwaszkiewiczów, którego duszą była przez lata swojego dyrektorowania w muzeum w Stawisku Alicja Matracka-Kościelny. W rozległym repertuarze wystąpił Zespół instrumentów perkusyjnych Ritmo Bloco, prowadzony przez Mikołaja Wieleckiego, Zespół Międzynarodowej Szkoły Muzyki Tradycyjnej z Lublina, Janusz Prusinowski Kompania oraz Grupa „Kawalerowie Błotni”, czyli Krzysztof Knittel – instrumenty elektroniczne, Jerzy Kornowicz – fortepian, Ryszard Latecki – trąbka, Mieczysław Litwiński – instrumenty tradycyjne i śpiew, Tadeusz Sudnik – instrumenty elektroniczne i Tadeusz Wielecki – kontrabas. XXXVIII Walne Zebranie zapisało się w historii ZKP niezwykłą decyzją: Krzysztof Penderecki został entuzjastycznie obrany pierwszym Prezesem Honorowym Związku. W jubileuszowym roku zakończył swoje 12-letnie kierowanie Związkiem Jerzy Kornowicz, który równocześnie wygrał konkurs na dyrektora festiwalu „Warszawska Jesień”. Nowym prezesem Walne Zebranie wybrało piszącego te słowa.

Obchody 70-lecia ZKP nie skończyły się wraz z zamknięciem Walnego Zebrania. Z inicjatywy Sławomiry Żerańskiej-Kominek, dyrektor Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, odbyła się w Bibliotece Uniwersyteckiej podczas „Warszawskiej Jesieni” nadzwyczajna konferencja zatytułowana „Język muzyczny współczesnych kompozytorów polskich: autorefleksje”. O swojej twórczości mówili kompozytorzy przepytywani „na żywo” przez muzykologów. Organizatorami tego niezwykłego spotkania kompozytorów i muzykologów, oprócz ZKP i Uniwersytetu, było Polskie Towarzystwo Analizy Muzycznej PTAM oraz Instytut Muzyki i Tańca IMiT. Tradycyjna Ogólnopolska Konferencja Muzykologiczna ZKP odbyła się niecały miesiąc później – już po raz 44-ty we Wrocławiu i nosiła tytuł „Muzykologia bez granic – muzyka pogranicza”. Kulminacja obchodów Jubileuszu 70-lecia była jednak wciąż przed nami. Od 19 do 25 czerwca odbył się w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego oraz w Narodowym Instytucie Audiowizualnym Festiwal 7 Nurtów, dopełniony Koncertem 7 Premier. Reklamowaliśmy tę imprezę zaskakującym równaniem „7+7=70”. Patron wydarzenia, profesor Piotr Gliński, Wicepremier i Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego napisał w słowie wstępnym do książki programowej: „Dla miłośników muzyki współczesnej, mających możliwość uczestnictwa w obchodach Jubileuszu w Warszawie, organizatorzy przygotowali obfity w wydarzenia artystyczne program, nieprzypadkowo zorganizowany wokół bogatej w znaczenia symboliczne liczby siedem. Podczas Festiwalu Siedmiu Nurtów zostaną zaprezentowane różne oblicza muzyki współczesnej, co umożliwi zgromadzonej publiczności zapoznanie się z dziełami twórców zrzeszonych w Związku Kompozytorów Polskich od początku jego działalności. Koncert Siedmiu Premier przybliży natomiast utwory siedmiu kompozytorów różnych generacji tworzących na przełomie XX i XXI wieku.” A w październiku 2016 roku zabrzmiał ostatni już akcent Jubileuszu, konferencja Muzykologiczna ZKP w Poznaniu pod nabrzmiałym treścią tytułem „Muzyka i władza”.

W historię Związku Kompozytorów Polskich wpisują się członkowie honorowi oraz laureaci tradycyjnych nagród ZKP. W jubileuszowym roku 70-lecia po raz pierwszy nadany został tytuł Honorowego Prezesa, ale niemal od początku Walne Zebrania przyznawały godność Członka Honorowego. Pierwszym został w 1946 Grzegorz Fitelberg, potem w roku 1949 Piotr Perkowski, a w 1967 Nadia Boulanger. W kolejnych latach powstała imponująca lista najwybitniejszych kompozytorów i muzykologów, którzy zostali członkami honorowymi. W jubileuszowym roku 2015 XXXVIII Walne Zebranie uhonorowało Andrzeja Nikodemowicza. Na poprzednim, w 2013 roku, godność członków honorowych nadano muzykologom-seniorom Annie Czekanowskiej i Mirosławowi Perzowi. Od 1949 roku przyznawane są Nagrody Doroczne ZKP „za wybitne osiągnięcia w dziedzinie twórczości kompozytorskiej i muzykologicznej oraz działalności wykonawczej, pedagogicznej i organizatorskiej. Tę nagrodę przyznaje specjalne jury, powoływane każdorazowo przez Prezydium Zarządu Głównego ZKP. W roku jubileuszowym Nagrody Doroczne otrzymali znani kompozytorzy Hanna Kulenty i Zbigniew Penherski oraz muzykolodzy Alina Żurawska-Witkowska i Ryszard Daniel Golianek. Jeszcze jedną nagrodę ustanowił ZKP w 1971 roku, w 25-lecie swego istnienia – Nagrodę Honorową, potocznie zwaną „promocyjną”, bo przyznawaną za zasługi w dziedzinie promocji polskiej muzyki współczesnej. Prezydium Zarządu Głównego przyznało ją w roku 70-lecia muzykologom Beacie Bolesławskiej-Lewandowskiej i Marcinowi Trzęsiokowi. Wśród laureatów Nagrody Honorowej jest wiele postaci z zagranicy, które w szczególny sposób zainteresowały się muzyką polską i promowały ją w Europie i na całym świecie. Pierwszą laureatką była… znów Nadia Boulanger! W kontekście międzynarodowych kontaktów warto zwrócić uwagę na dwie amerykańskie laureatki Nagrody Honorowej. W roku 2017 Nagrodę otrzymała Cindy Bylander, niezależna uczona z Fort Collins, Colorado, w 2018 zaś Lisa Jakelski, associate professor w Musicology Eastman School of Music, Rochester, New York. Obie interesowały się historią „Warszawskiej Jesieni” i prowadziły badania w archiwum ZKP publikując z nich artykuły i książki. University of California Press opublikowało w 2017 roku książkę Lisy Jakelski zatytułowaną Making New Music in Cold War Poland. Jak napisano w informacji o przyznaniu Nagrody, Prezydium Zarządu Głównego ZKP doceniło rolę dzieła w popularyzacji wiedzy o źródłach polskiej muzyki współczesnej, „ze szczególnym uwzględnieniem roli festiwalu «Warszawska Jesień»", w anglojęzycznych kręgach naukowych i czytelniczych”.

Krzysztof Penderecki, Mieczysław Kominek i Jerzy Kornowicz w trakcie 38. Walnego Zebrania Członków Związku Kompozytorów Polskich, czerwiec 2015 r. Fot. Marta Skotnicka-Karska

2019

40. Walne Zebranie Członków Związku Kompozytorów Polskich, głosowanie nad członkostwem honorowym dla Juliusza Łuciuka w dniu 24 maja 2019 r. Fot. Marta Skotnicka-Karska

Rok 2019 upłynął pod znakiem dwóch rocznic zupełnie odmiennych. Najpierw odznaczył się wyjątkową, choć doroczną Konferencją. 70 lat wcześniej, w Łagowie Lubuskim odbywał się zwołany przez władze partyjno-państwowe Zjazd Kompozytorów i Krytyków Muzycznych, na którym ogłoszono socrealistyczny porządek w muzyce. Od 5 do 9 września 2019 roku, właśnie w Łagowie, miała miejsce 48 Konferencja Muzykologiczna ZKP pod nazwą „Granice wolności”. Współorganizatorem był Instytut Pamięci Narodowej, a naukowcy z Instytutu przedstawili referaty z wynikami badań historycznych Polski powojennej. Muzykolodzy skonfrontowali je z informacjami o życiu muzycznym tamtych czasów. Drugą rocznicą było dwustulecie urodzin Stanisława Moniuszki, które zaznaczyliśmy, organizując wraz z Teatrem Wielkim – Operą Narodową konkurs kompozytorski na kameralną mikrooperę zatytułowany „12 minut dla Moniuszki”. Nadeszło 45 partytur, w tym 15 z zagranicy. Wybrane przez jury utwory zostały wykonane na scenie Teatru Wielkiego w pełnej scenografii podczas jednego spektaklu w dniu 14 grudnia. Pierwszą nagrodę jury przyznało Ignacemu Zalewskiemu, dziś sekretarzowi generalnemu ZKP. W roku 2019 odbyło się też 40-te Walne Zebranie Członków ZKP, które nadało tytuł Członka Honorowego 92-letniemu Juliuszowi Łuciukowi.

W tym samym roku Polskie Centrum Informacji Muzycznej POLMIC uruchomiło portal tematyczny poświęcony Krzysztofowi Drobie www.droba.polmic.pl. Był to już siódmy monograficzny portal przygotowany i prowadzony przez POLMIC, ale pierwszy prezentujący postać i dorobek muzykologa-teoretyka muzyki, pozostałe zajmowały się kompozytorami. Wszystkie oferują pełną informację o życiu i twórczości kompozytora, fotografie, nuty i nagrania. Następny, zrealizowany już w 2020 roku, będzie poświęcony Romanowi Maciejewskiemu. Zasadą przy wyborze kompozytorów jest zwrócenie uwagi na twórców mniej popularnych, ale zajmujących w historii muzyki polskiej ważne miejsce. Producentem tych stron jest POLMIC, a merytoryczne opracowanie to dzieło znanych polskich muzykologów, projekty informatyczno-graficzne przygotowały zaś firmy Noyamundi, Insprit, Rytm Digital i Joomla Guru. Od 2012 roku, kiedy powstał pierwszy portal poświęcony Kazimierzowi Serockiemu, uzbierało się ich dziesięć, a ich bohaterami byli Grażyna Bacewicz, Tadeusz Baird, Krzysztof Droba, Roman Maciejewski, Zygmunt Mycielski, Roman Palester, Andrzej Panufnik, Konstanty Kazimierz Regamey, Kazimierz Serocki i Tomasz Sikorski.

40. Walne Zebranie Członków Związku Kompozytorów Polskich, głosowanie nad członkostwem honorowym dla Juliusza Łuciuka w dniu 24 maja 2019 r. Fot. Marta Skotnicka-Karska

2020

Fragment wnętrza Biblioteki Naukowej Związku Kompozytorów Polskich. Fot. Maciej Borowski

Polskie Centrum Informacji Muzycznej POLMIC kontynuuje dokumentacyjno-informacyjną działalność w sferze muzyki polskiej, rozpoczętą od samego powstania ZKP w roku 1945, ze szczególnym uwzględnieniem muzyki współczesnej. Związkowa Biblioteka-Fonoteka przekształcona zostanie w 1998 roku w Ośrodek Dokumentacji Polskiej Muzyki Współczesnej, by ostatecznie w roku 2001 przyjąć postać Polskiego Centrum Informacji Muzycznej POLMIC. Jedną z głównych funkcji Centrum jest prowadzenie bazy danych polskich kompozytorów z kompleksową informacją o ich twórczości. W połowie lat 90-tych XX wieku rozpoczął się proces przetwarzania danych analogowych – fiszek i wykazów – do formatów cyfrowych. Obecnie baza „Nowa Muzyka Polska” zawiera opisy ponad 50 000 utworów polskich kompozytorów oraz linki do haseł o nich w Encyklopedii muzycznej POLMIC. W 2020 roku powstała biblioteka cyfrowa www.archiwumcyfrowe.polmic.pl, gdzie udostępniane są już nie same informacje, ale materiały ze zbiorów biblioteki, jak partytury, fotografie i nagrania, do których Związek Kompozytorów Polskich ma odpowiednie prawa. W uznaniu dla osiągnięć POLMIC w dokumentowaniu polskiej twórczości muzycznej i znaczenia zbiorów dla badań naukowych muzykologów, 29 czerwca 2020 roku Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, prof. dr. hab. Piotr Gliński, przy rekomendacji Biblioteki Narodowej, nadał Bibliotece Związku Kompozytorów Polskich status biblioteki naukowej. W roku następnym Biblioteka Naukowa ZKP została włączona do ogólnokrajowej sieci bibliotecznej.

Tymczasem świat stanął w obliczu zagrożenia COVID-19. 11 marca 2020 roku Światowa Organizacja Zdrowia WHIO ogłosiła pandemię koronawirusa. Miała ona wpływ na wszystkie dziedziny życia na całym świecie. Ograniczano podróże, wprowadzano kwarantanny i godziny policyjne, odwoływano wydarzenia religijne, sportowe i kulturalne. Dotknęło to również festiwali i koncertów, w tym tych, organizowanych przez ZKP w całej Polsce. I tak Jubileuszowy 50-ty Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Poznańska Wiosna Muzyczna” odbył się dopiero jesienią, w październiku. Więcej szczęścia miała „Warszawska Jesień. W czerwcu, jako Prezes ZKP w słowie wstępnym do książki programowej festiwalu pisałem: „Zaraza dotknęła też nasz festiwal i jeszcze teraz, u schyłku wiosny, nie mamy pewności, jak on będzie na początku jesieni wyglądał. Najbardziej spektakularne przedsięwzięcia, choćby koncerty z udziałem dużych zespołów, trzeba było inaczej sprofilować, przyjazdy muzyków zza oceanu odwołać, ale do najgorszego wariantu nie doszło: nie odwołaliśmy festiwalu i po raz 63-ci Warszawska Jesień się w warszawskich salach koncertowych odbędzie. Jestem pewny, że nawet w czasach zarazy będzie to festiwal bardzo ciekawy, a nawet intrygujący; że będą mieli Państwo z uczestniczenia w nim wiele satysfakcji i to różnego rodzaju, obok estetycznych również satysfakcji intelektualnych.” I współczesna muzyka polska i światowa w salach koncertowych i innych przestrzeniach Warszawy, z co drugimi miejscami wyłączonymi z użytku, w czasach zarazy rozbrzmiewała w tradycyjnym terminie. Nie odbyło się natomiast w przewidzianym w statucie ZKP dwuletnim interwale od poprzedniego 41-sze Walne Zebranie Członków. Po intensywnych naradach, studiowaniu przepisów i konsultacjach z odpowiednimi organami, Zarząd Główny postanowił nie zwoływać Zebrania w roku 2021. Odbyło się ono dopiero w 2023 roku, po ogłoszeniu przez WHO w dniu 5 maja tego roku zakończenia „stanu zagrożenia zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym w związku z COVID-19”.

Zanim to zagrożenie całkiem minęło pandemia wykształciła nową metodę spotkań i pracy on-line. W takiej formie zaczęły się odbywać nawet poważne i duże konferencje. Ten niespodziewany „bonus” od koronawirusa ułatwia do dzisiaj realizację wielu ambitnych zamierzeń. Tu można przywołać dwa wirtualne spotkania zorganizowane przez Polskie Centrum Informacji Muzycznej, a poświęcone pamięci Romana Bergera, wybitnego polsko-słowackiego kompozytora i filozofa muzyki, członka honorowego ZKP, w maju 2021 roku oraz Konstantego i Konstantego Kazimierza Regameya – syna i ojca – w czerwcu. „Warszawska Jesień” we wrześniu tego roku zrealizowana została jednak już w spokojniejszej atmosferze i z obecnością publiczności w miejscach koncertów. A w październiku odbyła się w pełnej skali i na miejscu w Instytucie Muzyki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie 50-ta Konferencja Muzykologiczna ZKP o modnym temacie „Muzyka kobiet. Kobiety w muzyce”.

Fragment wnętrza Biblioteki Naukowej Związku Kompozytorów Polskich. Fot. Maciej Borowski

2021

Jerzy Maksymiuk i Mieczysław Kominek w trakcie uroczystości wręczenia Nagród Związku kompozytorów Polskich, 21 września 2022 r. © Maciej Borowski

12 maja 2021 roku doszło do wydarzenia, które było konsekwencją działań ZKP przed laty. 1 października 2010 roku, w Międzynarodowym Dniu Muzyki, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski powołał do życia Instytut Muzyki i Tańca. Zabiegaliśmy o taką instytucję od 2007 roku, pisząc w projekcie złożonym wówczas do ministra: „Wobec wielkich braków w promowaniu twórczości polskich kompozytorów XX i XXI wieku, których osiągnięcia stanowią jeden z największych historycznych sukcesów polskiej kultury, wnosimy do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o utworzenie Narodowej Instytucji Kultury pod nazwą Instytut Promocji Muzyki (Polskiej ?) XX i XXI wieku. Intencją wnioskodawców – Związku Kompozytorów Polskich i Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego – jest utworzenie dynamicznej placówki o niewielkiej liczbie pracowników, mającej za zadanie:
• wykorzystywanie potencjału istniejących stowarzyszeń i instytucji (organizacji) poprzez wspieranie organizacyjne i finansowe działań tych stowarzyszeń i instytucji o uznanej randze artystycznej.
• podejmowanie inicjatyw własnych.” Po wielu perypetiach powstał Instytut z włączonym weń tymczasowo departamentem tańca. Pierwszym dyrektorem został Andrzej Kosowski, a pracowników było jedenaścioro. Przez dwadzieścia już kilka lat jesteśmy stałym partnerem IMiT/NIMiT, choć nie ze wszystkimi działaniami Instytutu się zgadzamy. NIMiT realizuje jeden z najważniejszych naszych postulatów: zamówienia kompozytorskie, program zrealizowany według projektu ZKP. Dzisiaj Narodowy Instytut Muzyki i Tańca jest potężną instytucją z kilkudziesięciorgiem pracowników i mnóstwem zadań, których w pierwotnych założeniach nie przewidywaliśmy. Jest uwikłany między innymi w realizację programów KPO, ale wciąż wspiera Związek Kompozytorów Polskich, będąc choćby współorganizatorem Jubileuszowego Festiwalu 100-lecia.

W 2022 roku doroczne Nagrody ZKP za twórczość kompozytorską i muzykologiczną otrzymali Jerzy Kornowicz i Dorota Kozińska, Nagrodę Honorową za szczególne zasługi dla promocji współczesnej muzyki polskiej Jerzy Maksymiuk. Przypadek Doroty Kozińskiej był szczególny. Laureatka nie była członkiem ZKP, co zresztą sporadycznie już się zdarzało, bo regulamin nagród związkowych nie wyklucza ich przyznawania osobom spoza Związku. Dokonania Doroty Kozińskiej zasługiwały – zdaniem jury – na uhonorowanie. Jej muzykologiczna publicystyka wyróżniała się wysokim poziomem profesjonalizmu, również radiowa. A właśnie ze strony Polskiego Radia padł w jej stronę zarzut nadużycia wolności słowa w pozaradiowej wypowiedzi o politycznym zabarwieniu. Zarząd Główny wystosował protest wyrażając „stanowczy sprzeciw wobec zerwania przez Polskie Radio współpracy z Panią Dorotą Kozińską w reakcji na wpis o obchodach rocznic katastrofy smoleńskiej, zamieszczony na jej koncie facebookowym.” To jedno z wielu publicznych wystąpień, w których Związek Kompozytorów Polskich zajmował stanowisko w sprawach różnej wagi, często dalekich od problematyki muzycznej. W czasach Polski „ludowej” były to nieraz ostre polityczne opinie, ale wówczas nasze środowisko, jak większość polskiego społeczeństwa, miała dość jednolite poglądy, które dało się wyrazić poprzez zgodnie przyjmowane uchwały walnych zebrań, zarządów głównych czy prezydiów.

Dzisiaj, wobec nie dających się uzgodnić poglądów w sprawach o charakterze politycznym, głos ZKP odnosi się zazwyczaj do problemów publicznych bliskich środowisku muzycznemu. Z ostatnich kilku lat można tu przytoczyć tytułem przykładu apele i odezwy, jak: Pismo w sprawie Biblioteki WTM do prezydenta Warszawy; List otwarty w sprawie przyszłości Radia Chopin; List otwarty w sprawie budowy siedziby Polskiej Opery Królewskiej; Apel w sprawie emerytur twórczych; Protest wobec planów likwidacji Państwowej Filharmonii im. Henryka Wieniawskiego w Lublinie; Apel o przyśpieszenie prac nad ustawą o artystach zawodowych; Opinia ZKP dotycząca rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie ramowych planów nauczania w publicznych szkołach artystycznych; Związek Kompozytorów Polskich do ukraińskich Przyjaciół z przesłaniem, że Ukraina zwycięży, Putin przegra!; Poparcie dla idei nazwania nowego mostu w Warszawie imieniem Czesława Niemena; Protest przeciwko działaniom władz Zgorzelca w sprawie obozu jenieckiego Stalag VIII A Görlitz; Uchwała ZG ZKP w sprawie zakresu opłaty reprograficznej; Wsparcie dla pisarzy i wszystkich obywateli Białorusi walczących o prawo do normalnego życia, za które otrzymaliśmy podziękowanie z białoruskiego PEN-centre; Stanowisko Związku Kompozytorów Polskich w sprawie zasadności umów o dzieło na indywidualne i zespołowe interpretacje dzieła muzycznego; Prywatne szkoły muzyczne o statusie szkół publicznych; Obecność polskiej muzyki współczesnej na antenie radiowej Dwójki.

Jerzy Maksymiuk i Mieczysław Kominek w trakcie uroczystości wręczenia Nagród Związku kompozytorów Polskich, 21 września 2022 r. © Maciej Borowski

2025

Beata Bolesławska-Lewandowska podczas 42. Walnego Zebrania Członków Związku Kompozytorów Polskich, 14 czerwca 2025 r. Fot. Marta Skotnicka-Karska

W 2023 roku odbyło się już w normalnych warunkach „zaległe”, 41-sze Walne Zebranie Członków ZKP. Członkostwem Honorowym zostali wyróżnieni Joanna Wnuk-Nazarowa, Szabolcs Esztényi, Walentin Silwestrow i Adrian Thomas. Ostatni to muzykolog angielski, od lat zajmujący się polską muzyką współczesną, autor książek o Grażynie Bacewicz, Henryku Mikołaju Góreckim i Karolu Szymanowskim. Odznaczenie dla Walentina Silwestrowa było dowodem uznania dla twórczości wybitnego kompozytora ukraińskiego, ale i solidarności z walczącą Ukrainą. Następne Walne Zebranie odbyło się już w Jubileuszowym setnym roku istnienia Związku Kompozytorów Polskich, a precyzyjnie mówiąc w setnym roku od rozpoczęcia zorganizowanej działalności środowiska kompozytorskiego w roku 1925. Na początku była Sekcja Współczesnych Kompozytorów Polskich przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym, chwilę potem Stowarzyszenie Kompozytorów Polskich, które przetrwało II wojnę światową, ale nie przetrwało powstania nowej Polski, której władze Stowarzyszenie rozwiązały, powołując nowy Związek Kompozytorów Polskich. O tym wszystkim w szczegółach Czytelnik może przeczytać w artykule prof. Iwony Linstedt zamieszczonym również na tej stronie. Tu powiedzmy, że Związek Kompozytorów Polskich uważa się za kontynuatora SKP, co znalazło wyraz w odpowiednim zapisie w związkowym statucie, przyjętym na ostatnim Walnym Zebraniu otwierającym obchody Jubileuszu stulecia.

Przygotowania do Jubileuszu rozpoczęliśmy już w 2023 roku, zwracając się z propozycją współdziałania do Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Miasta st. Warszawy, Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca, Narodowego Centrum Kultury, Stowarzyszenia ZAiKS i Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, które w 2025 roku obchodzi swoje 80-lecie. Ale swoją drogą szły tradycyjne przedsięwzięcia, do których należały już „Spotkania u kompozytorów”, czyli kameralne rozmowy z twórcami w siedzibie Związku na Rynku Starego Miasta, czasami z ilustracją muzyczną albo nawet z wideo. Wcześniej organizowaliśmy takie spotkania z PWM w ich siedzibie przy ulicy Fredry w Warszawie, nawiązujące do publikacji krakowskiego wydawnictwa. Tak było z Jerzym Artyszem, Zbigniewem Bargielskim czy Zygmuntem Mycielskim. Już u nas byli Adam Sławiński i Maciej Małecki, Tadeusz Wielecki, Jarosław Siwiński, Krzysztof Knittel, Edward Sielicki, Alicja Gronau i Anna Ignatowicz-Glińska. A bohaterami jednego z takich spotkań na Starym Mieście było piętnastu kompozytorów! To była prezentacja internetowej książki dr Marietty Morawskiej-Büngeler Dusza dźwięków. Rozmowy z polskimi kompozytorami. Licząca ponad tysiąc standardowych stron praca zawiera wywiady "rzeki“ z piętnastoma kompozytorami w zbliżonym wieku, dokumentację ich twórczości, fotografie, fragmenty partytur i rękopisów. Są to Rafał Augustyn, Krzysztof Baculewski, Marek Chołoniewski, Szabolcs Esztényi, Eugeniusz Knapik, Krzysztof Knittel, Jerzy Kornowicz, Stanisław Krupowicz, Andrzej Krzanowski, Hanna Kulenty, Aleksander Lasoń, Piotr Moss, Elżbieta Sikora, Tadeusz Wielecki i Lidia Zielińska. Nadzwyczajnym walorem pracy Marietty Morawskiej-Büngeler jest „autoportretowy" charakter owej grupy kompozytorów. Długa i bliska znajomość autorki z przepytywanymi wzbogaca ogólny obraz pokolenia wieloma ważnymi szczegółami. Materiały były zbierane przez od lat dziewięćdziesiątych XX wieku do 2011 roku, ale nigdy nie udało się książki w papierowej wersji wydać. Dopiero w roku 2024 pracę Marietty Morawskiej-Büngeler opublikowało w internecie Polskie Centrum Informacji Muzycznej POLMIC pod adresem https://duszadzwiekow.polmic.pl. Podczas „Spotkania u kompozytorów” obecnych było kilkoro twórców, którzy podkreślali cenny archiwalny charakter wywiadów sprzed lat, dokumentujących świadomość kompozytorską z innej niż dzisiejsza rzeczywistości.

Obchody Jubileuszu 100-lecia rozpoczęły się 42-gim Walnym Zebraniem Związku Kompozytorów Polskich. Przyniosło ono wydarzenia istotnie na miarę stulecia. Grono Członków Honorowych wzbogaciło się o cztery osoby, zostali nimi Teresa Malecka, Marta Ptaszyńska, Zbigniew Bargielski i Jerzy Maksymiuk. Zebranie przyjęło wspomnianą już wcześniej poprawkę do Statutu, stwierdzającą, że ZKP jest kontynuatorem przedwojennego Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich. Wreszcie ustępujący Zarząd przekazał władzę innemu, młodszemu pokoleniu, a Prezesem po raz pierwszy w stuletniej historii Związku została kobieta, Beata Bolesławska-Lewandowska, muzykolog, dr hab., profesor Instytutu Sztuki PAN. I tak doszliśmy do drugiej nowej ery, która rozpoczyna się Jubileuszem 100-lecia ZKP. Przed nami uroczystości jubileuszowe, z „Warszawską Jesienią” odwołującą się do historii i z główną celebracją Jubileuszu – Festiwalem 100-lecia, na który Oddziały ZKP przygotują koncerty prezentujące tradycję i współczesność muzyczną swoich regionów przed publicznością w Warszawie. Dwa koncerty dostajemy na urodziny w prezencie: Filharmonia Narodowa daje koncert finałowy Festiwalu z utworami najwybitniejszych kompozytorów polskich Stulecia: Szymanowskiego, Lutosławskiego i Pendereckiego. Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina sięga po utwory twórców związanych z warszawską uczelnią muzyczną w ciągu stu lat: Bacewicz, Lutosławskiego, Bairda i przedstawiciela najmłodszego pokolenia Ignacego Zalewskiego. Ale o tym już trzeba pisać od nowa…

Mieczysław Kominek
22 lipca 2025

Beata Bolesławska-Lewandowska podczas 42. Walnego Zebrania Członków Związku Kompozytorów Polskich, 14 czerwca 2025 r. Fot. Marta Skotnicka-Karska

Koło Młodych

Sekcja Muzykologów ZKP

Beata Bolesławska-Lewandowska

Początki

Wkrótce po zakończeniu II wojny światowej, w dniach 29 sierpnia – 1 września 1945 roku w Krakowie (Warszawa po Powstaniu Warszawskim 1944 roku pozostawała jeszcze w ruinach) odbył się Ogólnopolski Zjazd Kompozytorów. Powołano wówczas do życia Związek Kompozytorów Polskich, który miał być kontynuacją działającego przed wojną i w czasie okupacji Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich. W 1945 roku Związek liczył około pięćdziesięciu osób, a jego liczba powiększała się w miarę powrotu kolejnych twórców z wojennej tułaczki do kraju.

Zofia Lissa, zdjęcie z sierpnia 1964 r. © Andrzej Zborski

Od początku swej działalności Związek Kompozytorów Polskich nastawiony był przede wszystkim na ochronę twórczości swych członków i zapewnienie im zarówno zamówień kompozytorskich, jak i godnych warunków pracy i płacy. Kolejne Zarządy prowadziły pełną dyplomacji politykę z władzami Ministerstwa Kultury, aby otrzymać fundusze na zamówienia nowych utworów, ich wykonania na antenie Polskiego Radia, jak również publikację w Polskim Wydawnictwie Muzycznym, państwowej oficynie utworzonej w Krakowie również w 1945 roku. W działalności tej kompozytorzy od początku pozostawali w dobrych kontaktach z muzykologami. Dlatego trudno się dziwić, że dość szybko powstał pomysł, aby Związek Kompozytorów Polskich rozszerzyć o Sekcję Muzykologów. Główną orędowniczką tej idei była Zofia Lissa, która w 1947 roku powróciła z Moskwy do kraju i objęła stanowisko wicedyrektora Departamentu Muzyki w Ministerstwie Kultury i Sztuki PRL. Wśród jej obowiązków była dbałość o działalność naukową oraz organizowanie życia muzycznego. Z miejsca zaczęła więc starać się nie tylko o utworzenie Instytutu Muzykologii na Uniwersytecie Warszawskim, ale i o poszerzenie ZKP o Sekcję Muzykologów. Obie inicjatywy zrealizowane zostały niemal równolegle – w listopadzie 1948 roku.

Zofia Lissa, zdjęcie z sierpnia 1964 r. © Andrzej Zborski

Zygmunt Mycielski, zdjęcie z 1965 r. © Andrzej Zborski

Operacja włączenia muzykologów do Związku Kompozytorów Polskich była bardzo dobrze przygotowana i miała szerszy kontekst, którego istotnymi elementami było nie tylko budowanie struktury uniwersyteckiej dla tej dyscypliny naukowej, ale także podjęcie ważnych inicjatyw wydawniczych, a w końcu kwestia bodaj dla rządu najważniejsza – mianowicie wprowadzanie w życie idei upowszechniania muzyki, czyli kierowania jej do masowego odbiorcy. I to w tym ostatnim zadaniu muzykolodzy mieli działać wspólnie z kompozytorami. Propozycja włączenia muzykologów do ZKP padła oficjalnie na III Walnym Zjeździe Związku w 1947 roku (20–27 X 1947), a jej przygotowanie powierzono nowemu zarządowi stowarzyszenia, który działać miał w tej kwestii w porozumieniu z Ministerstwem Kultury. Łączniczką między Ministerstwem a Związkiem została właśnie Zofia Lissa. Już w styczniu 1948 roku zaproszona została oficjalnie przez ówczesnego sekretarza Zarządu Głównego ZKP, Zygmunta Mycielskiego, do udziału w zebraniach prezydium z zadaniem opracowania planu utworzenia Sekcji Muzykologów w ramach obowiązującego statutu stowarzyszenia. Nad poprawnością proceduralną zadania czuwali prezes Zarządu Głównego ZKP, Piotr Perkowski oraz sekretarz Zygmunt Mycielski – który w następnej kadencji miał zastąpić Perkowskiego na stanowisku prezesa i to jemu właśnie przypaść miało w udziale oficjalne powitanie muzykologów w gronie ZKP.

Zygmunt Mycielski, zdjęcie z 1965 r. © Andrzej Zborski

Zanim do tego doszło, miały miejsce wydarzenia o zasięgu międzynarodowym, w niebagatelnym stopniu sprzyjające realizacji tych planów. Otóż, w maju 1948 roku w Pradze odbył się II Międzynarodowy Zjazd Kompozytorów i Krytyków Muzycznych, w którym uczestniczyło ok. 70 delegatów z Europy, Stanów Zjednoczonych i Brazylii, w tym także reprezentanci Związku Radzieckiego oraz grupa kompozytorów i muzykologów z Polski, pod przewodnictwem Zofii Lissy. Obrady zjazdu koncentrowały się na analizie obecnego stanu muzyki, z nieustannie podkreślaną koniecznością zwrócenia się do szerszego odbiorcy i ścisłego współdziałania w tym zakresie kompozytorów i muzykologów. Relacjonująca obrady w „Ruchu Muzycznym” Stefania Łobaczewska, zaznaczyła:

"W manifeście, w którym uczestnicy Zjazdu zwracają się do wszystkich kompozytorów świata z gorącym apelem o współpracę w urzeczywistnianiu aktualnych postulatów współczesnej kultury muzycznej i który zapowiada założenie w najbliższej przyszłości Międzynarodowego Stowarzyszenia Muzyków Postępowych, znalazł się też punkt, zapowiadający stałe wydawnictwa z zakresu historii i teorii muzyki na założeniach materializmu historycznego". („Ruch Muzyczny” 1948, nr 13–14, s. 26)

Wspomniane „aktualne postulaty” dotyczyły zbliżenia kompozytorów do masowego odbiorcy, m.in. przez korzystanie w swej twórczości z muzyki ludowej oraz wyzbycie się „tendencji skrajnego subiektywizmu”. Był to wyraźny sygnał wkraczania na arenę międzynarodową radzieckiej doktryny realizmu socjalistycznego, która – wprowadzona w ZSRR przez Andrieja Żdanowa już w latach trzydziestych – wkrótce miała dotkliwie dotknąć środowisko muzyczne krajów pozostających pod wpływami ZSRR, w tym także Polski. Jednym z głównych punktów zaleceń Zjazdu w Pradze stało się zbliżenie kompozytorów i muzykologów, wspólnie mających działać w realizacji „wielkich zadań historycznych, przed którymi staje dziś cała postępowa ludzkość” (z Manifestu). Stąd wspomniany przez Łobaczewską pomysł stworzenia międzynarodowego związku postępowych „kompozytorów i muzykologów” (jak dokładnie zapisano w manifeście), którego powstanie miało w zaleceniach Zjazdu zostać przygotowane przez powołanie takowych związków na gruncie poszczególnych krajów.

Pierwsza strona protokołu zebrania plenarnego Zarządu Głównego ZKP z dn. 20.09.1948 r., zawierająca informacje o projekcie przyjęcia do ZKP muzykologów

Poszerzenie Związku Kompozytorów Polskich o Sekcję Muzykologów, dokonane oficjalnie podczas IV Walnego Zjazdu ZKP, który odbył się w dniach 20–22 XI 1948 w Warszawie, było zatem precyzyjną realizacją powyższych – płynących wprost z Moskwy – zaleceń politycznych. Oficjalną inkorporację do ZKP poprzedził naprędce zorganizowany I Zjazd Muzykologów Polskich (18–19 XI 1948), w praktyce będący wstępem do Walnego Zjazdu ZKP (obszernie zrelacjonowany w „Ruchu Muzycznym” 1948, nr 23–24). Kompozytorzy nie mogli propozycji rozszerzenia Związku o muzykologów nie przyjąć, zrobili jednak wszystko, aby ich włączenie z jednej strony nie uszczupliło wpływów kompozytorów w stowarzyszeniu, a z drugiej – zapewniło Związkowi przychylność władz. Dlatego też podkreślano obopólne korzyści płynące z takiego zjednoczenia, a wybrany podczas tego samego zjazdu na prezesa Zarządu Głównego ZKP Zygmunt Mycielski, znany z politycznej przenikliwości, w swym inauguracyjnym przemówieniu powiedział:

"Najważniejszym wydarzeniem związkowym, które stało się faktem na tym zjeździe, jest połączenie w jednych ramach organizacyjnych sekcji muzykologów z kompozytorami. Po współpracy tej spodziewamy się bardzo wiele. […] oczekujemy wśród muzykologów zainteresowania i zajęcia stanowiska wobec problemów, których domaga się doniosłość i nagląca rzeczywistość. Oczekujemy ich aktywnego stosunku i szerszego udziału w dyskusji, do której kompozytorzy zostali wciągnięci. Oczekujemy, by – tak jak od kompozytora wymagane są dziś dzieła ułatwiające nowemu słuchaczowi zbliżenie się do naszej sztuki, a jednocześnie dzieła, które nie byłyby ustępstwem i obniżeniem artystycznego poziomu, które nie były artystycznym kłamstwem – by tak samo i wśród naukowców znaleźli się tacy, którzy bez ustępstw z rzetelnego poziomu naukowego, przez prace popularyzatorskie przybliżą szerokim rzeszom odbiorców dziedzinę muzyki. A wiemy, że rzeczy te są możliwe". (Zygmunt Mycielski, „Przemówienie na Walnym Zjeździe Związku Kompozytorów Polskich w r. 1948”, w: tegoż: Ucieczki z pięciolinii, Warszawa 1957, s. 518–519)

Sekcja Muzykologów Związku Kompozytorów Polskich, którą początkowo tworzyło 15 osób, rozpoczęła zatem oficjalnie swą działalność 22 XI 1948 roku – najpierw w ramach struktur całego Związku, a od 1964 roku z odrębnymi władzami Sekcji, wybieranymi podczas Walnych Zebrań Sekcji organizowanych razem z kolejnymi Walnymi Zjazdami Związku. Sama Zofia Lissa w kadencji 1948–50 została członkinią Zarządu Głównego ZKP, a w latach 1951–54 pełniła funkcję jego wiceprezeski. W 1964 roku została też pierwszą przewodniczącą Sekcji Muzykologów.

Pierwsza strona protokołu zebrania plenarnego Zarządu Głównego ZKP z dn. 20.09.1948 r., zawierająca informacje o projekcie przyjęcia do ZKP muzykologów

Działalność

Pismo Zofii Lissy do Zespołu do Spraw Muzyki przy Ministerstwie Kultury i Sztuki z dn. 8.03.1967 r., dotyczące planowanej II Krajowej Konferencji Muzykologicznej

Od 1964 roku, czyli od momentu powstania Sekcji Muzykologów jako autonomicznej jednostki w ramach Związku Kompozytorów Polskich, jej głównym polem działania stały się dwie sfery: konferencyjna i publikacyjna. Rozpoczęcie odrębnej działalności miało związek z tym, że w tym samym czasie utworzono – również pod przewodnictwem Zofii Lissy – Polską Sekcję Międzynarodowego Towarzystwa Muzykologicznego (IMS). Jej utworzenie było związane z aspiracjami polskich muzykologów do zacieśnienia kontaktów na forum międzynarodowym. W rezultacie w lutym 1964 utworzono Polską Sekcję IMS (w jej skład weszli automatycznie wszyscy muzykolodzy zrzeszeni w ZKP), a już podczas najbliższego Kongresu Stowarzyszenia w Salzburgu, który odbył się w dniach 30 sierpnia – 4 września 1964, Zofia Lissa została członkinią Dyrektoriatu oraz Sekretarzem Rady Naukowej IMS. To ona zatem stała się łącznikiem między Sekcją Muzykologów ZKP, która zarazem działała jako Polska Sekcja Międzynarodowego Towarzystwa Muzykologicznego – a międzynarodową centralą.

Pismo Zofii Lissy do Zespołu do Spraw Muzyki przy Ministerstwie Kultury i Sztuki z dn. 8.03.1967 r., dotyczące planowanej II Krajowej Konferencji Muzykologicznej

Pismo z ZKP do Departamentu Książki i Bibliotek przy Ministerstwie Kultury i Sztuki z dn. 10.06.1988 r. z prośbą o wyrażenie zgody na wydanie materiałów z sympozjum muzykologicznego poświęconego twórczości Konstantego Regameya

Najważniejszym zadaniem tak zakreślonej działalności Sekcji Muzykologów ZKP stało się organizowanie dorocznych ogólnopolskich konferencji muzykologicznych. Pierwsza odbyła się w dniach 14–16 stycznia 1966 roku w Warszawie, jeszcze bez wyszczególnionego tematu głównego. Kolejne miały już zazwyczaj temat wiodący, który do dziś jest tak obmyślany, by umożliwiał włączenie do dyskusji badania i badaczy rozmaitych muzykologicznych orientacji. Do lat osiemdziesiątych konferencje organizowano raczej regularnie i dopiero czas stanu wojennego przerwał coroczny rytm. W 1982 roku zamiast jednego wspólnego spotkania zorganizowano pod egidą Sekcji Muzykologów kilka seminariów tematycznych w różnych miastach Polski: w Krakowie, Gdańsku, Lublinie, Katowicach i Warszawie. Do końca lat osiemdziesiątych konferencje odbywały się nieregularnie, uzupełniane niekiedy tematycznymi sympozjami, poświęconymi np. Witoldowi Lutosławskiemu, Konstantemu Regameyowi, Florianowi Dąbrowskiemu, Stefanowi Kisielewskiemu i Zygmuntowi Mycielskiemu, czy kompozytorom emigracyjnym („Muzyka źle obecna”, 1988). Materiały te do dziś stanowią cenne źródło do badań na muzyką polską XX wieku. Doroczne Konferencje Muzykologiczne ZKP ponownie organizowane są w regularnym rytmie od 1990 roku. W 2025 roku odbędzie się 54. Konferencja Muzykologiczna ZKP, której obrady wpisane zostały w Festiwal 100-lecia ZKP.

Drugą stronę naukowej aktywności Sekcji Muzykologów ZKP stanowią publikacje. O części z nich, wydawanych jako materiały po dorocznych konferencjach lub sympozjach tematycznych, już wyżej wspomniano. W najnowszych czasach Sekcja Muzykologów nadal podejmuje trud przygotowywania ksiąg pokonferencyjnych, publikując je we współpracy z instytucjami goszczącymi poszczególne spotkania – jak Instytut Pamięci Narodowej w Poznaniu (po konferencji w Łagowie Lubuskim w 2019), Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie (po konferencji w Instytucie Muzyki UWM w 2021) czy Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego (po konferencji w Rzeszowie i Strzyżowie w 2023). Część tekstów z konferencji ukazuje się także w „Polskim Roczniku Muzykologicznym”, a niekiedy również w innych czasopismach muzykologicznych. Warto zwrócić tu uwagę na to, że „Polski Rocznik Muzykologiczny” przywrócony został do życia w 2004 roku przez długoletnią przewodniczącą Sekcji Muzykologów ZKP, Katarzynę Dadak-Kozicką, jako pismo nawiązujące do tradycji przedwojennej. Pismo pod tą nazwą ukazało się po raz pierwszy w 1935 roku z inicjatywy jednego z „ojców” polskiej muzykologii, Adolfa Chybińskiego, jednak przed wojną ukazały się jedynie dwa tomy (1935 i 1936).

Fragment zawartości egzemplarza „Kwartalnika Muzycznego” nr 23, lipiec – wrzesień 1948 r.

W okresie powojennym przy udziale ZKP podejmowano próby utworzenia pisma muzykologicznego, ale bez większych powodzeń. W 1948 roku Adolf Chybiński zaczął redagować „Kwartalnik Muzyczny”, który jednak po dwóch latach został przez władze zamknięty. W okresie 1950–56 pod egidą Związku Kompozytorów Polskich ukazywała się ideologicznie zorientowana „Muzyka”, wydawana jako miesięcznik o dość popularnym charakterze. Zastąpiła ona zamknięty rok wcześniej „Ruch Muzyczny”, by w roku 1956 przekształcić się w regularny kwartalnik naukowy, publikowany jednak już nie przez ZKP, ale pod egidą Państwowego Instytutu Sztuki, dziś Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk.

Fragment zawartości egzemplarza „Kwartalnika Muzycznego” nr 23, lipiec – wrzesień 1948 r.

Fragment zawartości pierwszego tomu rocznika „Musicology Today” z 2004 r.

Od tego czasu aż do 2004 roku Sekcja Muzykologów ZKP nie wydawała własnego pisma. Dopiero wówczas udało się nie tylko przywrócić do życia „Polski Rocznik Muzykologiczny”, ale dodatkowo także powołać anglojęzyczny rocznik „Musicology Today”. Początkowo „Polski Rocznik Muzykologiczny” publikował wybrane teksty z konferencji muzykologicznych ZKP (w tych latach nie wydawano ksiąg pokonferencyjnych), natomiast „Musicology Today” drukowało wybrane teksty pokonferencyjne w wersji angielskiej, by udostępnić najważniejsze polskie badania czytelnikom obcojęzycznym. Z czasem formuła obu pism ewoluowała, obecnie oba roczniki prowadzą niezależną politykę wydawniczą, oba też są dostępne online (PRM także w wersji drukowanej, wydawanej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne). W latach 2005–18 Sekcja Muzykologów ZKP publikowała także „Forum Muzykologiczne”, pismo o bardziej otwartej formule. Ostatecznie jednak postanowiono skoncentrować się na obu naukowych rocznikach.

Sekcja Muzykologów ZKP brała i bierze aktywny udział w naukowym życiu Polski, skupiając środowisko muzykologów i teoretyków muzyki różnych orientacji badawczych. Pełni ważną rolą integracyjną, podczas dorocznych konferencji gromadząc naukowców reprezentujących różne ośrodki badawcze w kraju, a także badaczy niezależnych i działających za granicą. Coroczne konferencje ZKP cieszą się niesłabnącą popularnością oraz zasłużoną renomą, będąc platformą dyskusji naukowych oraz spotkań o charakterze mniej formalnym, ułatwiającym budowanie wspólnoty i porozumienia, także między różnymi generacjami badaczy. Często biorą w nich udział także kompozytorzy, czemu sprzyja wspólna obecność w ramach Związku Kompozytorów Polskich.

Fragment zawartości pierwszego tomu rocznika „Musicology Today” z 2004 r.

Lista prezesów ZKP, z oznaczeniem osób będących muzykologami

Na przestrzeni ośmiu powojennych dekad istnienia Związku Kompozytorów Polskich muzykolodzy blisko i zgodnie współdziałali z kompozytorami, nie tylko zasiadając w kolejnych zarządach Związku, ale także niejednokrotnie przewodząc stowarzyszeniu. Spośród muzykologów Prezesami ZKP byli: Stefan Śledziński (1960–73), Jan Stęszewski (1973–79), Józef Patkowski (1979–85), Andrzej Chodkowski (1989–93), Mieczysław Kominek (2015–25), a od 2025 roku na czele ZKP stoi Beata Bolesławska-Lewandowska. Jeśli wspomnieć, że w latach 1985–89 prezesem ZKP był Krzysztof Meyer, kompozytor, ale i teoretyk muzyki, można przyjąć, że muzykolodzy kierowali Związkiem Kompozytorów Polskich nieprzerwanie przez ponad trzy dekady! Warto wspomnieć, że także pełniący funkcję prezesa w latach 1948–50 Zygmunt Mycielski znakomicie władał piórem, a jego teksty o muzyce do dziś stanowią punkt odniesienia dla wielu badaczy.

Bez wątpienia można zatem stwierdzić, że nawet jeśli u progu włączenia Sekcji Muzykologów do Związku Kompozytorów Polskich stały raczej pobudki natury czysto politycznej, bilans tego mariażu pozostaje zdecydowanie pozytywny!

Lista prezesów ZKP, z oznaczeniem osób będących muzykologami

Przygotowując niniejszy tekst korzystałam z informacji zawartych w artykułach przygotowanych na 70-lecie Sekcji Muzykologów ZKP i opublikowanych w języku angielskim w „Polskim Roczniku Muzykologicznym” 2019: Beata Bolesławska-Lewandowska, The Musicological Section of the Polish Composers’ Union. Historical Background , PRM 2019, s. 184–198 oraz Iwona Lindstedt, The Activities of the Musicological Section of the Polish Composers’ Union over the 70 Years of its Existence, PRM 2019, s. 199–219.

Warszawska Jesień

BIBLIOTEKA ZKP - POLMIC

Mieczysław Kominek i Izabela Zymer

OD ANALOGOWYCH ZBIORÓW DO CYFROWEJ INFORMACJI: PÓŁKI I KOMPUTERY W POLSKIM CENTRUM INFORMACJI MUZYCZNEJ

Mieczysław Kominek

Zaczęło się – oczywiście – od półek, a właściwie od jednej zwykłej szafy.

Już w 1945 roku, na przełomie sierpnia i września, podjął działalność Związek Kompozytorów Polskich, kontynuujący tradycję przedwojennego, założonego w roku 1925 Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich. Nie zachowało się wiele dokumentów o tym ostatnim, większość zaginęła zapewne podczas wojennej zawieruchy, nie wiemy więc, czy istniała przed wojną jakaś związkowa biblioteka. Po wojnie Związek Kompozytorów Polskich, podobnie jak wiele innych instytucji, tułał się po różnych lokalach w zrujnowanej Warszawie i w jednym z nich, w roku 1950, pojawiła się owa „wyjściowa” szafa. Była potrzebna, bo przez kilka lat uzbierał się całkiem spory stos nut i książek, które przynosili do Związku przy różnych okazjach kompozytorzy oraz inni goście. Nie skończyło się jednak na zamknięciu owych, raczej przypadkowych, „zbiorów” w szafie. Najtęższe związkowe głowy sformułowały założenia i cele biblioteki, która miała funkcjonować jako „Dział Dokumentacji Muzycznej” albo „Dział Dokumentacji Twórczości Kompozytorskiej” Związku Kompozytorów Polskich. „Ojcami – Założycielami” byli Witold Lutosławski, Andrzej Panufnik i Witold Rudziński. Pierwszy dokument wyznaczył kierunek pracy Biblioteki ZKP, aktualny do dziś, ale upłynęło jeszcze wiele czasu, zanim teoretyczne założenia przeobrażone zostały w biblioteczną rzeczywistość.

W 1951 roku mieszczącą się w szafie bibliotekę związkową

Fotografia. Widok z okna Biblioteki ZKP na Rynek Starego Miasta

Widok z okna Biblioteki ZKP na Rynek Starego Miasta. Tutaj mieści się Biblioteka od 1954 roku. Fot. Maciej Borowski

wsparło ludowe państwo, które do przełomu w roku 1990 miało mniej lub bardziej szczodrze finansować różnorakie związki i stowarzyszenia. Muzyka była dla celów propagandowych bardzo użyteczna, a przy tym dość bezpieczna, więc przez cały czas trwania Polski Ludowej Związek Kompozytorów Polskich funkcjonował całkiem nieźle na dość stabilnym finansowo poziomie. Biblioteka żyła jednak głównie z mniej lub bardziej przypadkowych darów, a jej zbiory były w znacznym stopniu funkcją działalności Związku. W 1954 roku cały Związek, wraz z nim Biblioteka – nie wiadomo w ilu szafach wówczas się mieściła – przeniósł się do swojej ostatecznej (przynajmniej na razie) i urokliwej siedziby przy Rynku Starego Miasta – to też był prezent od ludowego państwa. Przełomowy okazał się rok 1956, w którym zasadnicze zmiany polityczne przełożyły się na znaczne ożywienie kulturalne. Doszło do – czasowego, niestety – otwarcia na Zachód, ale i na Wschód. Związek Kompozytorów Polskich podpisał umowę o współpracy z zagranicznymi związkami kompozytorów, a także z Polskim Wydawnictwem Muzycznym – monopolistą na krajowym rynku nut i książek muzycznych oraz z Polskimi Nagraniami – jedyną polska firma płytową. Przybywały nuty i książki z wymiany zagranicznej oraz obowiązkowe egzemplarze partytur z PWM i płyt z Polskich Nagrań. Dużą sensację wzbudziła monumentalna francuska seria płytowa „Antologie sonore”, której słuchać przychodziło do związkowej Biblioteki wielu zainteresowanych. We wrześniu 1956 roku Związek zorganizował pierwszy Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” i odtąd w Warszawie pojawiali się co roku kompozytorzy i artyści z całego świata. Do Biblioteki trafiały partytury utworów wykonywanych na festiwalu, a także dary wielu festiwalowych gości, wśród których byli też wydawcy. Szczególnie wyróżnił się Czesław Halski, emigracyjny muzykolog i krytyk muzyczny, który nadesłał z Londynu wiele cennych, a niedostępnych w kraju pozycji.

Widok z okna Biblioteki ZKP na Rynek Starego Miasta. Tutaj mieści się Biblioteka od 1954 roku. Fot. Maciej Borowski

W 1959 rozpoczął pracę w Związku Kompozytorów Polskich Kazimierz Nowacki –

Fotografia - osoba przedstawiona: Kazimierz Nowacki „Kubuś”

Kazimierz Nowacki „Kubuś”. Fot. Marek Suchecki

muzykolog, prawdziwy twórca Biblioteki ZKP, jej kierownik do swojego przejścia na emeryturę w 1990 roku. Jego Biblioteka przyciągała nie tylko zawartością półek, które znacznie się wzbogaciły, ale także – a może nawet przede wszystkim – atmosferą. Kazimierz Nowacki, znany powszechnie pod pieszczotliwym przezwiskiem „Kubuś”, stworzył w kamienicy fukierowskiej na Starym Mieście w Warszawie rodzaj klubowej czytelni, w której można było poczytać książkę, posłuchać nagrania, ale też pogawędzić, wypić kawę lub herbatę. W jakiej profesjonalnej bibliotece byłoby to możliwe? Nie było jednak w ZKP profesjonalnych katalogów, wiele do życzenia pozostawiał też porządek na półkach i poza półkami. Ale Kazimierz Nowacki miał jeszcze inne zasługi dla Biblioteki i dla Związku, dla samych kompozytorów i w końcu dla polskiej kultury. Za jego czasów powstała „Kartoteka Twórczości Współczesnych Kompozytorów Polskich” – nieocenione źródło informacji o współczesnej muzyce polskiej. Na dużych kartonowych fiszkach wpisywane były szczegółowe dane o partyturach polskich kompozytorów powstałych po II wojnie światowej. Notowano dokładną datę powstania utworu, skład, okoliczności jego prawykonania, a także ważniejsze dalsze wykonania. „Kartoteka” zawierała też informacje o utworach niepublikowanych i niewykonanych. Początkowo większość danych pochodziła od samych twórców, Witold Lutosławski wypełnił osobiście kilka takich fiszek, uzupełniano je potem coraz częściej na podstawie fachowej literatury, artykułów w czasopismach muzycznych, omówień załączanych do płyt. Informacje z „Kartoteki” szły w świat: były publikowane w dwutygodniku „Ruch Muzyczny” w stałych rubrykach „Nowe utwory kompozytorów polskich” i „Prawykonania utworów kompozytorów polskich”. Ponadto Kazimierz Nowacki wraz z Aliną Bairdową, dyrektorem Biura Związku Kompozytorów Polskich prowadził w angielsko- i niemieckojęzycznym kwartalniku „Polish Music – Polnische Musik”, wydawanym przez Związek, rubrykę „New Polish Compositions” oraz „Music Chronicle” informującą o życiu muzycznym w Polsce „on the basis of material collected in the Department of Documents of the Polish Composers’ Union Library” – jak głosiło wyjaśnienie.

Kazimierz Nowacki „Kubuś”. Fot. Marek Suchecki

Fiszkowa „Kartoteka Twórczości Współczesnych Kompozytorów Polskich”

była systematycznie poszerzana o nowe utwory i wciąż aktualizowana. W roku 2000 liczyła 5900 fiszek i stała się w znacznym stopniu podstawą do stworzenia komputerowego systemu informacyjnego o polskiej muzyce współczesnej, istniejącego dzisiaj w postaci baz danych i strony internetowej. Równolegle z rozwojem „Kartoteki” rozwijała się tradycyjna struktura Biblioteki ZKP, zwiększały się zbiory, powstawały katalogi. W Związku dostrzeżono potrzebę profesjonalizacji Biblioteki i zapewnienia odpowiednich standardów jej działania. W 1982 władze Związku Kompozytorów Polskich zwróciły się do Kornela Michałowskiego, największego autorytetu w dziedzinie bibliotekoznawstwa muzycznego w Polsce, z prośbą o analizę zasobów Biblioteki i Fonoteki, jej organizacji i działalności oraz sformułowanie podstawowych zadań. Bibliotekę ZKP należy traktować jako środek – orzekł Kornel Michałowski – „którym Związek realizuje swoje statutowe cele, w szczególności popieranie i propagowanie polskiej twórczości muzycznej i muzykologicznej. Biblioteka ZKP winna swymi zasobami i funkcjami realizować świadome działania w kierunku stworzenia optymalnych form i warunków dla efektywnego służenia zarówno Związkowi (i jego członkom), jak i współczesnej muzyce (i muzykologii) polskiej. Zadania te – w równym stopniu «reprezentacyjne», jak i usługowo-informacyjno-dokumentacyjne – winny kształtować działalność Biblioteki w zakresie wszystkich podstawowych czynności bibliotekarskich, a przede wszystkim – gromadzenia i doboru zbiorów, ich udostępniania i wykorzystania oraz działalności informacyjnej i prac dokumentacyjnych. Świadome, racjonalne gromadzenie i dokumentowanie zasobów i informacji reprezentujących współczesną polską twórczość muzyczną (kompozytorską i naukową), a także (w mniejszym stopniu) współczesną muzykę innych krajów, winno być nadrzędnym zadaniem Biblioteki ZKP”.

Takie zadania realizuje Biblioteka-Fonoteka Związku Kompozytorów Polskich do dziś.

Zmieniają się tylko ludzie i metody. W 1990 roku Kazimierz Nowacki „Kubuś” odchodzi na emeryturę, szefem Biblioteki zostaje jego dotychczasowy współpracownik Stanisław Czopowicz. Tworzy małe studio, w którym będzie można odtwarzać nagrania i przegrywać je na różne nośniki. W 1994 Biblioteka otrzymuje do dyspozycji dodatkowy pokój, instalowane są nowe regały i szafy na zbiory, przeprowadzone zostaje skontrum i wydzielony księgozbiór podręczny. Zakres zbiorów zostaje definitywnie ograniczony do współczesnej muzyki polskiej, z dodatkiem podstawowej literatury pomocniczej muzycznej i pozamuzycznej. Już od 1990 roku Biblioteka jest udostępniona wszystkim zainteresowanym, dotąd służyła tylko członkom ZKP. I nabiera profesjonalnego charakteru. W 1995 roku pojawiają się pierwsze komputery i dochodzi do nawiązania kontaktów z International Association of Music Information Centre IAMIC. Te fakty zadecydują o kierunku dalszego rozwoju Biblioteki-Fonoteki ZKP. Do kontaktu z IAMIC doszło zresztą poprzez International Association of Music Libraries. Brytyjska sekcja IAML, w ramach „zasypywania przepaści” pomiędzy Wschodem i Zachodem, zaprosiła naszą przedstawicielkę na swoją konferencję. Tam skontaktowano nas z Eve O’Kelly – ówczesną General Secretary of IAMIC. W 1998 Biblioteka-Fonoteka Związku Kompozytorów Polskich została członkiem International Association of Music Information Centres IAMIC jako wyłączny przedstawiciel Polski. Przystąpienie do IAMIC będzie dla naszej Biblioteki silnym bodźcem do rozwijania funkcji informacyjnej i promocyjnej.

A w samej Bibliotece szły już pełną parą

prace nad stworzeniem integralnego systemu informacyjnego o współczesnej muzyce polskiej. Punktem wyjścia stała się fiszkowa „Kartoteka Twórczości Współczesnych Kompozytorów Polskich”: w 1995 roku podstawowe dane zaczęto wpisywać do komputera w najprostszym programie Microsoft Word. Miały być przeniesione później do bazy danych, na razie chodziło o ułatwienie przeszukiwania „Kartoteki” przy pomocy komputera. Na potrzeby bazy danych zakupiony został wykonany w Polsce program ARKA o cechach podobnych do programów INNOPAC i VTLS, ale o prostszej strukturze. Była to udoskonalona i rozwinięta wersja stworzonego w Bibliotece Narodowej programu MAK. Program ARKA pracuje w systemie LINUX, dane do baz opracowywane są w formacie MARC, kompatybilnym z formatem USMARC funkcjonującym m.in. w Bibliotece Kongresu, a także w Bibliotece Narodowej i Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie oraz z formatem ISIS przyjętym przez UNESCO. Pełny rozruch baz danych następuje w 1997 roku. Dane przepisane z „Kartoteki Twórczości Współczesnych Kompozytorów Polskich” do Worda zostają przeniesione do bazy, rusza wpisywanie pełnych rekordów, w których informacje z „Kartoteki” uzupełniane są w coraz większym stopniu danymi z innych źródeł. Równocześnie, dla zapewnienia jak najszybszego zapełnienia bazy, wpisywane są rekordy „krótkie”, zawierające podstawowe informacje o nowych utworach, które uzyskiwane są przede wszystkim bezpośrednio od kompozytorów. W roku 2000 przygotowana zostaje baza danych na płytach CD-ROM w wersji uproszczonej do odczytania w programie Microsoft Word, aby umożliwić korzystanie z niej szerszemu kręgowi odbiorców. Płyty są przekazywane do wybranych bibliotek muzycznych.

I tak pojawia się w działalności Biblioteki-Fonoteki ZKP ów tytułowy cyfrowy output.

Półki nie znikają, przechowywane są na nich i wciąż wzbogacane zbiory książek, czasopism, nut i nagrań stają się natomiast jakby „analogowym” źródłem informacji. I tak jak analogowy sygnał dźwiękowy poddawany jest przetworzeniu, tak nasze książki, czasopisma, nuty i nagrania są „przetwarzane”. Sygnał cyfrowy jest niejako „wyciągiem” z informacji zawartych w analogowym sygnale źródłowym, nasza baza danych zawiera cyfrowy „wyciąg” z informacji zamieszczonych w naszych „analogowych” zbiorach. Umiejętna „konwersja” danych „analogowych” w „cyfrową” informację to główne zadanie dzisiejszego Polskiego Centrum Informacji Muzycznej POLMIC. Taką nazwę przyjęła w 2001 roku dotychczasowa Biblioteka-Fonoteka ZKP – Ośrodek Dokumentacji Polskiej Muzyki Współczesnej. To była konsekwencja zmiany priorytetów: podstawowa funkcja tradycyjnej biblioteki – gromadzenie i udostępnianie księgozbioru, nut i nagrań – ustąpiła miejsca gromadzeniu i udostępnianiu informacji oraz wykorzystywaniu ich do działań promocyjnych. Trzeba dodać: gromadzeniu i udostępnianiu za pomocą nowych cyfrowych technologii, bo gromadzenie i udostępnianie informacji w ogóle było w działalności Biblioteki-Fonoteki ZKP właściwie zawsze obecne. Dyrektorem tak przekształconej związkowej Biblioteki-Fonoteki zostaje piszący te słowa.

Ów cyfrowy „output” z naszych zbiorów rzeczowych

gromadzimy zatem w największej dzisiaj w Polsce komputerowej bazie danych o polskich kompozytorach współczesnych i ich utworach. Było w niej na początku 642 polskich kompozytorów żyjących po II wojnie światowej z podstawową informacja o nich oraz 28464 rekordy zawierające dane o ich utworach. Baza wyposażona była w rozbudowany system wyszukiwania danych. Czytelnicy mogli korzystać z niej na miejscu pod opieką pracownika, a w nieco zredukowanej wersji, uzupełnionej wszakże biogramami kompozytorów i notami o wybranych utworach, dostępna była na stronie internetowej Polskiego Centrum Informacji Muzycznej www.polmic.pl. Strona wystartowała w 2003 roku i oprócz obszernej informacji o kompozytorach zawierała również informacje o polskich muzykologach i muzykach-wykonawcach oraz o instytucjach i życiu muzycznym w Polsce. Zamieszczane na niej były także omówienia nowych nabytków biblioteki – książek, partytur i płyt oraz wybranych, starszych pozycji z naszych zbiorów. Takie były początki, dzisiaj POLMIC oferuje całe bogactwo informacji, ujęte w system stron internetowych, portali i katalogów.

Członkostwo Biblioteki-Fonoteki ZKP w International Association of Music Information Centres IAMIC –

przyjęte w 1998 roku, od roku 2001 jako Polish Music Information Centre POLMIC, otworzyło nam możliwości szerokiej współpracy międzynarodowej w zakresie wymiany informacji i technologii informacyjnych oraz działań promocyjnych dla polskiej muzyki współczesnej. W 2002 roku POLMIC uczestniczył w dorocznej konferencji IAMIC w Brukseli, gdzie zadeklarowaliśmy gotowość organizacji takiej konferencji w Warszawie w 2004 roku. Konferencja pod hasłem „Music in Transition” wpisała się znakomicie w niedawny akces Polski do Unii Europejskiej, a dla jej uczestników wielką atrakcją była odbywająca się równolegle „Warszawska Jesień” ze specjalnym koncertem współorganizowanym przez IAMIC. POLMIC organizował takie doroczne zgromadzenia IAMIC zawsze z wielkim powodzeniem jeszcze dwukrotnie: w 2011 roku w Warszawie i w 2014 we Wrocławiu, jako element programu „Europejskiej Stolicy Kultury”, ale nawiązane kontakty zaowocowały wszechstronną współpracą i licznymi innymi wspólnymi inicjatywami zarówno z centralą IAMIC, jak i poszczególnymi krajowymi centrami. Szczególnie spektakularnym wydarzeniem było „Annual IAMIC Meeting” w Warszawie w roku 2011 z konferencją o tytule „Music and Politics”. Wziął w niej osobiście udział urzędujący wówczas prezydent Republiki Chorwacji Ivo Josipović, skądinąd kompozytor, sekretarz generalny Chorwackiego Związku Kompozytorów i dyrektor ważnego festiwalu muzyki współczesnej „Zagreb Music Biennale”. W ramach warszawskiego spotkania odbył się na Zamku Królewskim koncert jego muzyki. Wydana została książka z materiałami konferencyjnymi oraz płyta z nagraniem koncertu.

W tym samym roku włączyliśmy się do obchodów Prezydencji Polski w Unii Europejskiej,

biorąc udział w programie MKiDN. W ramach projektu zatytułowanego „Polish Contemporary Music across Europe with Friends”, z podtytułem “Od Szymanowskiego do Szymańskiego”, zorganizowaliśmy w czterech stolicach europejskich – Londynie, Brukseli, Moskwie i Mińsku – koncerty z utworami polskich kompozytorów XX i XXI wieku, dopełnionymi prezentacją wybranych wspólnie z naszymi partnerami dziełami lokalnych kompozytorów. Wykonawcami byli zawsze miejscowi muzycy, w Londynie była to sama Royal Philharmonic Orchestra. W następnych latach podejmowaliśmy jeszcze kilka takich przedsięwzięć w ramach programów MKiDN. W trakcie obchodów Roku Witolda Lutosławskiego POLMIC organizuje pod hasłem „Lutosławski Across Europe” cztery koncerty: w Mińsku, Pradze, Kopenhadze i Moskwie. Będą także koncerty w Bratysławie i Budapeszcie (w 2018 roku, z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości), w Tallinie i Lizbonie (2019), a także w Wilnie w roku 2021. W programie tego ostatniego, zorganizowanego pod hasłem „Krzysztof Penderecki: Europa w hołdzie Mistrzowi”, oprócz Sinfonietty na orkiestrę smyczkową bohatera projektu znalazły się utwory Macieja Bałenkowskiego, Wojciecha Kostrzewy, Wojciecha Błażejczyka, Adama Porębskiego oraz Feliksasa Bajorasa i Raminty Šerkšnytė. Grała Orkiestra Kameralna św. Krzysztofa Miasta Stołecznego Wilna pod batutą Modestasa Barkauskasa.

W innym bilateralnym projekcie

mieliśmy partnera norweskiego. Norsk nettverk for Teknologi, Akustikk og Musikk (NoTAM) / Norwegian Network for Technology, Acoustics and Music – odpowiednik polskiego Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia – realizował z Polskim Centrum Informacji Muzycznej w roku 2009 zadanie „Elektronika wobec wyzwań XXI wieku / Electronics meets 21st century challenges 23–26 września 2009”. Na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina i w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego odbył się koncert połączony z instalacją dźwiękową oraz konferencja z udziałem szefów najważniejszych studiów elektroakustycznych w Europie, dyrektorów głównych festiwali muzyki elektroakustycznej, kompozytorów i dziennikarzy, którzy komentowali wyzwania, jakie stawia muzyce cywilizacja techniczna XXI wieku, nawiązując do zaprezentowanych przez NoTAM idei. Koncert NoTAM odbędzie się 23 września, konferencja z referatami i dyskusją trwać będą od 24 do 26 września 2009 roku, podczas festiwalu „Warszawska Jesień”. To najważniejsze wydarzenie muzyczne w Polsce, przyciągające słuchaczy i obserwatorów z całej Europy i świata, będzie znakomitym tłem dla planowanych w ramach projektu imprez. Stworzy okazję do wyjątkowej promocji projektu i Funduszu Wymiany Kulturalnej, a także ułatwi jego realizację. Przy organizacji konferencji współpracować będziemy z Instytutem Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, który udostępni nam jako bezpłatny wkład rzeczowy zabytkową Salę Balową Pałacu Tyszkiewiczów-Potockich przy Krakowskim Przedmieściu.

Były też przedsięwzięcia prowadzone przez inne ośrodki,

w których POLMIC współpracował z większą liczbą partnerów. Pierwszym projektem tego rodzaju było zadanie „Digital Music Education and Training DMET” (Technologia cyfrowa w rozwoju europejskiej infrastruktury muzycznej), które otrzymało dofinansowanie Komisji Europejskiej w ramach programu „Culture 2000” na lata 2005–2008. Prowadzone przez Music Information Center Austria było dla nas znakomitym wprowadzeniem w świat technologii cyfrowych, wykorzystywanych w bibliotekach, w działalności dokumentacyjnej i promocji. Wydarzeniem bez precedensu była zorganizowana przez POLMIC w roku 2010 na Uniwersytecie Fryderyka Chopina II Konwencja Muzyki Współczesnej „ArtMusFair”. Projekt, realizowany z inspiracji European Composers’ Forum, stanowił platformę spotkań wymiany myśli i doświadczeń w sprawie muzyki współczesnej i jej miejsca w życiu społecznym Europy i świata. W ramach „ArtMusFair” odbyło się około 50 imprez, w tym wystawy i targi wydawnictw muzycznych, centrów informacji muzycznej i innych instytucji związanych z muzyką współczesną. Stoiska zostały rozstawione w korytarzach Uniwersytetu Muzycznego. Odbyła się konferencja i panele dyskusyjne, koncerty polskiej i norweskiej muzyki elektroakustycznej, warsztaty kompozytorskie i wykonawcze. Zebrania swoich zarządów miały stowarzyszenia związane z muzyką współczesną, jak European Composers’ Forum ECF, Federation of Film & Audiovisual Composers FFACE, Alliance of Popular Composer Organisation in Europe APCOE, European Composers and Songwriters’ Alliance ECSA, International Association of Music Information Centres IAMIC. Na imprezy i wydarzenia „ArtMusFair” przyjechało około 300 gości z zagranicy, wszystkich uczestników było – według naszych szacunków – około 3 tysięcy. Instalację qub na dziedzińcu Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina odwiedzały wycieczki szkolne i rodziny z dziećmi. Uniwersytet obchodził właśnie dwóchsetlecie swojego istnienia i Konwencja „ArtMusFair” była jednym z ważnych elementów obchodów tego jubileuszu. Istotne znaczenie dla nadania Konwencji wysokiego profesjonalnego poziomu miała również współpraca z Instytutem Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, którego dyrektor przewodniczyła Konferencji „Elektronika wobec wyzwań XXI wieku”.

W latach 2010–2014 POLMIC uczestniczył w projekcie o europejskim zasięgu i nazwie „New Music: New Audiences”,

kierowanym przez Duński Związek Kompozytorów, a promującym nowe metody pozyskiwania słuchaczy dla muzyki współczesnej. W ciągu trwania projektu trzydzieści dwa zespoły i osiemnaście instytucji zajmujących się muzyką współczesną z siedemnastu krajów Europy poszukiwało innowacyjnych sposobów przyciągnięcia publiczności do nowej muzyki. Repertuar koncertów pochodził z banku utworów, stworzonego wspólnie przez wszystkich uczestników projektu. Każdy zespół grał w swoim kraju utwory zgłoszone przez zagranicznych partnerów. Polskę reprezentowały zespoły Orkiestra Muzyki Nowej oraz Kwartludium. Projekt zakończyła konferencja podsumowująca efekty dwuletnich działań, zorganizowana w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie przez Instytut Muzykologii UW i Polskie Centrum Informacji Muzycznej POLMIC. Podczas odbywającej się wówczas „Warszawskiej Jesieni” odbył się „New Aud Concert Walk”, w trakcie którego słuchacze, spacerując po ogrodach BUW, słuchali utworów wykonywanych w różnych miejscach przez różne grupy muzyków z duńskiego zespołu Scenatet i polskiego Kwartludium.

W roku 2012 rozpoczął się inny, trzyletni europejski projekt „Minstrel”,

koordynowany przez Greckie Centrum Informacji Muzycznej, z udziałem dwunastu instytucji z jedenastu krajów europejskich. Projekt dotyczył – między innymi – wymiany dzieł, kompozytorów i muzyków. W rezultacie podczas „Warszawskiej Jesieni” w 2013 roku odbyły się warsztaty portugalskiego kompozytora Miguela Azguime oraz koncert muzyki łotewskiej, organizowany wspólnie z Łotewskim Centrum Informacji Muzycznej. W rezultacie wymiany w 2014 roku Piotr Roemer był rezydentem studia komputerowego Portugalskiego Centrum Informacji Muzycznej, a polscy muzycy dali koncert z polską muzyką współczesną w Rydze. Ponadto Orkiestra Muzyki Nowej wystąpiła na festiwalu „Melos–Ethos” w Bratysławie. Podobną współpracę mieliśmy z Chorwackim Centrum Informacji Muzycznej. Chorwackie Trio Zagreb odbyło rezydencję przy „Warszawskiej Jesieni”, zakończoną koncertem w Muzeum Fryderyka Chopina z udziałem Ambasadora Republiki Chorwackiej w Warszawie, a polskie trio fortepianowe w składzie Janusz Wawrowski, Magdalena Bojanowicz i Bartłomiej Kominek wystąpiło w znanym muzeum sztuki „Mimara” w Zagrzebiu.

W 2017 roku odbywał się jubileuszowy, sześćdziesiąty festiwal „Warszawska Jesień”.

Zbiegiem okoliczności rok ten został ogłoszony przez Prezydenta Polski Andrzeja Dudę Rokiem Stulecia Awangardy w Polsce. W ramach obchodów Jubileuszu naszego festiwalu POLMIC zorganizował jeszcze jedno niezwykłe wydarzenie, Konferencję promocyjno-naukowa „Europa festiwali”, na której spotkali się dyrektorzy najważniejszych europejskich festiwali muzyki współczesnej. Można tu wymienić takie festiwale, jak Holland Festival, Amsterdam, International Gaudeamus Music Week, Amsterdam, Klangspuren – Festival of Contemporary Music, Schwaz, MaerzMusik – Festival für aktuelle Musik Berlin│Berliner Festspiele, Berlin, Melos–Ethos Festival, Bratislava, Musica nova Helsinki, Helsinki, Music Biennale Zagreb, Zagreb, Stockholm New Music, Stockholm, Ultima Oslo Contemporary Music Festival, Oslo, Huddersfield Contemporary Music Festival, ISCM World Music Days, Festival Internazionale di Musica Contemporanea della Biennale di Venezia, Donaueschinger Musiktage czy Nordic Music Days. Konferencja odbyła się 16 września 2017 roku w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie, w Sali im. Bogumiła Lindego. Na zakończenie spotkania zebrani uchwalili „Deklarację Festiwali Europejskich”.

Najświeższy międzynarodowy projekt

zainicjowany i prowadzony przez POLMIC, a finansowany przez Unię Europejską nosił nazwę „Renewable Music” i odbywał się w latach 2023–2025. Skierowany był do partnerów z krajów Grupy Wyszehradzkiej. U wybranych w drodze konkursu czterech młodych kompozytorów reprezentujących te kraje zamówione zostały cztery utwory inspirowane ideą „odnawialności”, które zostały wykonane przez miejscowe zespoły w Pradze, Budapeszcie, Bratysławie i Warszawie. Koncerty odbyły się w plenerowych lokalizacjach, wiążąc muzykę z otaczającym ją środowiskiem. Koncertom towarzyszyły warsztaty, lekcje mistrzowskie, próby otwarte i wykłady. Podsumowaniem projektu była międzynarodowa konferencja w Warszawie, poświęcona ideom ekologii i środowiskowego kontekstu muzyki. Ewenementem było czterokrotne wykonanie każdego utworu, co jest wyjątkowym, a bardzo pożądanym przypadkiem w nowej muzyce. Przebieg projektu można nadal prześledzić na specjalnie zbudowanej stronie https://renmus.eu.

To nadal nie wszystko...

Nie wszystkie międzynarodowe działania Polskiego Centrum Informacji POLMIC zostały tu wymienione. Można na koniec dodać udział POLMIC w wielkich europejskich targach muzycznych MIDEM w Cannes i ich kontynuacji WOMEX w różnych miejscach Europy. Byliśmy tam zazwyczaj w ramach wspólnego stoiska IAMIC, promując polską muzykę współczesną i nawiązując wiele nowych kontaktów.

DLA DOBRA POLSKIEJ KULTURY MUZYCZNEJ...

Izabela Zymer

Najkrótsza historia i stan obecny Biblioteki ZKP – POLMIC

https://bibliotekazkp.org.pl/

W miarę, jak zagłębiamy się coraz mocniej i coraz dokładniej badamy zasoby Archiwum AKT ZKP, odnajdujemy coraz to nowe dowody świadczące o tym, że idea biblioteki zaistniała natychmiast, zaraz po tym, jak zaczęła się krystalizować nowa forma organizacji kompozytorów – po defiladach w Berlinie kończących oficjalnie kataklizm II wojny światowej, w nowym, ale jeszcze płynnym układzie sił politycznych, społecznych, gospodarczych i kulturowych. Do niedawna na najstarszy dokument uchodziła wzmianka w sprawozdaniu finansowym zaprezentowanym Walnemu Zjazdowi ZKP w roku 1947: „Biblioteka – prace Kolberga. 16400,-” [1]. Teraz korygujemy te dane, bowiem odnaleźliśmy zapowiedź tego wydatku w postaci wniosku uchwalonego przez Zarząd ZKP 21 lutego 1946 r.: „Zakupić dla biblioteki ZKP egzemplarze dzieł Kolberga, przeznaczając na to sumę, wykazaną przez rk [rachunek? - przyp. Iz.] Kol. Ekiera” [2]. Znamienne, że pierwszym zakupem były tomy Kolberga, co może być dowodem poszukiwań już wtedy inspiracji twórczych w polskim folklorze.

Historię Biblioteki jako kontinuum prac dokumentujących twórczość polskich kompozytorów i muzykologów – prowadzonych w ciągu kolejnych dekad i płynnie przechodzących od form analogowych do cyfrowych, z jednoczesnym silnym akcentem na poszukiwanie najlepszych możliwości upowszechniania zgromadzonej wiedzy, przedstawił poniżej p. Mieczysław Kominek, Nie chcę wchodzić w kompetencje tego artykułu, przypomnę tu tylko podstawowe dane i pochylę się na chwilę nad zagadnieniem, które zaprzątało już myśli wielu głów. W roku 2001, gdy rozpowszechniły się w Polsce komputery, a Internet stawał się konsekwentnie choć powoli naszym drugim środowiskiem,

d]la dobra polskiej kultury muzycznej, w celu jak najszerszej popularyzacji muzyki polskiej, w interesie polskich kompozytorów, muzykologów i muzyków, Zarząd Główny Związku Kompozytorów Polskich powołuje Polskie Centrum Informacji Muzycznej, które kontynuuje [...] dotychczasową działalność Biblioteki-Fonoteki ZKP [3].

Od czasu do czasu zastanawiamy się, w tej chwili co się stało z Biblioteką? Nie ma wątpliwości, że trwa i działa nadal. Ktoś zaproponował, że w naszej siedzibie w jednym pokoju jest Biblioteka, a w drugim POLMIC. Ktoś inny, że Biblioteka i POLMIC to jedno. Jeszcze ktoś inny (chyba ja?), że Biblioteka to baza naukowa dla POLMIC, a także, że Biblioteka pozostaje bardziej skupiona na zbiorach, ponadto na pielęgnacji miejsca i jego historii, również idei, która trwa, była zawsze i – mamy nadzieję – zawsze będzie, choć biblioteki muszą się zmieniać stosownie do zmian potrzeb użytkowników.

Od roku 2020 mamy status biblioteki naukowej:

Decyzja Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 29 czerwca 2020

Od roku 2021 funkcjonujemy w ramach ogólnokrajowej sieci bibliotecznej:

Decyzja Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 13 grudnia 2021

Nasze zbiory to m.in.

nuty - ok. 25500 woluminów
nagrania - ok. 13500 jednostek
książki i czasopisma - ogółem blisko 11000 woluminów
materiały archiwalne - ok. 1200 zinwentaryzowanych jednostek
ponadto fotografie, druki ulotne i in.

Natomiast POLMIC jest bardziej wirtualny – jest portalem, ale nie tylko, bo stał się ważnym miejscem promocji muzyki polskiej, a co więcej – stał się marką.

Wszystko to jest prawdą, choć nie wyjaśnia sprawy do końca. Niedawno pomyślałam o metaforze gąsieniczki i motyla. Biblioteka ZKP jak gąsieniczka tkała swój kokon przez dekady i w roku 2001 uleciał z niego jak motyl - POLMIC. Rozwinął skrzydła jako strona. Nie jest to jednak metafora idealna, bo... gąsieniczka pracuje nadal, a motyl żyje, rośnie i rozkwita. Może to raczej rój motyli. POLMIC ma swoje liczne podstrony i również chce się zmieniać, by coraz lepiej odpowiadać potrzebom nowych, wciąż coraz to nowszych czasów. Zapraszamy do przesyłania uwag (budujących, twórczych). Zapraszamy do naszej siedziby, zapraszamy na nasze portale. Również Biblioteka, choć bardziej stacjonarna, ma kilka swoich, pod swoją pieczą. Ale zawsze jesteśmy i pracujemy razem – jako Biblioteka i jako POLMIC.

Chciałabym tu zaproponować wygodną ściągę, wygodne wejście do najważniejszych miejsc w przestrzeni wirtualnej:

Własna strona Biblioteki ZKP, gdzie opowiadamy o tym, co dzieje się u nas:

https://bibliotekazkp.org.pl/

Internetowy katalog zbiorów, zbudowany w latach 2022–2024 dzięki wsparciu Ministra Edukacji i Nauki. Niestety nie jest jeszcze całkiem kompletny, chcemy bardzo uzupełnić braki do końca 2027 roku:

https://katalog.bibliotekazkp.org.pl/

Strona prowadzona przez Centrum Archiwistyki Społecznej, gdzie opracowujemy i udostępniamy online Archiwum Akt ZKP zgodnie z wymaganiami i dzięki wsparciu (przede wszystkim) Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych:

https://zbioryspoleczne.pl/zbiory/PL_1084_AZKP

Nasza Biblioteka cyfrowa zbudowana i rozwijana (głównie) w ramach grantów w ramach programu „Kultura cyfrowa”:

https://archiwumcyfrowe.polmic.pl/

Baza danych, ta, o której pisze powyżej p. Mieczysław Kominek. Projekt rozbudowy o dzieła muzykologów trwa. Link jest jeszcze tymczasowy. Będziemy informować o przeprowadzce pod adres docelowy:

https://www.testy.infoforhumans.eu/nowabaza/

Strona POLMIC! Projekt przebudowy i modernizacji był realizowany 2022–2024, współfinansowany ze środków Ministra Edukacji i Nauki:

https://polmic.pl/pl/

Nasze podstrony - nasz rój motyli:

https://polmic.pl/pl/nasze-projekty

I wśród portale monograficzne. Jest ich coraz więcej:

https://polmic.pl/pl/nasze-projekty/strony-monograficzne

No i ta strona, gdzie teraz jesteśmy, ją również tworzymy my:

https://100latzkp.org.pl

Zapraszamy do współtworzenia wszystkich naszych przestrzeni – stacjonarnych i wirtualnych. Odwiedzajcie nas i piszcie do nas. Ponieważ mamy bardzo mało miejsca (jak Mały Książe) na wizytę stacjonarną warto się umówić.

Przypisy:
[1] „Bilans Związku Kompozytorów Polskich na dzień 1 października 1947” - załącznik do protokołu III Walnego Zjazdu Członków ZKP, 20-21.10.1947; AAZKP II/3, k.72.
[2] „Protokół VI Zebrania Zarządu Związku Kompozytorów Polskich”, 21.02.1946, AAZKP, IIIB/1, k.16.
[3] Akt założycielski Polskiego Centrum Informacji Muzycznej, 21.11.2001, bs.

https://bibliotekazkp.org.pl/

Oddziały Terenowe ZKP

Oddział Gdański

Zarząd Gdańskiego Oddziału ZKP pracował w następujących składach:

2015–2025
Prezes – Andrzej Dziadek
Skarbnik – Krzysztof Olczak i Wioletta Kostka
Członkowie Zarządu – Anna Pęcherzewska-Hadrych i Renata Skupin

Ostatnia dekada działalności Gdańskiego Oddziału ZKP poświęcona była organizowaniu Festiwalu Muzyki Współczesnej "Nowe Fale", którego Zarząd jest właśnie od 2015 roku współorganizatorem we współpracy z Fundacją "Sinfonietta Pomerania”. W ramach Festiwalu odbywają się koncerty z cyklu "Nowe Brzmienia Gdańskie” oraz "Gdański Koncert Prawykonań”.

2015

W dniach 14-22 listopada 2015 r. odbył się przygotowany przez Fundację "Sinfonietta Pomerania” we współpracy z Oddziałem Związku Kompozytorów Polskich w Gdańsku I Festiwal Muzyki Współczesnej "Nowe Fale”. W programie znalazła się wyłącznie polska i niemiecka współczesna muzyka poważna.
Impreza odbywała się pod Honorowym Patronatem Prezydenta Miasta Gdańska - Pawła Adamowicza. Partnerami byli: Nadbałtyckie Centrum Kultury, Akademia Muzyczna im. S. Moniuszki w Gdańsku oraz Polska Filharmonia Bałtycka. Imprezę sfinansowano głównie ze środków Urzędu Miasta Gdańska i Samorządu Województwa Pomorskiego.
Odbyło się 8 koncertów w głównym nurcie festiwalu oraz 3 imprezy towarzyszące. Na wszystkie koncerty wstęp był wolny.
W Festiwalu wzięli udział m.in.: gdański Chór Kameralny 441 Hz pod dyrekcją Anną Wilczewskiej, Orkiestra Kameralna Akademii Muzycznej w Gdańsku pod dyrekcją Andrzeja Kacprzaka, Orkiestra „Sinfonietta Pomerania” pod dyrekcją Tadeusza Dixy, duet fortepianowy Gabriela Szendzielorz-Jungiewicz – Andrzej Jungiewicz, NeoQuartet, Andrzej Wojciechowski, Friedemann Amadeus Treiber, Izabela Połońska, Roman Perucki i in.
W ramach Festiwalu odbyły się warsztaty wykonawstwa współczesnej muzyki fortepianowej poprowadzone przez prof. Gabrielę Szendzielorz-Jungiewicz z Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach.
Koncert pt. "Portret słowem i dźwiękiem malowany” stanowił inaugurację obchodów 100-lecia urodzin Henryka Hubertusa Jabłońskiego.
Ogółem wykonano 56 utworów 46 kompozytorów. Wśród nich aż 11 zabrzmiało po raz pierwszy.
Do dyspozycji publiczności były materiały festiwalowe w postaci folderu, plakatów ze szczegółowym programem oraz książki programowej zawierającej biogramy kompozytorów i wykonawców oraz komentarze do prezentowanych utworów. Na koncerty uczęszczała liczna publiczność. Festiwal cieszył się także zainteresowaniem mediów. Informację o festiwalu oraz nagrania fragmentów koncertów wyemitowała Telewizja Gdańsk i Radio Gdańsk. Wydarzenia festiwalowe omawiano w mediach
internetowych, obserwowała je również grupa fachowych krytyków muzycznych.

2016

II Festiwal Muzyki Współczesnej "Nowe Fale” odbył się w dniach 6-17 listopada. Głównym organizatorem imprezy była Fundacja Sinfonietta Pomerania, współorganizatorami ponadto były: Nadbałtyckie Centrum Kultury, gdańska Akademia Muzyczna oraz Polska Filharmonia Bałtycka.
Festiwal podobnie jak w roku ubiegłym zainaugurował występ Chóru Kameralnego 441 Hz pod dyrekcją Anny Wilczewskiej. Artyści zaproponowali przegląd najnowszej twórczości chóralnej w ośrodkach polskich i zagranicznych (Wielka Brytania, USA, Niemcy, Skandynawia). We współpracy z Wydziałem Teorii, Kompozycji i Dyrygentury gdańskiej Akademii Muzycznej przygotowano II Gdański Koncert Prawykonań. W jego ramach Orkiestra Sinfonietta Pomerania zaprezentowała kompozycje pedagogów Uczelni: Andrzeja Dziadka, Tadeusza Dixy i Sławomira Zamuszki.
Trio Sopot zaproponowało program złożony z dzieł polskich i skandynawskich.
W 2016 roku zagrała ponownie na "Nowych Falach” Orkiestra Kameralna Akademii Muzycznej w Gdańsku pod przewodnictwem Andrzeja Kacprzaka. Odbyły się też dwa mistrzowskie półrecitale (Andrzej Kacprzak – skrzypce, Paweł Rydel – fortepian; Andrzej Wojciechowski – klarnet, Tomasz Jocz – fortepian).
W ramach II "Nowych Fal” zorganizowano dwa koncerty z udziałem zagranicznych wykonawców. Zaproszono artystki z Ukrainy: śpiewaczka Natalia Gronowska i pianistka Iryna Riabczun zaprezentowały przekrój najważniejszych osiągnięć narodowej szkoły ukraińskiej.
Drugi koncert zagraniczny - recital pianisty Martina Schneuinga - poświęcony był mało znanej twórczości grupy kompozytorów działających w Berlinie, którzy mieli styczność z nauczającym w latach 80. XX wieku w tamtejszej Hochschule für Musik Witoldem Szalonkiem. W tym dniu w gdańskiej Akademii Muzycznej muzykolodzy i teoretycy muzyki z różnych ośrodków krajowych, dyskutowali w ramach przygotowanej przez Violettę Kostkę konferencji naukowej poświęconej problematyce intertekstualizmu w muzyce.
Autorski program występu zespołu Kwartludium obejmował utwory napisane specjalnie dla zespołu.
W kolejnym dniu festiwalu Tadeusz Wielecki poprowadził warsztat wykonawstwa współczesnej muzyki kontrabasowej oraz odbył się koncert studentów klas kompozycji gdańskiej AM.
Festiwal zakończył koncert finałowy w wykonaniu Orkiestry Sinfonietta Pomerania pod dyrekcja Tadeusza Dixy.
Łącznie podczas II Festiwalu odbyło się 13 imprez. Wykonano utwory 53 kompozytorów, a 11 kompozycji zabrzmiało po raz pierwszy.

2017

1 kwietnia w Auli Akademii Muzycznej w Gdańsku zrealizowano koncert z cyklu "Nowe Brzmienia Gdańskie" w ramach Gdańskiego Festiwalu Muzycznego. Orkiestra Sinfonietta Pomerania pod dyrekcją Tadeusza Dixy wykonała utwory Marka Czerniewicza, Tadeusza Dixy, Andrzeja Dziadka, Piotra Jędrzejczyka, Krzysztofa Olczaka, Sławomira Zamuszki.

Wyróżniającym się wątkiem III Festiwalu Muzyki Współczesnej "Nowe Fale” (w dniach 25 listopada – 3 grudnia 2017) była muzyka religijna. Na festiwal złożyło się 8 koncertów: oratoryjny, orkiestrowy, chóralny, 5 koncertów kameralnych) oraz 4 imprezy towarzyszące (Ogólnopolska Konferencja Naukowa "Metody Analizy Muzyki XX i XXI wieku” - we współpracy z Instytutem Teorii Muzyki gdańskiej Akademii Muzycznej, warsztaty wykonawstwa muzyki współczesnej – akordeonowej, poprowadzone przez Stefana Hussonga, oraz orkiestrowej – poprowadzone przez Rei Munakatę, a także koncert studentów kompozycji Akademii Muzycznej im. S. Moniuszki w Gdańsku).
Festiwal odbywał się w najbardziej uczęszczanych salach koncertowych Gdańska. W czasie festiwalu wykonano 45 dzieł 40 kompozytorów polskich i zagranicznych. 14 z nich miało podczas "Nowych Fal” swoje prawykonania.
Kompozycje zabrzmiały w wykonaniu czołowych polskich solistów i zespołów muzycznych (m.in. Polska Filharmonia Bałtycka, Orkiestra Sinfonietta Pomerania, Chór Kameralny „441 Hz”, Baltic Chamber Choir, NeoQuartet, Trio In:te:gro, Ensamble Piccolo Leszka Kułakowskiego).
Festiwal rozpoczął się wykonaniem pieśni chóralnej autorstwa Wiesława Cienciały – twórcy reprezentującego krąg kultury polskich ewangelików. Tym gestem organizatorzy uczcili przypadającą w 2017 roku 500. rocznicę Reformacji. Natomiast pod koniec festiwalu zabrzmiał Magnificat Andrzeja Dziadka – utwór, którego podstawa słowna korespondowała z czasem, w którym odbył się festiwal – z Adwentem.
Była okazja bliższego zapoznania się ze współczesną muzyką skandynawską w wykonaniu znakomitego chóru gdańskiego 441 Hz, jak również ze światową twórczością akordeonową: najwybitniejsze dzieła napisane w ostatnim czasie na ten instrument przedstawił niemiecki instrumentalista Stefan Hussong.

2018

W roku 2018 Zarząd Oddziału zorganizował następne koncerty cykliczne: "Nowe Brzmienia Gdańskie” oraz "IV Gdański Koncert Prawykonań”. Podobnie jak w roku ubiegłym, oba koncerty odbyły się w ramach współorganizacji z Fundacją Sinfonietta Pomerania IV Festiwalu Muzyki Współczesnej "Nowe Fale”, w dniach 17 – 25 listopada. Na festiwal złożyło się 8 koncertów, w tym 3 koncerty orkiestrowe, 5 koncertów kameralnych oraz 2 imprezy towarzyszące – wśród nich II Ogólnopolska Konferencja Naukowa "Metody Analizy Muzyki XX i XXI wieku”. Ponadto zorganizowano warsztaty wykonawstwa muzyki współczesnej (prowadzone przez gitarzystę Williama Andersona).
W czasie festiwalu wykonano 45 dzieł 38 kompozytorów polskich i zagranicznych, 17 z nich prawykonano.
Wykonawcami koncertów byli m. in.: Orkiestra Sinfonietta Pomerania, Orkiestra Akademii Muzycznej im. G. i K. Bacewiczów w Łodzi, NeoQuartet, Duo del Gesu, amerykański gitarzysta William Anderson.
Ponadto Zarząd był współorganizatorem Konkursu Kompozytorskiego im. Stanisława Moniuszki. Laureatami Konkursu zostali: Jakub Polaczyk – I nagroda, Adam Diesner – II nagroda, Żaneta Rydzewska – III nagroda, Adam Józef Falenta – wyróżnienie. Utwory laureatów zostały wykonane na IV Gdańskim Koncercie Prawykonań (25.11.2018). Fundatorem nagród była Akademia Muzyczna w Gdańsku.

2019
W roku 2019 w ramach V Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej "Nowe Fale" odbyło się 7 koncertów, w tym 3 orkiestrowe i 4 kameralne. Ponadto współorganizowano konferencję poświęconą muzyce fortepianowej XX i XXI wieku (wraz z Instytutem Teorii Muzyki Akademii Muzycznej w Gdańsku) pod hasłem „Wyzwania XX i XXI wieku”.
W czasie festiwalu wykonano utwory 32 kompozytorów, 11 utworów zabrzmiało po raz pierwszy.
Wśród premier na należy wymienić wykonanie podczas koncertu finałowego kompozycji jednego z laureatów międzynarodowego konkursu kompozytorskiego, przeprowadzonego latem tego roku w Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi.
W ramach Festiwalu warsztaty poświęcone wykonawstwu muzyki współczesnej poprowadził zespół Kwartludium.
Mecenasami edycji były: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urząd Miasta Gdańska oraz Samorząd Województwa Pomorskiego.

2020

Na VI edycję Festiwalu "Nowe Fale” złożyło się 5 koncertów (1 orkiestrowy, 4 kameralne). Zaprezentowano 28 utworów, w tym 15 prawykonań.
Wystąpiły takie zespoły, jak NeoQuartet, Orkiestra Sinfonietta Pomerania, duet wiolonczelowo-fortepianowy Łukasz Frant – Joanna Galon-Frant oraz duet fortepianowy Gabriela Szendzielorz-Jungiewicz – Andrzej Jungiewicz.
Wszystkie koncerty nagrano bez udziału publiczności (w związku z pandemią) w Sali Ratusza Staromiejskiego w Gdańsku oraz Sali Koncertowej Akademii Muzycznej w Gdańsku i udostępniono on-line pod adresem www.nowefale.pl

2021

W 2021 roku (już z udziałem publiczności) odbyły się pięć koncertów VII Festiwalu Muzyki Współczesnej "Nowe Fale”, a także warsztaty wykonawstwa muzyki współczesnej. Dominowała muzyka kameralna. Plonem festiwalu było wykonanie 40 utworów, spośród których 18 to premiery.
Usłyszeliśmy utwory na składy klasyczne, np. obój z fortepianem i flet z fortepianem oraz takie, w których użyto nietypowych zestawień (akordeon z klawesynem, akordeon i kwartet smyczkowy, różne odmiany fletów). Festiwal zakończył występ gdańskiego oktetu wokalnego Art’n’Voices.
W programie jak zwykle wyeksponowano wykonawców i kompozytorów z Gdańska i Pomorza.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu "Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.

2022

W 2022 roku, podczas VIII festiwalu zorganizowano 6 koncertów (1 orkiestrowy i pięć kameralnych). Szczególne znaczenie w programie festiwalu miały dzieła, które są wyrazem protestu przeciwko wojnie na Ukrainie i innym konfliktom, przymusowi emigracji, a także degradacji środowiska naturalnego. Obecność w programie najnowszych kompozycji stworzonych w Europie i USA umożliwiło porównanie ze sobą zarówno warsztatu kompozytorów, jak i tego, co mają nam do powiedzenia o sobie i o świecie.
Wykonano 55 utworów kompozytorów polskich i zagranicznych, w tym kilkunastoosobowej grupy kompozytorów z Gdańska i Pomorza. Spośród tych utworów 19 było wykonanych po raz pierwszy.
Dodatkowym rezultatem festiwalu było powtórzenie programu koncertu Max Brand Ensemble w ramach festiwalu "Brandenburgisches Fest Neuer Musik - intersonanzen" w Poczdamie oraz jako "Bridge Concert" w Wiedniu.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu "Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca. Dofinansowano ze środków Miasta Gdańska. Zrealizowano ze środków Województwa Pomorskiego.

2023

W dniach od 28 listopada do 3 grudnia w ramach IX edycji "Nowych fal" odbyło się 6 koncertów, w tym 4 kameralne oraz 2 orkiestrowe. Podczas festiwalu zaprezentowano 42 utwory kompozytorów polskich i zagranicznych, w tym kilkunastoosobowej grupy kompozytorów z Gdańska i Pomorza. Spośród tych utworów 21 było wykonanych po raz pierwszy.
Atrakcją festiwalu był koncert "Młode Fale” w wykonaniu uczniów pomorskich szkół muzycznych, którzy zaprezentowali współczesne utwory polskich kompozytorów, skomponowane z myślą o młodych wurtuozach.
Ponadto wśród wykonawców zaprezentowali się m. in.: Duet: Paweł Nowicki – perkusja, Piotr Nowicki – fortepian, Alicja Molitorys – flet, Piotr Jędrzejczyk – realizacja elektroniki, Monika Dżuła - Radkiewicz – gitara, Maciej Gański – fortepian.
Tradycyjnie mogliśmy również usłyszeć koncert studentów klas kompozycji Akademii Muzycznej w Gdańsku.
W koncercie finałowym festiwalu wystąpiła Orkiestra Sinfonietta Pomerania pod dyr. Tadeusza Dixy, dokonując pięciu prawykonań utworów kompozytorów pomorskich (Jakuba Zalewskiego, Piotra Kasiłowskiego, Adama Diesnera, Piotra Jędrzejczyka, Kamila Cieślika).

2024

W dniach od 12 do 17 listopada odbyły się w Gdańsku jubileuszowe X "Nowe Fale”. Na wydarzenie złożyło się 8 koncertów, w tym 7 kameralnych oraz 1 orkiestrowy. Podczas festiwalu zaprezentowano 53 utwory kompozytorów polskich i zagranicznych. Spośród tych utworów 17 było wykonanych po raz pierwszy.
Odbyły się następujące imprezy: koncert zespołu Kwartludium, koncert duetu Frant Duo, recital akordeonowy Aleksandra Stachowskiego, koncert uczniów i pedagogów trójmiejskich szkół muzycznych z udziałem chóru, zespołów kameralnych i solistów, recital fortepianowy Marcina Łukaszewskiego, koncert studentów klas kompozycji Akademii Muzycznej w Gdańsku, koncert zespołu "NeoQuartet”.
Na zakończenie festiwalu w Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego w Gdańsku miał miejsce koncert z cyklu "Nowe Brzmienia Gdańskie".
W programie koncertu zaprezentowano 4 utwory skomponowane przez pomorskich kompozytorów, w tym 3 prawykonania.
Usłyszeliśmy je w interpretacji Orkiestry Sinfonietta Pomerania pod dyrekcją Tadeusza Dixy, z udziałem solistów: Rafała Jędrzejewskiego - flet, Krzysztofa Komendarka-Tymendorfa – altówka, Anny Fabrello – sopran, Ewy Marciniec – alt, Szymona Kobylińskiego – bas.
Partnerami wszystkich wydarzeń byli: Akademia Muzyczna im. S. Moniuszki w Gdańsku, Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna im. F. Nowowiejskiego w Gdańsku, Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku, oraz Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.
Wszystkie koncerty festiwalowe były poprzedzone prelekcjami oraz zostały zarejestrowane dźwiękowo. Słuchacze mieli do dyspozycji książkę programową, w której umieszczono biogramy kompozytorów i wykonawców oraz komentarze do utworów.

Patronat medialny nad wszystkimi imprezami objęło Polskie Centrum Informacji Muzycznej POLMIC, oraz portal www.trojmiasto.pl
Imprezy były także promowane przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.

Szczegółowy program - materiały promocyjne (folder, plakat, książka programowa) oraz dokumentacja fotograficzna znajdują się na stronie internetowej festiwalu: www.nowefale.pl

Andrzej Dziadek, Prezes Zarządu Oddziału ZKP w Gdańsku

Oddział Katowicki

Katowice Zarząd Katowickiego Oddziału ZKP pracował w następujących składach:

2015-2017
Prezes: Aleksander Nowak
Wiceprezes: Jarosław Mamczarski
Sekretarz: Stanisław Bromboszcz
Skarbnik: Adrian Robak

2020-2023
Prezes: Stanisław Bromboszcz
Wiceprezes: Jarosław Mamczarski
Sekretarz: Aleksander Nowak
Skarbnik: Przemysław Scheller

2023-2025
Prezes: Stanisław Bromboszcz
Wiceprezes: Wojciech Stępień
Sekretarz: Hubert Żmudzki
Skarbnik: Przemysław Scheller

Działalność katowickiego oddziału ZKP w latach 2015-2025 skupiała się głównie na organizowaniu dwóch festiwali: "Śląska Trybuna Kompozytorów" i "Śląskie Dni Muzyki Współczesnej".

2015

W 2015 roku odbyły się dwa koncerty w ramach festiwalu "Śląska Trybuna Kompozytorów".
17 października w Sali Koncertowej Akademii Muzycznej w Katowicach wystąpił Śląski Oktet Gitarowy, prezentując m.in. utwory Jerzego Bauera, Bartłomieja Budzyńskiego i Wojciecha Kilara.
8 listopada w Sali Kameralnej NOSPR odbył się koncert XIX i XX-wiecznej twórczości instrumentalnej i wokalno-instrumentalnej odzwierciedlającej związki kultury z naturą. Wystąpili mezzosopranistka Lilianna Zalesińska, klarnecista Łukasz Morawski oraz pianiści Katarzyna Hajduk-Konieczna i Tomasz Konieczny, prezentując m.in. kompozycje Eugeniusza Knapika, Arnolda Schoenberga, Kaji Saariaho oraz Hugo Wolfa.

2016

W ramach XVII Festiwalu "Śląskie Dni Muzyki Współczesnej" (październik i listopad) odbyło się 5 koncertów, na których mogliśmy usłyszeć utwory takich kompozytorów, jak m.in: Przemysław Scheller, Andrzej Nikodemowicz, Arvo Pärt, Marcin Rupociński, Sofia Gubajdulina, Aleksander Lasoń, Marcel Charzyński, Sonia Brauhoff, Mikołaj Górecki, Henryk Mikołaj Górecki.
Wśród prezentowanych kompozycji osiem było prawykonanych.
Wśród wykonawców znalazły się takie zespoły jak m.in Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, zespół Camerata Silesia, zespół Kwartludium.

W listopadzie tegoż roku miała miejsce kolejna edycja Festiwalu "Brand-New Music", współorganizowanego przez katowicki oddział ZKP wraz z katowicką Akademią Muzyczną. Ideą naczelną, wokół której skupił się tym razem program Festiwalu, było zjawisko Soundscape’u oraz twórczość Raymonda Murraya Schafera.
Oprócz koncertów muzyki elektronicznej i instrumentalnej prezentujących przykłady twórczości soundscape’owej, kompozycje Raymonda Murray’a Schafera oraz wybranych polskich kompozytorów młodszego pokolenia (Justyny Kowalskiej-Lasoń, Wojciecha Ziemowita Zycha).
W trakcie festiwalu odbywały się także spotkania z gośćmi, próby otwarte oraz panel dyskusyjny. Przez cały czas trwania Festiwalu prezentowana była także wystawa Polish Soundscapes autorstwa Marcina Barskiego i Marcina Dymitera.
Gościem specjalnym był kanadyjski zespół Quatour Molinari specjalizujący się w wykonawstwie muzyki współczesnej.

2017

W dniach 30 października – 13 listopada w Katowicach odbył się XVIII Festiwal "Śląska Trybuna Kompozytorów".
Festiwal zainaugurował koncert muzyki chóralnej i organowej. Wystąpili organista Michał Duźniak i zespół wokalny Contento Core pod dyrekcją Marii Piotrowskiej-Bogaleckiej. Artyści wykonali utwory śląskich kompozytorów.
Koncert poprzedziły warsztaty kompozytorskie o tematyce organowej prowadzone przez Michała Duźniaka.
Kolejny koncert w katowickiej Akademii Muzycznej poświęcony był śląskiej szkole akordeonowej. Przed koncertem akordeonista Piotr Chołołowicz poprowadził warsztaty dla młodych kompozytorów.
Tematyką finałowego dnia Festiwalu była muzyka elektroniczna i taniec. Aleksandra Dziurosz i Aleksandra Bilińska poprowadziły wykład p.t. "Kompozytor wobec dzieła choreograficznego". Następnie w katowickiej Akademii Sztuk Pięknych odbył się koncert muzyki elektroakustycznej z towarzyszeniem tancerzy.

2018

W dniach 8, 9 i 14 listopada odbyły się w Katowicach XVIII "Śląskie Dni Muzyki Współczesnej". Na festiwalu została prawykonana Msza za Polskę "Wierna podróż" Roxanny Panufnik. Na tym samym koncercie zabrzmiała również Sinfonia Sacra Andrzeja Panufnika.
Kolejnym prawykonanym dziełem na osiemnastej edycji festiwalu była kompozycja multimedialna Stanisława Bromboszcza Solaris / pejzaże, parafrazy. Kompozycja na dźwięki elektroniczne, projekcję wideo i ruch sceniczny (Anna Kosiorowska – choreografia, Natalia Łajszczak oraz Maciej Połczyski - ruchoma typografia).
Na trzecim koncercie usłyszeliśmy kompozycje kameralne Przemysława Schellera, Justyny Kowalskiej-Lasoń, Wojciecha Widłaka, Grażyny Pstrokoskiej-Nawratil oraz Witolda Lutosławskiego.
Wykonawcami kolejnych koncertów byli: Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach pod dyr. Aleksandra Liebreicha, Chór Narodowego Forum Muzyki, Polski Chór Młodzieżowy (kierownictwo artystyczne chórów - Agnieszka Franków-Żelazny), Mery Bevan i Jerzy Butryn; Zuzanna Kasprzyk, Piotr Staniek, Przemysław Scheller oraz Piotr Ceglarek; Agata Kielar-Długosz, Łukasz Długosz, Anna Scheller oraz Andrzej Jungiewicz.

2019

W dniach 4, 7, 12 i 15 listopada odbyły się w Katowicach koncerty w ramach "Śląskiej Trybuny Kompozytorów". Podczas festiwalu prawykonano operę kameralną Czarne Lustro Wojciecha Stępnia - misterium w 12 scenach z prologiem i epilogiem. Utwór ten powstał w ramach programu Zamówienia kompozytorskie, realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca.
Kolejny koncert poświęcony był utworom na fortepian ćwierćtonowy. Na wydarzeniu tym prawykonano kompozycję Przemysława Szczotki Dissociatio. W programie Trybun znalazły się również dwa prawykonania utworów transmedialnych Przemysława Schellera i Piotra Ceglarka.
Koncertom towarzyszyły również inne wydarzenia: wykład Przemysława Schellera pt. Xenharmonia – stroje nierównomierne oraz spotkania studentów z kompozytorami w katowickiej Akademii Muzycznej.

2020

W związku z pandemią XIX "Śląskie Dni Muzyki Współczesnej" odbyły się w trybie online. W dniach od 22 listopada do 8 grudnia były publikowane nagrania koncertów na profilu Facebookowym Śląskiej Trybuny Kompozytorów, na kanale YouTube Związku Kompozytorów Polskich - Oddział Katowice oraz na stronach współorganizatorów.
W wykonaniu duetu MagDuś Duo (pianistki Magdaleny Duś i saksofonisty Bartłomieja Dusia) usłyszeliśmy specjalnie dla nich napisany Simbiosis Przemysława Szczotki. Bartłomiej Duś prawykonał również Monodram Stanisława Bromboszcza na saksofon barytonowy i elektronikę.
22 listopada w Sali Kameralnej NOSPR odbył się koncert "Pieśni kompozytorów śląskich", podczas którego Ewa Biegas (sopran) oraz Maciej Bartczak (baryton) wraz z instrumentalistami – Dagmarą Niedzielą (fortepian), Grzegorzem Biegasem (fortepian) oraz Justyną Młynarczyk (viola da gamba) – zaprezentowali utwory Edwarda Bogusławskiego, Józefa Świdra, Tomasza Baucia, Władysławy Markiewiczówny oraz prawykonali Sonety do słów Williama Szekspira Adrianny Kubicy-Cypek i Five Letters to the Beautiful Knight Wojciecha Stępnia.
Trois nocturnes pour violon et piano Piotra Senkowskiego i Tentativo III Marty Kleszcz po raz pierwszy wykonało Trio AdAstra.
Podczas koncertu finałowego, duet fortepianowy Piotr Kopiński & Agnieszka Kopińska wraz z perkusistami - Michałem Żymełką i Adamem Bonkiem - prawykonali utwory Sen motyla Przemysława Schellera oraz Approaching Krzysztofa Gawlasa.

2021

Trzy koncerty "Śląskiej Trybuny Kompozytorów" odbyły się w dniach 17, 21 i 25 listopada w Katowicach.
Podczas pierwszego koncertu, poświęconego muzyce perkusyjnej, prawykonano utwór Maras, ino maras Romana Czury, skomponowany w ramach programu "Zamówienia kompozytorskie" realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.
Ponadto usłyszeliśmy kompozycje Mateusza Ryczka, Wiesława Cienciały, Iannisa Xenakisa, Anny Ignatowicz-Glińskiej oraz Johna Cage’a. Wykonawcami byli: Wojciech Herzyk, Adam Bonk i Lucjan Krochmalny.
Kolejny koncert poświęcony był muzyce elektronicznej: po raz pierwszy wykonano kompozycje Into the Whale's Eye Adrianny Kubicy-Cypek na klarnet basowy i media elektroniczne oraz Phos Hilaron Przemysława Schellera na głos uwieczniony i media elektroniczne. Wykonawcami partii instrumentalnych na tym koncercie byli: Bartłomiej Duś (saksofon) oraz Patryk Petersson (klarnet basowy).
Wykonawcami ostatniego koncertu tej edycji festiwalu byli muzycy kwartetu Reverb Ensemble. Wykonali kompozycje Ignacego Zalewskiego, Djuro Zivkovica, Kzysztofa Wyglądacza, Aleksandra Lasonia, Justyny Kowalskiej-Lasoń oraz Soni Brauhoff.

2022

XX "Śląskie Dni Muzyki Współczesnej" odbyły się w Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego, w siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia oraz w Katedrze Ewangelickiej Zmartwychwstania Pańskiego w dniach 27 października - 1 grudnia. W bogatym programie jubileuszowej edycji festiwalu znalazły się m.in. koncerty "Madrygał dawny i współczesny", "Muzyka na flet, skrzypce i wiolonczelę", musical szantowy Captain Who Wojciecha Stępnia, koncert jubileuszowy z okazji 80. urodzin prof. Ryszarda Gabrysia oraz recital akordeonowy Macieja Frąckiewicza.
W ramach tych wydarzeń odbyły się premiery kompozycji Elżbiety Sikory, Ryszarda Gabrysia, Huberta Żmudzkiego, Artura Dobiji, Joanny Szymali i Wojciecha Stępnia.
Trio na flet, skrzypce i wiolonczelę Elżbiety Sikory powstało w ramach programu "Zamówienia kompozytorskie", realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca. Kompozycję Wojciecha Stępnia Captain Who zrealizowano w ramach Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

2023

Festiwal "Śląska Trybuna Kompozytorów" w 2023 roku odbył się w dniach od 8 listopada do 8 grudnia. Cztery koncerty i dziesięć prawykonań dzieł polskich twórców miały miejsce w katowickiej Akademii Muzycznej. Festiwal rozpoczął koncert oktofonicznej muzyki elektronicznej, podczas którego po raz pierwszy w Polsce zabrzmiały Freescape Krzysztofa Gawlasa, Etiuda sensoryczna nr 5 Tomasza Baucia, AARS (Alternative Acoustic Reality Showroom) Stanisława Leśniewskiego i Gębowzory Kamila Pędziwiatra. Do udziału w podwójnym recitalu 16 listopada zaproszeni zostali pianistka Gabriela Szendzielorz-Jungiewicz, która prawykonała kompozycje …sea has… Bartosza Witkowskiego i Purity of Landscape Kamila Polaka, oraz wiolonczelista Piotr Gach, który po raz pierwszy zaprezentował Suitę refleksji jesiennych Wojciecha Michno.
W programie koncertu "Hommage à Andrzej Krzanowski" znalazł się nie tylko znany Relief VII Andrzeja Krzanowskiego, lecz także najnowsza kompozycja Przemysława Schellera - Audycja: Pieśń utracona. Zamówienie tego utworu zostało zrealizowane dzięki Fundacji Ernsta von Siemensa. Koncert oraz prawykonanie dofinansowała Fundacja Pro Muzyka Nowa.
Podczas koncertu finałowego w interpretacji sopranistki Yaryny Rak i Airis String Quartet po raz pierwszy usłyszeliśmy kompozycje Miłość bez jutra Adama Potery oraz es gab stille Sätze Bartosza Witkowskiego.

2024

W dniach od 27 października do 9 grudnia odbył się XXI Festiwal "Śląskie Dni Muzyki Współczesnej". Na całość wydarzenia składały się cztery koncerty, na których prawykonane zostały takie utwory, jak Chwała Twa, wieczny Panie i Motus est pes Kamila Polaka, Paysage Symphonique Aleksandra Jana Szopy, Denali Wojciecha Chałupki, Zmienia to postać legendarnych rzeczy Szymona Borysa, Hammer Bells Bartosza Witkowskiego, Quasi, Quasi ZWEI Rafała Gorzyckiego, Kamyki Artura Kroschela oraz fragmenty z opery A Single Man Wojciecha Stępnia. Wystąpili: Daniel Strządała (organy), Elżbieta Grodzka-Łopuszyńska (sopran), Maciej Bartczak (baryton), Dagmara Niedziela, Stanisław Bromboszcz, Szczepan Kończal i Łukasz Trepczyński (fortepian) oraz Zespół wokalny Teneramente.

Przy organizacji wydarzeń w latach 2015-2025 katowicki oddział ZKP współpracował m.in. z: Akademią Muzyczną im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach, Śląskim Urzędem Marszałkowskim, Narodowym Instytutem Muzyki i Tańca, Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Stowarzyszeniem Autorów ZAiKS, Instytucją Kultury im. Krystyny Bochenek Katowice - Miasto Ogrodów, Panteonem Górnośląskim, Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach, Rzymskokatolicką Parafią Niepokalanego Poczęcia NMP w Katowicach, Parafią Ewangelicką w Katowicach, Agencją Artystyczną Appasionato, Kujawsko – Pomorskim oddziałem ZKP, Kołem Młodych ZKP.

Obok koncertów prezentowanych w ramach wyżej wymienionych festiwali, Oddział Katowicki organizował również inne wydarzenia, np. Koncert Muzyki Ukraińskiej (grudzień 2022), Trybuny 2.0 - koncerty edukacyjne kierowane do młodzieży z liceów ogólnokształcących (2015).

Jako stowarzyszenie działające na Śląsku, Oddział uczestniczył w inicjatywach organizowanych przez podmioty samorządowe. Wymienić tu można m.in. Urząd Miasta Katowice czy Państwową Ogólnokształcącą Szkołę Muzyczną II stopnia im. Karola Szymanowskiego w Katowicach.

Stanisław Bromboszcz,
Prezes katowickiego oddziału ZKP

Oddział Krakowski

Zarząd Krakowskiego Oddziału ZKP pracował w następujących składach:

2015-2018
Prezes: Marcel Chyrzyński
Wiceprezes: Jerzy Stankiewicz
Sekretarz: Aleksandra Patalas
Skarbnik: Maciej Jabłoński
członek Zarządu: Zaid Jabri

2018-2020
Prezes: Marcel Chyrzyński
Wiceprezes: Jerzy Stankiewicz
Sekretarz: Aleksandra Patalas
Skarbnik: Maciej Jabłoński
członkowie Zarządu: Agnieszka Draus i Paweł Sydor

2020-2023
Prezes: Marcel Chyrzyński
Wiceprezes: Jerzy Stankiewicz
Sekretarz: Aleksandra Patalas
Skarbnik: Maciej Jabłoński
członkowie Zarządu: Agnieszka Draus i Kamil Kruk

2023-2025
Prezes: Marcel Chyrzyński
Wiceprezes: Jerzy Stankiewicz
Sekretarz: Aleksandra Patalas
Skarbnik: Maciej Jabłoński
członkowie Zarządu: Agnieszka Draus i Krzysztof Kostrzewa

2025-2027
Prezes: Marcel Chyrzyński
Wiceprezes: Jerzy Stankiewicz
Sekretarz: Aleksandra Patalas
Skarbnik: Maciej Jabłoński c
członkowie Zarządu: Agnieszka Draus i Krzysztof Kostrzewa

2015

22 października w Auli Florianka Akademii Muzycznej w Krakowie odbył się koncert "Messiaen - Stachowski: mistrzowie i ich uczniowie". Był to pierwszy z cyklu koncertów organizowanych wspólnie przez Związek Kompozytorów Polskich Oddział w Krakowie, Akademię Muzyczną w Krakowie i Gminę Miejską Kraków, na których prezentowani są twórcy Krakowskiej Szkoły Kompozytorskiej w kontekście twórców europejskich i światowych.
Na koncercie zabrzmiały utwory: Marka Stachowskiego – Trzy Interludia na klarnet i fortepian, Marcela Chyrzyńskiego – Quasi Kwazi III na klarnet solo, Wojciecha Widłaka – Idillio na sopran i fortepian, Oliviera Messiaena – Petites esquisses d’oiseaux na fortepian, Paula Méfana – Deux instantanées na perkusję oraz Iradja Sahbaja – Gognus na sopran, fortepian, klarnet kontrabasowy i perkusję. Kompozycje wykonane zostały przez francuski zespół Sound and sense.
Koncert poprzedziło spotkanie z uczniem Oliviera Messiaena: Iradjem Sahbajem – kompozytorem, dyrygentem i kierownikiem artystycznym zespołu Sound and sense. Spotkanie to poprowadził wybitny znawca życia i twórczości Oliviera Messiaena – Jerzy Stankiewicz, stażysta w klasie Oliviera Messiaena w Konserwatorium Paryskim oraz autor książki Olivier Messiaen. Człowiek i artysta w Stalagu VIII A w Görlitz.

2016

W dniach 16‐30 kwietnia odbył się 28. Międzynarodowy Festiwal Kompozytorów Krakowskich. W tym roku była to muzyka krajów latynoamerykańskich. Podczas 12 koncertów obok dzieł polskich twórców zabrzmiały utwory kompozytorów z Meksyku, Argentyny i Brazylii, a także Portugalii.
Odbyło się 20 prawykonań światowych oraz 10 pierwszych wykonań w Polsce.
Festiwal zainaugurował koncert kompozytorów, którzy urodzili się w tym samym 1971 r. Publiczność usłyszała utwory: Wojciecha Widłaka, Marcela Chyrzyńskiego, Mikołaja Góreckiego, Pawła Mykietyna oraz Macieja Zielińskiego, w wykonaniu Sinfonietty Cracovii pod batutą Bassema Akikiego, a solistami byli: skrzypaczka Kaja Danczowska oraz wiolonczelistka z Wielkiej Brytanii Gemma Rosefield, która wykonała Koncert wiolonczelowy Macieja Zielińskiego na instrumencie Alessandra Gagliana z 1704 r.
Podczas dwóch koncertów tzw. "Krakowskiej szkoły kompozytorskiej" usłyszeliśmy m.in. klarnecistę Romana Widaszka oraz Kwartet Śląski, a w "Koncercie prawykonań" – oboistę Mariusza Pędziałka i saksofonistkę Alinę Mleczko. TWOgether Duo w koncercie "Od tanga do psalmu" zagrali utwory Astora Piazzolli, Igora Santosa oraz Hanny Kulenty, Wojciecha Ziemowita Zycha, Aleksandra Nowaka i Zaida Jabriego.
Z zagranicznych gości usłyszeliśmy Nuna Pinta, który zaprezentował kompozytorów ze swojego kraju (klarnet solo oraz z elektroniką) i utwór Magdaleny Długosz.
Tradycyjnie odbył się również koncert Studia Muzyki Elektroakustycznej Akademii Muzycznej w Krakowie pt. "Koktajl elektroniczny" (m.in. Marek Chołoniewski, Franciszek Araszkiewicz, Dawid Kusz).
Gościem festiwalu była Hanna Kulenty.
Festiwal zwieńczyło światowe prawykonanie oratorium Juliusza Łuciuka do słów poematu Jana Pawła II Tryptyk rzymski. Obchodzono bowiem jubileusz 90-lecia urodzin Juliusza Łuciuka.

19 października w Auli Florianka Akademii Muzycznej w Krakowie odbył się koncert "Marek Stachowski – Isang Yun. Mistrzowie i ich uczniowie". Był to już drugi z cyklu koncertów organizowanych wspólnie przez Związek Kompozytorów Polskich Oddział w Krakowie, Akademię Muzyczną w Krakowie i Gminę Miejską Kraków, na których prezentowani są twórcy tzw. Krakowskiej Szkoły Kompozytorskiej w kontekście twórców europejskich i światowych.
Na koncercie zabrzmiały utwory: Marka Stachowskiego – Trio na klarnet, wiolonczelę i fortepian (1999), Wojciecha Ziemowita Zycha – Pochodna na flet/flet basowy i fortepian w amplifikacji przestrzennej (2016), Michała Pawełka – Cztery szkice na klarnet, wiolonczelę i harfę (2016), Macieja Jabłońskiego – Horoscopes na flet, wiolonczelę i fortepian (2016), Isanga Yuna – Duo na wiolonczelę i harfę (1984), Sukhi Kanga – Interaction na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1970), Michaila Travlosa – Progressions na flet solo (1983-2007) oraz Toshio Hosokawy – Memory – In Memory of Isang Yun na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1996). Utwory W. Z. Zycha, M. Pawełka oraz M. Jabłońskiego były prawykonaniami światowymi, natomiast dzieła I. Yuna, S. Kanga oraz T. Hosokawy po raz pierwszy zabrzmiały w Polsce.
Wykonawcami utworów byli: Iwona Glinka (flet), Barbara Borowicz (klarnet), Agnieszka Kaczmarek-Bialic (harfa), Agnieszka Bugla (skrzypce), Jan Kalinowski (wiolonczela) i Marek Szlezer (fortepian).

Ponadto 18 października w sali senackiej Akademii Muzycznej w Krakowie odbyły się warsztaty i kurs mistrzowski, który poprowadził były uczeń Isanga Yuna: Michail Travlos (Grecja) – kompozytor i profesor Nikolaos Mantzaros Konserwatorium w Atenach. Nasz gość wygłosił wykład pt. Isang Yun i jego uczniowie. Muzyka Michaila Travlosa. Następnie odbyły się lekcje indywidualne ze studentami kompozycji AM w Krakowie.

Godnym odnotowania jest działalność upowszechniona Jerzego Stankiewicza, w ramach której realizował on odczyty.

2017

25 października odbył się koncert "Zbigniew Bujarski – Per Nørgård. Mistrzowie i ich uczniowie". Był to trzeci z cyklu koncertów organizowanych wspólnie przez Związek Kompozytorów Polskich Oddział w Krakowie, Akademię Muzyczną w Krakowie i Gminę Miejską Kraków. Ideą tego cyklu jest prezentowanie jednego z wybitnych krakowskich kompozytorów-pedagogów i jego studentów w kontekście któregoś ze znakomitych kompozytorów zagranicznych wraz z jego uczniami.
Podczas koncertu zaprezentowane zostały utwory Nørgårda, Abrahamsena, Sørensena, Bujarskiego, Mengjiqiego i Zabriego.
Wykonawcami byli: Agata Kielar-Długosz (flet), Barbara Borowicz (klarnet), Bartosz Sałdan (perkusja), Agnieszka Bugla (skrzypce), Natalia Warzecha-Karkus (altówka), Pola Benke (wiolonczela), Weronika Krówka (fortepian), Dawid Makosz (realizacja taśmy).
W ramach wydarzenia odbyły się również spotkanie naukowe oraz laboratorium kompozycji, które poprowadził dr Zaid Jabri z Norweskiego Uniwersytetu Nauki i Technologii w Trondheim (Norwegia).

Wzorem kilku poprzednich edycji 29. Międzynarodowy Festiwal Kompozytorów Krakowskich (23-30 kwietnia) zaprosił gości z kręgu nordyckiego: z Finlandii, Szwecji, Norwegii, Islandii i Danii, a także z Holandii i Estonii.
Gościem specjalnym wydarzenia była Kaija Saariaho, fińska kompozytorka, która opowiedziała o łączeniu w muzyce natury i nauki: od idei lilii wodnej i zorzy polarnej po zaawansowane technologie komputerowej syntezy dźwięku. Jej Notes on Light zabrzmiał na otwarcie festiwalu – utwór wykonał znakomity duński wiolonczelista Jakob Kullberg wraz z Orkiestrą Muzyki Nowej pod batutą Szymona Bywalca. Wystąpił także duński Kroger Quartet oraz holenderski kompozytor i muzykolog Leo Samama z napisanym specjalnie na festiwal Kwartetem smyczkowym nr 3.

Podczas festiwalu miała miejsce również sesja poświęcona muzyce nordyckiej i holenderskiej. W referatach czynny udział wzięli dr hab. Maciej Jabłoński, dr hab. Wojciech Ziemowit Zych, dr Dagmara Łopatowska-Romsvik oraz mgr Kazimierz Płoskoń. Sesję poprowadziła dr Agnieszka Draus.
Finał przyniósł prawykonanie III Symfonii autorstwa Macieja Jabłońskiego. Podczas festiwalu zaprezentowanych zostało m.in. 15 prawykonań światowych i 10 pierwszych wykonań w Polsce.

Na 1. Międzynarodowy Konkurs dla Młodych Kompozytorów im. Krzysztofa Pendereckiego nadesłano 20 partytur (z krajów: Australia, Chiny/USA, Grecja, Grecja/Niemcy, Hong Kong, Japonia/Wielka Brytania, Litwa, Norwegia/Wielka Brytania, Polska, Ukraina).
Jury obradowało w składzie: Marcel Chyrzyński (przewodniczący), Zbigniew Bargielski, Ivan Buffa (Słowacja) i Wojciech Widłak. Sekretarzem Konkursu była Aleksandra Patalas.
Pierwszym zwycięzcą Konkursu został Orestis Papaioannou (Grecja/Niemcy). Wyróżnionymi kompozytorami zostali Olgierd Juzala-Deprati z Polski oraz Lina Tonia z Grecji.

2018

30. Międzynarodowy Festiwal Kompozytorów Krakowskich odbył się pod honorowym patronatem Prezydenta Miasta Krakowa Jacka Majchrowskiego w dniach 14–22 kwietnia. Tematem festiwalu, oprócz prezentacji kompozytorów krakowskich i polskich w kontekście muzyki światowej, były relacje muzyki i słowa.
W roli gości specjalnych festiwalu wystąpili ceniona w obu Amerykach kompozytorka z Meksyku Gabriela Ortiz oraz kompozytor ze Słowacji – Ivan Buffa. Wygłosili oni wykłady o swojej twórczości w Akademii Muzycznej w Krakowie oraz poprowadzili kursy mistrzowskie dla studentów kompozycji.
Podczas jubileuszowej edycji festiwalu zaprezentowana została twórczość kompozytorów z Polski, Słowacji, Ukrainy, Niemiec, Holandii, Francji, Grecji, Anglii, Meksyku, USA, Australii, Korei Płd. i Japonii.
Odbyło się 37 prawykonań światowych oraz 15 pierwszych wykonań w Polsce.
Publiczność usłyszała kompozycje m.in. wokalno-instrumentalne (również z elektroniką) oraz utwory inspirowane tekstem.
Ponadto odbyła się sesja naukowa zatytułowana "Muzyka i słowo”, a swoje referaty odczytali teoretycy Akademii Muzycznej w Krakowie oraz Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Dużą atrakcją był również występ znakomitej koreańskiej śpiewaczki Youngji Oh wraz z zespołem Modern Ensemble z towarzyszeniem instrumentów klasycznych oraz tradycyjnych koreańskich. Wygłosiła ona również wykład o tradycyjnej wokalnej muzyce koreańskiej.
Podczas koncertu inaugurującego jubileuszowy Festiwal w Filharmonii Krakowskiej odbyło się światowe prawykonanie utworu Jarosława Płonki Stalker, który został zamówiony przez 30. MFKK w ramach programu "Zamówienia kompozytorskie”, realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca.
18 i 21 kwietnia odbyły się prawykonania światowe dzieł zwycięzców konkursów kompozytorskich. Podczas "Koncertu prawykonań II” Quasars Ensemble ze Słowacji zaprezentował kompozycję zwycięzcy I Międzynarodowego Konkursu dla Młodych Kompozytorów im. Krzysztofa Pendereckiego: Quintet in Five Scenes greckiego kompozytora Orestisa Papaioannou. Natomiast Lorien Trio zaprezentowało Mit o Hermafrodycie Jakuba Królikowskiego - utwór, który zdobył I nagrodę w III Konkursie Młodych Kompozytorów im. Marka Stachowskiego.

8 października odbył się 4. koncert w ramach cyklu "Mistrzowie i ich uczniowie": "Zbigniew Bujarski – Krzysztof Penderecki" w związku z obchodami 85. urodzin kompozytorów.
Kwartety smyczkowe obu Mistrzów zabrzmiały wraz z utworami ich uczniów — Michaela Gatonska (USA), Karola Nepelskiego oraz Hyewon Lee (Korea Płd.). Michael Gatonska oraz Hyewon Lee skomponowali na tę szczególną okazję utwory, które zadedykowali swym Mistrzom.
W ramach wydarzenia odbyło się również spotkanie z Krzysztofem Pendereckim, które poprowadziła Małgorzata Janicka-Słysz.
Kompozycje zostały wykonane przez znakomitych krakowskich wykonawców: Martynę Klupś-Radny (flet), Barbarę Borowicz (klarnet), Dominikę Peszko (fortepian), Kwartet smyczkowy DAFO w składzie: Justyna Duda (skrzypce I), Danuta Augustyn (skrzypce II), Aneta Dumanowska (altówka) i Anna Armatys-Borrelli (wiolonczela) oraz Patrycję Pieczarę (dyrygent).

10 grudnia w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie odbyło się otwarcie wystawy "Obecność muzyki Oliviera Messiaena w Polsce". Kuratorem wystawy, która czynna była od 11 grudnia 2018 do 25 stycznia 2019, był dr h.c. Jerzy Stankiewicz – wybitny polski znawca muzyki i życia Oliviera Messiaena.
Podczas wernisażu wystawy odbyło się spotkanie kompozytorów, wykonawców, muzykologów, promotorów, malarzy, rodzin jenców z Görlitz oraz miłośników muzyki Messiaena z całej Polski.
W ramach wernisażu odbył się koncert organizowany przez ZKP Oddział w Krakowie pt. "Olivier Messiaen i kompozytorzy krakowscy: Krzysztof Penderecki, Zbigniew Bujarski i Marek Stachowski – w 110. rocznicę urodzin Oliviera Messiaena".
Podczas koncertu zabrzmiał m.in. po raz pierwszy w Polsce utwór O. Messiaena La Fauvette passerinette (Pokrzewka wędrowniczka) na fortepian (1961). Wykonawcą był prof. Andrzej Tatarski, który już od lat 60. propaguje muzykę francuskiego Mistrza.

Na 2. Międzynarodowy Konkurs dla Młodych Kompozytorów im. Krzysztofa Pendereckiego nadesłano 37 partytur (z krajów: Armenia, Austria, Chile, Chiny, Chiny/Niemcy, Czechy, Holandia, Hong Kong, Hong Kong/Kanada, Izrael, Kanada, Korea Południowa, Niemcy, Polska, Słowacja, USA, Wielka Brytania, Włochy, Włochy/Polska.
Jury obradowało w składzie: Marcel Chyrzyński (przewodniczący), Zbigniew Bargielski, Ivan Buffa (Słowacja), Justyna Duda-Krane (Kwartet Dafo) i Wojciech Widłak. Sekretarzem Konkursu była Aleksandra Patalas.
Nagrodę Główną zdobył Olgierd Juzala-Deprati z Polski. Wyróżnionymi kompozytorami zostali Otto Wanke z Austrii, Andrzej Ojczenasz z Polski oraz Xinyang Wang z Chin.

2019

„Obraz jako źródło inspiracji muzycznej” – to temat 31. Międzynarodowego Festiwalu Kompozytorów Krakowskich, który odbył się w dniach 11–19 maja. Przedstawione zostały m.in. kompozycje inspirowane japońskimi drzeworytami, europejskimi i amerykańskimi obrazami olejnymi, ale również obrazami filmowymi i zjawiskami optycznymi.
Zaprezentowano twórczość kompozytorów z Polski, Niemiec, Włoch, Szwecji, Wielkiej Brytanii, USA, Meksyku, Korei Południowej i Japonii: 20 prawykonań światowych oraz 13 prawykonań polskich.
Wykonawcami byli doskonali muzycy. Bas-baryton Robert Koller ze Szwajcarii prawykonał Pieśni perskie Konstantego Regameya, a Simone Beneventi, włoski perkusista, zaprezentował po raz pierwszy utwór krakowskiego kompozytora Karola Nepelskiego. Usłyszeliśmy także wybitną flecistkę Jadwigę Kotnowską podczas polskiego prawykonania Run Hanny Kulenty. Ponadto wystąpiły znakomite zespoły i orkiestry: Kwartet Dafô, Trio Śląskie, orkiestra Sinfonietta Cracovia, Orkiestra Akademii Muzycznej w Krakowie oraz Orkiestra Filharmonii im. K. Szymanowskiego w Krakowie.
W ramach przedsięwzięcia odbyła się też sesja naukowa "Muzyka i obraz”, na której wygłosili referaty teoretycy z Akademii Muzycznej w Krakowie oraz Akademii Muzycznej w Łodzi.
Gośćmi specjalnymi festiwalu były Hanna Kulenty oraz kompozytorka z Włoch Ada Gentile, która referat o swojej twórczości wygłosiła w Akademii Muzycznej w Krakowie.
W związku z 30. rocznicą nawiązania stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską a Koreą Południową gośćmi festiwalu byli kompozytorzy średniego i młodego pokolenia z Korei: Chang-min Park, Jeo See i Lydia Deokin Ko.

26 października na posiedzeniu Zarządu Krakowskiego Oddziału ZKP, uchwalona została nowa nazwa krakowskiego festiwalu. Od 2020 nosi on nazwę: Krakowski Międzynarodowy Festiwal Kompozytorów.

21 listopada 2019 w Krakowie odbył się koncert "Marek Stachowski – Zbigniew Bujarski. Mistrzowie i ich uczniowie” w związku z obchodami 15. rocznicy śmierci prof. Marka Stachowskiego oraz rocznicy śmierci prof. Zbigniewa Bujarskiego.
Podczas koncertu zaprezentowano również kompozycje wychowanków obu Mistrzów — Wojciecha Widłaka i Marcela Chyrzyńskiego (z klasy prof. Stachowskiego) oraz Michaela Gatonska’ego i Mendiego Mengjiqiego (z klasy prof. Bujarskiego).
Gościem specjalnym wydarzenia był Mendi Mengjiqi — kompozytor albański, który wykłada kompozycję na Uniwersytecie Muzycznym w Prisztinie (Kosowo).

2020

28 lutego w Krakowie odbyło się posiedzenie Jury 3. Międzynarodowego Konkursu dla Młodych Kompozytorów im. Krzysztofa Pendereckiego. Przedmiotem konkursu był utwór na flet i fortepian.
Na konkurs nadesłano 19 partytur z 13 krajów.
Jury obradowało w składzie: Marcel Chyrzyński (przewodniczący), Zbigniew Bargielski, Ivan Buffa (Słowacja), Iwona Glinka (Polska/Grecja) i Wojciech Widłak. Sekretarzem Konkursu była Aleksandra Patalas.
Nagrodę Główną otrzymał Otto Wanke z Austrii.
Wyróżnionymi kompozytorami zostali Orhan Veli Özbayrak z Turcji, Tetsuya Yamamoto z Japonii/Francji oraz Wojciech Chałupka z Polski.

32. Krakowski Międzynarodowy Festiwal Kompozytorów odbył się w dniach 17-25 października. Tematem wiodącym była inspiracja naturą.
Podczas festiwalu odbyło się 6 koncertów, na których zostało zaprezentowanych 37 kompozycji, w tym 16 prawykonań światowych oraz 4 pierwsze wykonania w Polsce.
Z przyczyny pandemii transmisje z koncertów można było oglądać na festiwalowym kanale YouTube.
Sinfonietta Cracovia pod batutą Jurka Dybała wykonała utwór Krzysztofa Pendereckiego Ciaccona in memoria del Giovanni Paolo II. Było to szczególne wydarzenie, upamiętniające zmarłego w tym roku naszego krakowskiego Mistrza i 100. rocznicę urodzin Papieża Polaka. Orkiestra dokonała również na tym koncercie prawykonań najnowszych utworów Wojciecha Widłaka oraz Kamila Kruka (partię piły koncertującej wykona sam kompozytor).
Tradycją festiwalu jest coroczny koncert Studia Muzyki Elektroakustycznej Akademii Muzycznej w Krakowie. W tamtym roku na koncercie zatytułowanym "Koktajl elektroniczny” zaprezentowano najnowsze utwory studentów kompozycji — w większości były to prawykonania światowe.
Dopełnieniem festiwalu była sesja muzykologiczna "Muzyka i natura”, na której wygłosili referaty teoretycy z Akademii Muzycznej w Krakowie oraz Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.

2021

20 marca w formie zdalnej odbyło się posiedzenie Jury 4. Międzynarodowego Konkursu dla Młodych Kompozytorów im. Krzysztofa Pendereckiego. Przedmiotem konkursu był utwór na orkiestrę kameralną.
Na konkurs nadesłano 37 partytur z 14 krajów.
Jury obradowało w składzie: Marcel Chyrzyński (przewodniczący), Zbigniew Bargielski, Ivan Buffa (Słowacja), Szymon Bywalec i Wojciech Widłak. Sekretarzem Konkursu była Aleksandra Patalas.
Nagrodę Główną otrzymał Jongsung Oh z Korei Płd. Wyróżnionymi kompozytorami zostali Franciszek Araszkiewicz z Polski, Michał Doman z Polski oraz Ashley John Long z Wielkiej Brytanii.

W dniach 10-18 kwietnia odbył się 33. Krakowski Międzynarodowy Festiwal Kompozytorów. Motywem przewodnim festiwalu były starożytne cywilizacje.
Podczas 7 koncertów zabrzmiały m.in. 23 prawykonania światowe oraz jedno prawykonanie polskie.
Zaprezentowano twórczość kompozytorów z Polski, Anglii, Chin, Grecji, Japonii, Niemiec, Ukrainy, Włoch i USA.
Po raz pierwszy usłyszeliśmy utwór Ecotopia 4 na orkiestrę kameralną Michaela Gatonski i Koncert na flet i orkiestrę kameralną Ryszarda Osady, który powstał w ramach programu "Zamówienia kompozytorskie”, realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca.
Wystąpili znakomici muzycy i zespoły, w tym Orkiestra Muzyki Nowej pod dyrekcją Szymona Bywalca i AdAstra Piano Trio.
Tradycyjnie odbył się koncert "Koktajl elektroniczny" — prezentacje Studia Muzyki Elektroakustycznej Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie.
Podczas festiwalu miały miejsce dwie sesje naukowe: "Antyczność w muzyce” oraz "Muzyka i natura” (przeniesiona z poprzedniego roku) z udziałem wybitnych teoretyków muzyki i muzykologów.
Ze względów epidemiologicznych wszystkie wydarzenia odbyły się bez udziału publiczności; były transmitowane online na oficjalnym kanale na YouTube: Krakow International Festival of Composers.

4 grudnia w Auli Florianka w Krakowie odbył się Koncert z okazji 20-lecia istnienia zespołu Cracow Duo: Kalinowski&Szlezer.
W programie znalazły się utwory skomponowane specjalnie z myślą o tym zespole: Z. Bujarskiego, M. Ptaszyńskiej, M. Zielińskiego, M. Dobrzyńskiego, A. Zawadzkiej-Gołosz, T.J. Opałki, M. Chyrzyńskiego oraz W. Widłaka.

2022

W lutym 2022 Prezydent Francji Emmanuel Macron mianował naszego związkowego Kolegę Jerzego Stankiewicza (Wiceprezesa ZKP Oddziału w Krakowie) Kawalerem Orderu Narodowego Legii Honorowej (L’Ordre national de la Légion d’honneur – Chevalier).
To niezwykłe prestiżowe wyróżnienie otrzymał On w wyrazie uznania dla wyjątkowego wkładu w propagowanie twórczości Oliviera Messiaena oraz powiązań, które utworzył między Francją i Polską w dziedzinie kultury i historii.

23 marca w formie zdalnej odbyło się posiedzenie Jury 5. Międzynarodowego Konkursu dla Młodych Kompozytorów im. Krzysztofa Pendereckiego.
Przedmiotem konkursu był utwór na orkiestrę smyczkową.
Na konkurs nadesłano 76 partytur z 28 krajów.
Jury obradowało w składzie: Marcel Chyrzyński (Przewodniczący), Zbigniew Bargielski, Ivan Buffa (Słowacja), Jerzy Dybał i Wojciech Widłak. Sekretarzem Konkursu była Aleksandra Patalas.
Nagrodę Główną otrzymał Krystian Neścior z Polski. Wyróżnionymi kompozytorami zostali Andrea Gerratana z Włoch, Maciej Kabza z Polski oraz Candra Bangun Setyawan z Republiki Indonezji.

34. Krakowski Międzynarodowy Festiwal Kompozytorów odbył się w dniach 23-30 kwietnia 2022. Motywem przewodnim była "Tradycja w muzyce współczesnej”.
Podczas 8 koncertów zabrzmiało m.in. 21 prawykonań światowych oraz 4 prawykonania polskie.
Taki temat miała również sesja naukowa, podczas której swoje referaty wygłosili: Jerzy Stankiewicz, Teresa Malecka, Agnieszka Draus oraz Maciej Jabłoński. Sesję poprowadziła Kinga Kiwała.
W związku z wojną w Ukrainie, koncert inauguracyjny poświęcony był w głównej mierze kompozytorom ukraińskim. Na tym samym koncercie zaprezentowano także utwór Ciaccona in memoria del Giovanni Paolo II Krzysztofa Pendereckiego oraz Palimpsest Krystiana Neściora, laureata 5. Międzynarodowego Konkursu dla Młodych Kompozytorów im. Krzysztofa Pendereckiego.
Z kolei na koncercie Aschenbach Trio z Anglii, Anna Litvinenko (amerykanka z ukraińskimi korzeniami) wykonała m.in. utwór Wałentyna Sylwestrowa Moments of Silence and Stillness.
Szczególnym wydarzeniem festiwalowym był Koncert z okazji Prezydencji Francji w Radzie Unii Europejskiej oraz 30. rocznicy śmierci Oliviera Messiaena.
Całość programu dopełnił wykład prof. Zbigniewa Bargielskiego pt. Refleksji kilka o mojej koncepcji formy muzycznej. Poprowadził on również kurs mistrzowski dla studentów kompozycji AMKP.

W dniach od 29 kwietnia do 2 maja w Toul w Lotaryngii odbył się francusko-polski Festiwal Oliviera Messiaena w 30. rocznicę śmierci kompozytora. Inicjatorem i organizatorem był muzykolog J. Stankiewicz.
Mer Miasta Toul Alde Harman dokonał dekoracji J. Stankiewicza Złotym Medalem za zasługi dla Miasta Toul. Ponadto J. Stankiewicz zaproszony został do Komitetu Honorowego Bachowskiego Festiwalu Organowego.

6 grudnia w Sali Koncertowej Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie odbył się koncert "Anna Zawadzka-Gołosz – Józef Rychlik. Mistrzowie i ich uczniowie".
Muzyka Mistrzów zabrzmiała wraz ze specjalnie na tę okazję skomponowanymi utworami ich uczniów – Kamila Kruka, Moniki Szpyrki, Renāte Stivriņa oraz Michała Papary.
Kompozycje zostały wykonane przez krakowskich muzyków: Martyna Klupś-Radny (fl), Barbara Borowicz (cl), Wojciech Kamionka (cr), Wojciech Kaszuba (tr), Agnieszka Bugla (vn), Aleksander Frankiewicz (vla), Jakub Gucik (vc), Marek Szlezer (pf) i Maciej Koczur (dir).

2023

15 lutego odbyło się posiedzenie Jury 6. Międzynarodowego Konkursu dla Młodych Kompozytorów im. Krzysztofa Pendereckiego. Przedmiotem konkursu był utwór na zespół kameralny.
Na konkurs nadesłano 34 partytury z 12 krajów.
Jury obradowało w składzie: Marcel Chyrzyński (Przewodniczący), Zbigniew Bargielski, Ivan Buffa (Słowacja), Federico Gardella (Włochy) i Wojciech Widłak. Sekretarzem Konkursu była Aleksandra Patalas.
Nagrodę Główną otrzymał Junghoon Nam z Korei Południowej. Wyróżnionymi kompozytorami zostali Meng Sicong z Chin, Lixing Ding z Chin/Niemiec oraz Xiaowen Lei z Chin.

35. Krakowski Międzynarodowy Festiwal Kompozytorów odbył się w dniach 15-23 kwietnia.
Tematem przewodnim była "Przestrzenność w muzyce".
Podczas 8 koncertów zaprezentowana została twórczość kompozytorów z Polski, Estonii, Francji, Japonii, Korei Płd., Litwy, Łotwy, Niemiec, Ukrainy i Włoch.
Publiczność usłyszała m.in. 25 prawykonań światowych oraz 7 prawykonań polskich.
Aspekt przestrzenności był też tematem sesji muzykologicznej, podczas której referaty wygłosili Magdalena Dziadek, Małgorzata Janicka-Słysz, Maciej Jabłoński oraz Marcin Strzelecki.
Gościem specjalnym festiwalu był uznany włoski kompozytor Federico Gardella, który wygłosił wykład o swojej twórczości oraz poprowadził kursy mistrzowskie ze studentami kompozycji Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie.
Dzięki nawiązanej współpracy z Baltic Contemporary Music Network publiczność festiwalowa miała okazję poznać także interesującą twórczość kompozytorów z kręgu krajów wschodnio-bałtyckich. Ich kompozycje zostały wykonane przez: Chordos String Quartet z Litwy, duety Anna-Liisa Eller (kannel) i Taavi Kerikmäe (klawikord, elektronika) z Estonii oraz Ieva Saliete (klawesyn) i Artūrs Noviks (akordeon) z Łotwy.
Udział w festiwalu wzięli również Quasars Ensemble (Słowacja), Roman Widaszek (klarnet), Kwartet Dâfo, zespół wokalny proModern, Anna Kwiatkowska (skrzypce, elektronika), Duo Fluda–Lato i inni.
Zaprezentowana została również twórczość Studia Muzyki Elektroakustycznej AMKP w Krakowie na koncercie "Koktajl elektroniczny” z okazji jubileuszu 50-lecia istnienia.

21 września w Warszawie (podczas „Warszawskiej Jesieni”) odbyło się uroczyste wręczenie dorocznej Nagrody Związku Kompozytorów Polskich naszemu Koledze Jerzemu Stankiewiczowi – wybitnemu muzykologowi, prezesowi Oddziału Krakowskiego w latach 1994-2016, dyrektorowi Dni Muzyki Kompozytorów Krakowskich (obecnie Krakowski Międzynarodowy Festiwal Kompozytorów) w latach 1994-2013.
Nagroda przyznana została za prace badawcze nad życiem i twórczością Oliviera Messiaena, za przywrócenie do życia twórczości Konstantego i Konstantego Kazimierza Regameyów oraz za wytrwałe działania na rzecz umacnianiu muzycznych relacji polsko-ukraińskich.

2024

22 stycznia w Ambasadzie Francji odbyło się uroczyste wręczenie prestiżowego Orderu Legii Honorowej dr. h. c. Jerzemu Stankiewiczowi nadanego przez Prezydenta Republiki Francji Emmanuela Macrona za wyjątkowy wkład w kultywowanie pamięci o dziele Oliviera Messiaena oraz powiązań, jakie Jerzy Stankiewicz utworzył pomiędzy Francją i Polską na polu kulturalnym i historycznym. Uroczystej dekoracji dokonał Ambasador Republiki Francji w Polsce Etienne de Poncins.
Uroczystość uświetnił koncert Marii Sławek (skrzypce) i Piotra Sałajczyka (fortepian) z utworami Oliviera Messiaena.

7 lutego odbyło się posiedzenie Jury 7. Międzynarodowego Konkursu dla Młodych Kompozytorów im. Krzysztofa Pendereckiego.
Na konkurs nadesłano 15 partytur z 9 krajów: Austria (1), Chiny (1), Francja (1), Hong Kong/W. Brytania (1), Kosowo (1), Polska (6), Szwecja (1), Ukraina (1), USA (2), z czego 1 odrzucono z powodu niezgodności z regulaminem.
Jury obradowało w składzie: Marcel Chyrzyński (Przewodniczący), Zbigniew Bargielski, Ivan Buffa (Słowacja), Federico Gardella (Włochy), Gośka Isphording (Polska/Niemcy) i Wojciech Widłak. Sekretarzem Konkursu była Aleksandra Patalas.
Nagrodę Główną otrzymał Ylli Daklani z Republiki Kosowa. Wyróżnionymi kompozytorami zostali Filip Gołdanowski z Polski i Otto Wanke z Austrii.

36. Krakowski Międzynarodowy Festiwal Kompozytorów odbył się w dniach 20-28 kwietnia. Tematem przewodnim była "Matematyczność w muzyce".
Taki temat miała również sesja muzykologiczna, podczas której referaty wygłosili kompozytorzy i teoretycy muzyki związani z Akademią Muzyczną im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie: Mateusz Bień, Maciej Jabłoński, Marcin Strzelecki i Natalia Szwab oraz Krzysztof Wołek z Uniwersytetu w Louisville (USA).
Gościem specjalnym festiwalu był Jerzy Kornowicz. Wygłosił on wykład o swojej twórczości pt. Muzyka akcji i muzyka stanu. Dwa sposoby oglądu świata oraz poprowadził kurs mistrzowski ze studentami kompozycji AMKP.
Podczas inauguracji festiwalu, która miała miejsce 20 kwietnia o godz. 18.00 w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, w części oficjalnej odbyła się uroczystość udekorowania Marcela Chyrzyńskiego Odznaką "Honoris Gratia” nadaną przez Prezydenta Miasta Krakowa w uznaniu zasług dla Krakowa i jego mieszkańców.
Szczególnym wydarzeniem festiwalowym były uroczystości jubileuszowe dra h.c. Jerzego Stankiewicza w 80. rocznicę urodzin i 50-lecia pracy twórczej — Wiceprezesa Zarządu Głównego ZKP (1995-1999), Prezesa Oddziału Krakowskiego ZKP (1994–2016) i Dyrektora krakowskiego festiwalu (1994–2013), odznaczonego Orderem Narodowym Legii Honorowej Republiki Francuskiej (2024).
24 kwietnia o godz. 16:00 otwarta została wystawa poświęcona Jubilatowi, o 16:30 odbyło się spotkanie, które poprowadziła red. Anna Woźniakowska, a o 19:00 miał miejsce koncert w wykonaniu Sonami Piano Duo (Justyna Piękoś i Piotr Kędzierski), na którym wykonane zostały m.in. utwory dedykowane Jubilatowi.
Z okazji 95. rocznicy urodzin oraz 5. rocznicy śmierci Bogusława Schaeffera odbył się pokaz filmowej notacji w reż. Pawła Bitki Zapendowskiego pt. Bogusław Schaeffer – kompozytor, pedagog, muzykolog, krytyk muzyczny, popularyzator muzyki i dramaturg. Po emisji filmu miała miejsce dyskusja z udziałem zaproszonych gości.
Dzięki współpracy z festiwalem Intersonanzen z Poczdamu (Niemcy) i przy współpracy Instytutu Polskiego w Berlinie odbył się koncert z polsko-niemieckim programem w wykonaniu Cracow Duo: Kalinowski&Szlezer.
Koncert został powtórzony 3 czerwca na festiwalu w Niemczech.
Podczas 8 koncertów festiwalowych zaprezentowane zostały utwory kompozytorów z Polski, Australii, Danii, Francji, Japonii, Kosowa, Niemiec, Ukrainy, USA i Wielkiej Brytanii.
Publiczność usłyszała m.in. 24 prawykonania światowe oraz 4 prawykonania polskie.

W dniach 9–13 września gościliśmy 30-osobową grupę akademików Narodowej Akademii Sztuki i Literatury z Metz w Lotaryngii (działającej od końca XVIII w.), pod kierunkiem prezesa prof. Raymonda Oliger.
Współpracując w przygotowaniu ich wizyty przygotowaliśmy dwa spotkania. 10 września w Sali Konferencyjnej Hotelu Metropolo wystąpiła prof. Małgorzata Janicka-Słysz (Akademia Muzyczna im. K. Pendereckiego) z wykładem o twórczości Szymanowskiego i Pendereckiego oraz życiu muzycznym Krakowa, a 12 września w Pałacu Pusłowskich w Instytucie Muzykologii UJ gości z Lotaryngii przyjmowała dyrektor Instytutu Muzykologii UJ prof. dr hab. Magdalena Dziadek.
W Sali Kameralnej pałacu dr h.c. Jerzy Stankiewicz przedstawił problemy i nowe odkrycia dotyczące genezy Kwartetu na koniec Czasu Messiaena w obozie w Görlitz.
Moment musical wypełniło wystąpienie klarnecisty prof. Piotra Lato (Akademia Muzyczna im. K. Pendereckiego) z dwoma utworami O. Messiaena: Otchłań ptaków i Melodia w stylu Mozarta na klarnet solo.
Następnie odbyło się zwiedzanie Pałacu Pusłowskich i Biblioteki Instytutu Muzykologii UJ ze zbiorami I. J. Paderewskiego z Morges. Gości oprowadzali kierownik Biblioteki kustosz dyplomowany mgr Stanisław Hrabia i dr Michał Jaczyński.
Bardzo udane spotkanie zwieńczył toast wzniesiony winem z winnicy Uniwersytetu Jagiellońskiego.

25 września o godz. 13.00 w Sali im. Karola Szymanowskiego UMFC przy ul. Okólnik 2 w Warszawie dr h.c. Jerzy Stankiewicz udekorowany został Złotym Medalem “Zasłużony dla Kultury Gloria Artis” za całokształt działalności na rzecz kultury polskiej.
Na tej samej uroczystości prezes Marcel Chyrzyński otrzymał Doroczną Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich – za wybitną twórczość kompozytorską uznaną w środowiskach muzycznych w Europie, Azji i obu Amerykach; za dyrekcję artystyczną i organizacyjną Krakowskiego Międzynarodowego Festiwalu Kompozytorów oraz za wieloletnią działalność i koleżeńską postawę w Związku Kompozytorów Polskich.
Laudację wygłosił Kol. Maciej Jabłoński.
Podczas uroczystości zabrzmiały również dwa utwory Marcela Chyrzyńskiego w wykonaniu Juliusza Paprockiego (cl), Magdaleny Bojanowicz (vc) i Pawła Popko (pf): In C oraz Death in Venice.

Dr h.c. Jerzy Stankiewicz i prof. dr hab. Małgorzata Woźna-Stankiewicz w uznaniu za wieloletnią pracę nad twórczością Oliviera Messiaena i promocję muzyki i myśli Messiaena w Polsce i Europie Centralnej zostali w październiku 2024 zaproszeni na pobyt w Domu Oliviera Messiaena w Petichet w Alpach Delfinatu. W mitycznej siedzibie Mistrza, gdzie w okresach letnich, nad jeziorem Lac de Laffrey skomponował większość swoich największych dzieł. Po śmierci prof. Yvonne Loriod-Messiaen Fundacja Oliviera Messiaena przekazała ten dom władzom regionu Mathesine, które odtąd udostępniają siedzibę kompozytora jako dom pracy twórczej. W sezonie goszczą tam muzycy przygotowujący Messiaenowski repertuar oraz kompozytorzy i muzykolodzy związani swoją pracą z Olivierem Messiaenem.
https://www.maisonmessiaen.com/residence/jerzy-stankiewicz-musicologue

13 listopada o godz. 19:00 w Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie odbył się koncert "Marek Stachowski – Magdalena Długosz. Mistrzowie i ich uczniowie”. Był to już siódmy koncert z cyklu "Mistrzowie i ich uczniowie” – jego ideą jest prezentowanie dwóch wybitnych krakowskich kompozytorów-pedagogów oraz ich absolwentów, których utwory już otrzymały uznanie oraz prezentowane są na estradach europejskich i światowych.
W tym roku Mistrzami byli Marek Stachowski (w 20. rocznicę śmierci) oraz Magdalena Długosz (w 70. rocznicę urodzin).
Wychowankowie skomponowali swoje utwory specjalnie na tą okazję i zadedykowali je swoim Mistrzom.
Byliśmy więc świadkami prawykonania światowego utworów Akwarele Mateusza Bienia, Seuil Macieja Jabłońskiego, Sinfonia. Omaggio a Giacinto Scelsi Piotra Roemera oraz Dźwięki późne Zofii Dowgiałło.
Wykonawcami byli: Barbara Borowicz (cl), Krzysztof Guńka (sax), Bartosz Sałdan (perc.), Dominika Peszko (pf) oraz Maciej Jabłoński, Magdalena Długosz i Piotr Roemer (realizacja elektroniki).

2025

24 marca odbyło się posiedzenie jury 8. Międzynarodowego Konkursu dla Młodych Kompozytorów im. Krzysztofa Pendereckiego.
Na konkurs nadesłano partytury z Macedonii Północnej, Meksyku, Polski, Włoch i USA, z czego jedną odrzucono z powodu niezgodności z regulaminem.
Jury obradowało w składzie: Marcel Chyrzyński (Przewodniczący), Zbigniew Bargielski, Ivan Buffa (Słowacja), Federico Gardella (Włochy), Jeajoon Ryu (Korea Pd.) i Wojciech Widłak. Sekretarzem Konkursu była Aleksandra Patalas.
Zdobywcą Nagrody Głównej został Andrea Mastropasqua z Włoch. Jury postanowiło również przyznać wyróżnienie honorowe kompozytorowi z Polski – Szymonowi Golcowi.

37. Krakowski Międzynarodowy Festiwal Kompozytorów odbył się w dniach 10-18 maja 2025. Motywem przewodnim była "Muzyka w muzyce".
Festiwalowa sesja muzykologiczna była poświęcona właśnie temu zagadnieniu. Swoje referaty wygłosili teoretycy muzyki związani z Akademią Muzyczną im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie: Teresa Malecka, Małgorzata Janicka-Słysz, Natalia Szwab i Marcin Strzelecki.
Gościem specjalnym festiwalu był Aleksander Nowak. Na Akademii Muzycznej im. K. Pendereckiego w Krakowie odbył się jego wykład pt. Kilka słów na temat oraz warsztaty kompozytorskie ze studentami kompozycji.
Szczególnym wydarzeniem festiwalowym była uroczystość dekoracji prof. Wołodymyra Hrabowskiego, muzykologa z Drohobycza (Ukraina), Odznaką Honorową "Zasłużony dla Kultury Polskiej”, nadaną mu przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w uznaniu zasług dla kultury polskiej oraz propagowanie w Ukrainie Krakowskiego Międzynarodowego Festiwalu Kompozytorów. Laudację wygłosił wiceprezes ZKP Oddziału w Krakowie dr h.c. Jerzy Stankiewicz.
Podczas 9 koncertów festiwalowych zaprezentowano muzykę kompozytorów z Polski, Słowacji, Austrii, Argentyny, Meksyku, Portugalii, Ukrainy, Włoch oraz Chin, Korei Pd. i Japonii.
Odbyły się 34 prawykonania światowe oraz 1 prawykonanie polskie.
Patronat medialny nad wszystkimi festiwalami sprawowało Polskie Centrum Informacji Muzycznej POLMIC.
Szczegółowy program festiwali – na stronie: https://festiwal.zkp.krakow.pl/

Marcel Chyrzyński
Prezes Zarządu Oddziału Krakowskiego ZKP

Oddział Kujawsko-Pomorski

Zarząd Oddziału Kujawsko-Pomorskiego ZKP (2015-2025)

Prezes: Piotr Komorowski
Z-ca prezesa: Marcin Kopczyński
Skarbnik: Magdalena Cynk

2015

III Festiwal Muzyki Współczesnej "Nowa Muzyka” odbył się w Bydgoszczy w dniach 8-10 maja pod Honorowym Patronatem Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego.
Tematem przewodnim edycji były sztuki wizualne.
Zainaugurował Festiwal koncert "Perkusja, Elektronika, Multimedia" z muzyką Ryszarda Lubienieckiego, Karlheinza Stockhausena, Piotra Komorowskiego, Sławomira Opalińskiego, Benedykta Odya, Piotra Sutta i Bogusława Schaffera.
Następnego dnia w foyer Filharmonii Pomorskiej zabrzmiały utwory orkiestrowe Bohdana Riemera, Magdaleny Cynk, Michała Dobrzyńskiego, Marcina Gumieli, Łukasza Godyli, Aleksandry Brejzy, Sławomira Opalińskiego, Marcina Kopczyńskiego w wykonaniu Capelli Bydgostiensis i solistów. Koncert połączony był z wystawą malarstwa Piotra Zaporowicza.
Nie zabrakło propozycji dla najmłodszych. W Pałacu w Ostromecku dziecięcą wyobraźnię rozbudziło poetyckie słuchowisko - wiersze Brzechwy i Tuwima w dźwiękowym opracowaniu Marcina Gumieli.

2016

W dniach 6-8 maja w Bydgoszczy odbył się IV Festiwal Muzyki Współczesnej "Nowa Muzyka”. Festiwal składał się z trzech koncertów, które odbyły się w dwóch miejscach w Bydgoszczy: Miejskim Centrum Kultury oraz Filharmonii Pomorskiej.
Honorowy patronat nad festiwalem po raz kolejny objęło Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego.
Tradycyjnie już dla Festiwalu "Nowa Muzyka”, koncerty oscylowały wokół trzech głównych idei: muzyki elektronicznej/komputerowej, muzyki kameralnej/akustycznej oraz muzyki dla dzieci.
Wystąpiło 23 wykonawców, którzy zaprezentowali 25 kompozycji, z czego 7 prawykonań, m.in. utworów autorstwa Sławomira Opalińskiego, Jędrzeja Rocheckiego, Rafała Tworka, Bohdana Riemera i Piotra A. Komorowskiego.

24 listopada w sali koncertowej im. Ireny Dubiskiej w Inowrocławiu odbył się XVI koncert kompozytorski z cyklu "Musica Varia Est" organizowany przez Inowrocławskie Towarzystwo Muzyczne Pro Arte oraz Państwową Szkołę Muzyczną I i II st. im. Juliusza Zarębskiego w Inowrocławiu we współpracy z Oddziałem Kujawsko-Pomorskim.
W programie koncertu znalazły się kompozycje: Magdaleny Cynk, Pawła Grajnerta, Łukasza Godyli, Piotra A. Komorowskiego, Marcina Kopczyńskiego oraz Bohdana Riemera.

4 grudnia w Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy odbył się koncert zorganizowany przez Kujawsko-Pomorski Oddział ZKP we współpracy z Wrocławskim Oddziałem ZKP.
Na koncercie zaprezentowane zostały kompozycje napisane specjalnie z myślą o Wrocławskim Triu Perkusyjnym w składzie: Michał Jedynak, Aleksandra Wasik, Aleksander Wnuk.
Zespół prawykonał utwory Piotra A. Komorowskiego, Stanisława Krupowicza i Sławomira Opalińskiego, zamówione przez Związek Kompozytorów Polskich.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu "Kolekcje – priorytet Zamówienia kompozytorskie", realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca.

2017

W dniach 12-15 maja 2017 odbył się w Bydgoszczy oraz po raz pierwszy także w Toruniu, V Festiwal Muzyki Współczesnej "Nowa Muzyka”.
Organizatorami jubileuszowej edycji były: Oddział Kujawsko-Pomorski Związku Kompozytorów Polskich, Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy, Wydział Edukacji Muzycznej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Państwowy Zespół Szkół Muzycznych im. Artura Rubinsteina w Bydgoszczy, Zespół Szkół Muzycznych im. Karola Szymanowskiego w Toruniu, Dwór Artusa w Toruniu.
Honorowy Patronat nad festiwalem już po raz trzeci objęło Europejskie Centrum Muzyki im. Krzysztofa Pendereckiego.
Była to, jak do tej pory, największa z organizowanych przez Oddział Kujawsko-Pomorski imprez. Program tegorocznego festiwalu składał się z 6 koncertów w programie głównym, 2 koncertów w ramach imprez towarzyszących oraz pokazu filmowego.
Koncerty odbywały się w: Auli Copernicanum Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, sali Miejskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy oraz w Dworze Artusa w Toruniu.
Wystąpiło 60 muzyków, którzy wykonali 63 kompozycje autorstwa 38 kompozytorów. Odbyło się 17 prawykonań.

5 grudnia w Sali Koncertowej im. Ireny Dubiskiej w Inowrocławiu odbył się XVII koncert kompozytorski "Musica Varia Est".
Koncert ten był połączony z promocja płyty Pieśni bydgoskich kompozytorów, nagranej przez Leszka i Magdalenę Holec.

2018

W dniach 11-19 maja odbył się w Bydgoszczy VI Festiwal Muzyki Współczesnej "Nowa Muzyka”. Była to pierwsza międzynarodowa edycja festiwalu. Wziął w nim udział zespół Filum-Ansambl z Serbii.
Podczas 6 koncertów wystąpiło 77 muzyków, którzy zaprezentowali 38 kompozycji, autorstwa 26 kompozytorów, w tym 5 prawykonań.
Po raz pierwszy zabrzmiały dzieła Bohdana Riemera, Aleksandry Brejzy, Sławomira Opalińskiego i Piotra A. Komorowskiego.
13 maja w Auli Copernicanum UKW miało miejsce spotkanie z kompozytorem Michałem Dobrzyńskim, które poprowadziła Anna Szarapka.
14 maja w UKW odbyło się szczególne wydarzenie: Koncert kompozytorski Sławomira Czarneckiego z okazji 50-lecia pracy artystycznej.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

20 listopada w Sali Koncertowej im. Ireny Dubiskiej w Inowrocławiu odbył się XVIII koncert kompozytorski z cyklu "Musica Varia Est".

2019

W dniach 10-14 maja odbył się VII Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej "Nowa Muzyka”, na którym podczas 7 koncertów 28 muzyków solistów oraz chór zaprezentowali 36 kompozycji autorstwa 30 kompozytorów, w tym 11 prawykonań.
Bydgoszczanie usłyszeli muzykę twórców z Australii, Serbii i przede wszystkim kompozytorów polskich.
W programie znalazły się: koncert studentów kompozycji Akademii Muzycznej w Bydgoszczy, koncert kompozytorów Kujawsko-Pomorskiego Oddziału ZKP, koncert kompozytorów gdańskich, pokaz filmów krótkometrażowych i animacji studentów i wykładowców Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu z muzyką studentów Akademii Muzycznej w Bydgoszczy.
Prawykonano utwory Aleksandry Brejzy, Sławomira Czarneckiego, Ewy Fabiańskiej-Jelińskiej, Piotra A. Komorowskiego, Artura Kroschela, Marcina Molskiego, Bohdana Riemera, Pauliny Zujewskiej, a także Lux Aeterna Kirsten Milenko na perkusję solo – utwór poświęcony pamięci prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza.

W okresie pandemii dwa Festiwale "Nowa Muzyka” (2020 i 2021) odbyły się całkowicie online i były transmitowane na festiwalowym kanale YouTube. Na kanale tym zamieszczono 23 filmy, prezentujące 97 kompozycji.

2020

W dniach 24-26 października odbył się VIII Festiwal Muzyki Współczesnej "Nowa Muzyka”, organizowany przez Oddział Kujawsko-Pomorski Związku Kompozytorów Polskich we współpracy z Uniwersytetem Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
W programie znalazły się koncerty "Pieśń współczesna – odbicia i rezonanse", "Oblicza współczesności. Recital fortepianowy Igora Torbickiego" oraz koncert specjalny - z okazji 100-lecia powrotu Bydgoszczy do Macierzy. Podczas tego koncertu prawykonano VI Sonatę fortepianową "Pamięci prof. Franciszka Woźniaka" autorstwa Marcina Kopczyńskiego.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, w ramach programu "Muzyka", realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca oraz ze środków Funduszu Popierania Twórczości Stowarzyszenia Autorów ZAiKS.

2021

IX Festiwal Muzyki Współczesnej "Nowa Muzyka” odbył się w dniach 7-16 maja . Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, w ramach programu „Muzyka”, realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca. Zadanie współfinansowane było przez Miasto Bydgoszcz.
Oddział Kujawsko-Pomorski zorganizował Festiwal wraz z Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy i Wydziałem Edukacji Muzycznej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
Honorowy Patronat nad VIII edycją ponownie objęło Europejskie Centrum Muzyki im. Krzysztofa Pendereckiego.
Odbyły się takie koncerty, jak "Koncert muzyki elektroakustycznej z klawesynem w tle" (prawykonania utworów Sławomira Opalińskiego, Pauliny Zujewskiej i Angeliki Iżykowskiej), "Koncert pieśni" (prawykonania utworów Aleksandry Brejzy, Magdaleny Cynk, Bohdana Riemera), "Koncert muzyki orkiestrowej" (prawykonania kompozycji Aleksandry Brejzy, Piotra A. Komorowskiego), oraz trzy koncerty muzyki kameralnej (prawykonania utworów Magdaleny Kurdziel, Artura Andrzejewskiego, Marcina Kopczyńskiego, Marcina Gumieli, Piotra Mossa, Agnieszki Zdrojek-Suchodolskiej, Martyny Koseckiej, Artura Kroschla, Sylwii Nowastowskiej).

2022

W dniach 6–28 maja w Bydgoszczy odbyła się jubileuszowa X edycja Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej "Nowa Muzyka”, organizowanego przez Oddział Kujawsko-Pomorski Związku Kompozytorów Polskich w Bydgoszczy, Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy oraz Wydział Edukacji Muzycznej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
Festiwal rozpoczął koncert pt. "W stulecie urodzin Kazimierza Serockiego oraz w 90. rocznicę urodzin Franciszka Woźniaka” w Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy, na którym pojawiły się niezwykle rzadko wykonywane kompozycje na zespoły perkusyjne (m.in. Continuum Kaziemierza Serockiego i Symfonia na perkusję Franciszka Woźniaka).
Kolejne wydarzenia – koncerty kameralne, koncert polskiej liryki wokalnej oraz koncert "Bydgoszcz z Ukrainą w sercu”, na którym artyści ukraińscy wykonali muzykę swojego kraju – miały miejsce w Auli Copernicanum Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
Swoje najnowsze utwory przedstawili Rafał Tworek, Piotr Beciński, Marcin Kopczyński, Aleksandra Brejza, Sławomir Czarnecki, Ewa Fabiańska-Jelińska, Szymon Godziemba-Trytek, Piotr A. Komorowski, Artur Kroschel oraz Marcin Gumiela: jego utwór Ballo powstał w ramach Stypendium dla osób zajmujących się twórczością artystyczną oraz upowszechnianiem kultury miasta Bydgoszczy.
Wystąpiło wielu znakomitych muzyków, od lat specjalizujących się w wykonawstwie muzyki współczesnej: m. in. The Bacewicz Percussion Ensemble, Pianopticum Duo, Piotr Sutt, Lech Bałaban, Rafał Jędrzejewski, Igor Torbicki, Aneta Kořínková, Marcin Kopczyński, Iryna Ushanova-Rudko.
Retransmisje koncertów można było śledzić w późniejszym terminie na stronie festiwalu oraz na kanale YouTube „Festiwal Nowa Muzyka w Bydgoszczy".
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu „Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.
Dofinansowano z Funduszu Popierania Twórczości Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Zadanie współfinansowano przez Miasto Bydgoszcz.

W sumie podczas tych czterech edycji Festiwalu wystąpiło 114 muzyków-solistów oraz dwie orkiestry.

Strona festiwalu: http://www.nowamuzyka.bydgoszcz.pl/

2023

XI Festiwal Muzyki Współczesnej „Nowa Muzyka", organizowany przez Oddział Kujawsko-Pomorski Związku Kompozytorów Polskich, Miejskie Centrum Kultury, Akademię Muzyczną im. Feliksa Nowowiejskiego oraz Wydział Edukacji Muzycznej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, odbył się w dniach 14-22 maja.
Wstęp na wszystkie koncerty tradycyjnie był wolny.
W programie znalazło się 6 koncertów, na których zabrzmiało aż 46 kompozycji, w tym 17 prawykonań światowych utworów Piotra Mossa, Edwarda Sielickiego, Ewy Fabiańskiej-Jelińskiej, Piotra A. Komorowskiego, Rafała Tworka, Natalii Kaszubskiej, Przemysława Packa, Bohdana Riemera, Piotra Sutta, Magdaleny Cynk, Marcina Kopczyńskiego i Aleksandry Brejzy.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu "Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca. Dofinansowano z Funduszu Popierania Twórczości Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Zadanie współfinansowane przez Miasto Bydgoszcz.

2024

XII Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej "Nowa Muzyka", organizowany przez Oddział Kujawsko-Pomorski Związku Kompozytorów Polskich, rozpoczął się 11 maja i potrwał do końca miesiąca.
Program obejmował: 8 koncertów, 57 kompozycji, 13 światowych prawykonań, występy ponad 50 muzyków z Polski i zagranicy.
Koncerty odbyły się w trzech miejscach: Auli Copernicanum UKW, Sali Koncertowej AMFN oraz w Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy.
Podczas koncertu inauguracyjnego 11 maja w auli Copernicanum, wystąpili pianistka Dominika Glapiak-Pilasiewicz i wiolonczelista Błażej Goliński.
Po raz pierwszy wykonano publicznie Rondo alla Cassubia Adama Diesnera na wiolonczelę. Kwintet dęty Filharmonii Pomorskiej w Bydgoszczy prawykonał m.in. Kwintet dęty nr II nestora bydgoskiego środowiska kompozytorskiego, Bohdana Riemera.
Podczas koncertu 13 maja pt. "Duchowa podróż na Bałkany" usłyszeliśmy niezwykłą, mistyczną muzykę młodego kompozytora Igora Andrića, a także tajemniczą Sarabandę jego niedawno zmarłej mistrzyni, najsłynniejszej współczesnej serbskiej kompozytorki Isidory Żebeljan, w wykonaniu m.in. izraelskiego wiolonczelisty Izaka Nuri.
Światowej sławy wirtuoz skrzypiec Artur Banaszkiewicz po występach w nowojorskiej Carnegie Hall i berlińskiej Filharmonii zaprezentował w Bydgoszczy premierę swojej karkołomnej Diamond Sonata (18 maja).
Niezwykłe zestawienia instrumentalne i brzmienia, które nie śniły się klasykom, można było usłyszeć na koncercie 19 maja: zabrzmiały utwory na saksofon sopranowy, fortepian i akordeon.
O tym, jak romantyczną tradycję pieśni interpretują współcześni kompozytorzy, przekonaliśmy się na koncercie 20 maja. Znani jazzmani polscy (m.in. saksofonista Szymon Łukowski i wibrafonista Dominik Bukowski) stanęli w szranki z ekspertami od współczesnej kameralistyki, czyli ze słynnym NeoQuartetem.
Oprócz dzieł twórców uznanych, usłyszeliśmy także utwory debiutantów - studentów Wydziału Kompozycji AMFN w Bydgoszczy, którzy zaprezentowali nową muzykę w towarzystwie multimediów podczas koncertu finałowego 31 maja.

2025

XIII Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej "Nowa Muzyka", odbył się w dniach 10 maja - 15 czerwca w Auli Copernicanum Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego oraz w Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy.
W programie znalazło się 9 koncertów z muzyką wyłącznie polskich kompozytorów XX-XXI w. i ponad 20 prawykonań!
Osobne koncerty poświęcone były muzyce przedstawicieli Oddziału ZKP w Gdańsku i twórczości kompozytorskiej studentów bydgoskiej Akademii Muzycznej.
Dzieła polskich twórców usłyszeliśmy w wykonaniu znakomitych solistów oraz zespołów, w tym Pianopticum Duo, Nowicki Duo, Sepia Ensemble oraz Kujawsko-Pomorskiej Orkiestry Kameralnej pod dyrekcją Mariusza Kończala.
Organizatorzy: Oddział Kujawsko-Pomorski Związku Kompozytorów Polskich w Bydgoszczy, Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy, Wydział Edukacji Muzycznej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Partnerzy: Akademia Muzyczna im. St. Moniuszki w Gdańsku, Akademia Muzyczna w Poznaniu i Akademia Muzyczna w Katowicach.
Honorowy Patronat Europejskiego Centrum Muzyki im. Krzysztofa Pendereckiego.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu "Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca. Dofinansowano z Funduszu Popierania Twórczości Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Zadanie współfinansowane przez Miasto Bydgoszcz.

Patronat medialny nad Festiwalem sprawuje Polskie Centrum Informacji Muzycznej POLMIC.

Piotr A. Komorowski
Prezes Oddziału Kujawsko-Pomorskiego ZKP

Oddział Lubelski

Zarząd Oddziału Lubelskiego ZKP

2015-2017
Prezes: Andrzej Nikodemowicz (zm. 28.01.2017)
Wiceprezes: ks. Ireneusz Pawlak
Sekretarz: Mariusz Dubaj
Skarbnik: Mieczysław Mazurek

2017-2024
Prezes: Mariusz Dubaj
Wiceprezes: ks. Ireneusz Pawlak
Skarbnik: Mieczysław Mazurek

2024-2026
Prezes: Kamil Kruk
Wiceprezes: Eduardo Frigatti
Skarbnik: Mieczysław Mazurek

2016

W dniach 13-23 maja w Filharmonii im. H. Wieniawskiego w Lublinie odbyła się jubileuszowa 20. edycja Forum Witolda Lutosławskiego "Most”.
20. Forum sfinansowane zostało ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Głównym organizatorem była Filharmonia im. H. Wieniawskiego w Lublinie, zaś współorganizatorami: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I i II st. im. K. Lipińskiego oraz Szkoła Muzyczna I i II st. im . T. Szeligowskiego w Lublinie.
W programie znalazły się utwory członków Oddziału Lubelskiego ZKP.
15 maja odbył się koncert symfoniczno-chóralny, podczas którego prawykonano Pater noster Mariusza Dubaja na chór mieszany i smyczki, wykonano również Canti movimenti Dubaja na fortepian i smyczki, Totus Tuus Henryka Mikołaja Góreckiego, Kyrie i Sanctus z Missa pro pace Wojciecha Kilara, Lacrimosę Witolda Lutosławskiego.
Wystąpiła Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Lubelskiej oraz Chór Akademicki UMCS im. Jadwigi Czerwińskiej pod dyrekcją Urszuli Bobryk. W roli solistów wystąpili Małgorzata Rodek (sopran), Gabriela Klauza (organy) oraz laureat XVI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. F. Chopina w Warszawie Paweł Wakarecy.
17 maja odbył się koncert z cyklu "Estrada Młodych" z udziałem uczniów lubelskich szkół muzycznych. Prawykonali Anamnesis – Dialogi Platońskie w trzech scenach Pawła Sieka oraz zaprezentowali utwory Henryka Czyża (Canzona do barocco), Richarda Galliana (Opale Concerto), Mikołaja Hertla (Pejzaże wiosenne), Wojciecha Kilara (Orawa), Krzysztofa Naklickiego (Pasacaglia, Taniec), Romualda Twardowskiego (Oberek).
Wystąpili: Orkiestra Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II st. im. K. Lipińskiego pod dyrekcją Lucjana Jaworskiego, Orkiestra Akordeonowa Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II st. im. K. Lipińskiego pod dyrekcją Jana Bielaka, Orkiestra Szkoły Muzycznej I i II st. im . T. Szeligowskiego pod dyrekcją Iwony Borcuch oraz akordeonista Jakub Stefaniak.

W dniach 20 września–9 października odbył się w Lublinie V Międzynarodowy Festiwal "Andrzej Nikodemowicz: czas i dźwięk", poświęcony prezesowi Oddziału Lubelskiego ZKP. Głównym organizatorem jubileuszowej edycji było Towarzystwo Muzyczne im. H. Wieniawskiego w Lublinie.
Podczas Festiwalu wykonano kompozycje Andrzeja Nikodemowicza: 2 Kołysanki na mezzosopran i fortepian, Zostawione piosenki na sopran i fortepian do słów Janiny Porazińskiej (sopranistka Aleksandra Bubiz-Mojsa i pianistka Agnieszka Schulz-Brzyska), Koncert skrzypcowy (skrzypaczka Dominika Falger, Orkiestra Filharmonii im. H. Wieniawskiego w Lublinie pod dyrekcją Przemysława Fiugajskiego), Mały koncert na waltornię i orkiestrę smyczkową (waltornista Tadeusz Tomaszewski i Orkiestra Filharmonii im. H. Wieniawskiego pod dyrekcją Przemysława Fiugajskiego), Impresja na wiolonczelę solo (Ryszard Bednarczuk), Wariacje organowe ma temat pieśni do słów św. Stanisława "Chwała Tobie Gospodzinie”, Wariacje organowe ma temat pieśni maryjnej "O Matko Miłościwa”, Toccata organowa (Jan Szypowski – org.), Tryptyk Grudki kadzidła IV do słów Beaty Obertyńskiej, 3 pieśni na mezzosopran i organy (Dorota Lachowicz – msopr., Jan Szypowski – org.), Psalm pokutny – Kantata na alt, baryton i organy (Dorota Lachowicz – msopr., Andrzej Witlewski – brt., Jan Szypowski – org.), Trzy kołysanki na flet i fortepian (Łukasz Długosz – fl, Andrzej Jungiewicz – pf), Grudki kadzidła I (wybór) do słów Beaty Obertyńskiej z cyklu 9 miniatur na 3-głosowy zespół niskich głosów męskich i 3-głosowy zespół głosów żeńskich a cappella (Zespół Śpiewaków Miasta Katowice Camerata Silesia pod dyrekcją Anny Szostak). VI Koncert fortepianowy prawykonała Joanna Domańska z towarzyszeniem Orkiestry lubelskiej Filharmonii pod dyrekcją Przemysława Fiugajskiego. W programie wydarzenia znalazły się także Capriccio nr 1 na wiolonczelę Mariusza Dubaja oraz Semplice na wiolonczelę Mieczysława Mazurka.
Utwory Nikodemowicza zaprezentowane zostały podczas Festiwalu w kontekście dzieł przeszłości i współczesności.

Profesor Andrzej Nikodemowicz był w grudniu Gościem Honorowym Sesji naukowej z okazji Jubileuszu 60-lecia Instytutu Muzykologii KUL Jana Pawła II w Lublinie. Podczas sesji referat o muzyce Profesora wygłosiła Agnieszka Schulz-Brzyska, autorka książki Andrzej Nikodemowicz - klasyczny romantyk współczesności (2009).

2017

28 stycznia odszedł do wieczności Profesor Andrzej Nikodemowicz (1925-2017), Prezes Lubelskiego Oddziału Związku Kompozytorów Polskich w latach 1989-2017, Honorowy Członek Związku Kompozytorów Polskich (2015).

Lubelski Oddział ZKP wydał płytę CD z muzyką fortepianową pod tytułem W kręgu Andrzeja Nikodemowicza (DUX 1450), dofinansowaną przez Wydział Kultury Urzędu Miasta Lublin w związku z Jubileuszem 700-lecia Miasta, Na płycie znalazły się utwory Mariusza Dubaja, Tadeusza Majerskiego oraz Andrzeja Nikodemowicza. Wszystkie zamieszczone na płycie utwory miały swoją fonograficzną premierę.
Płytę nagrał w Filharmonii im. H. Wieniawskiego w Lublinie pianista Michał Drewnowski.
Nagrania dokonali Małgorzata Polańskia i Marcin Guz. Szatę graficzną opracowała Dorota Kurzątkowska-Hałasa. Koordynatorem projektu był i wszystkie teksty zredagował Mariusz Dubaj.

2018

Oficjalna promocja płyty W kręgu Andrzeja Nikodemowicza (DUX 1450) odbyła się 16 maja 2018 r. podczas XXII Forum Witolda Lutosławskiego „Most” w Filharmonii im. H. Wieniawskiego w Lublinie. W ramach promocji miał miejsce recital fortepianowy Michała Drewnowskiego, obejmujący kompozycje Mariusza Dubaja, Tadeusza Majerskiego, Andrzeja Nikodemowicza oraz Stefana Kisielewskiego.
Odtworzony został ostatni publiczny wywiad z Profesorem Andrzejem Nikodemowiczem, przeprowadzony przez Mariusza Dubaja podczas koncertu Akord XV w grudniu 2015 r.
Po recitalu odsłonięto w Foyer na parterze Filharmonii tablicę pamięci Profesora Andrzeja Nikodemowicza ufundowaną przez Filharmonię Lubelską. Swoje stoisko z płytami miała Firma DUX.

Podczas całego XXII Forum Witolda Lutosławskiego „Most” w Foyer Filharmonii miała miejsce ekspozycja dziesięciu plansz w formacie B2 z fotografiami kompozytorów lubelskich, programów oraz afiszy koncertów w roku Jubileuszu 30-lecia koncertów z cyklu "Akord". Dzięki staraniom Prezesa Oddziału Mariusza Dubaja wykonano podczas XXII Forum Witolda Lutosławskiego „Most” w Filharmonii im. H. Wieniawskiego w Lublinie w maju 2018 roku Koncert na fortepian, perkusję i orkiestrę Zbigniewa Bargielskiego na zamknięcie Jubileuszu 80-lecia kompozytora. Starania te podjęte były w porozumieniu ze Zbigniewem Bargielskim i uzasadniają je osobiste związki Profesora z Lublinem w początkach Jego edukacji muzycznej, aktywności twórczej, w tym debiut kompozytorski w Filharmonii Lubelskiej.

2019

Podczas XIV Międzynarodowego Forum Pianistycznego „Bieszczady bez granic” w Sanoku w lutym 2019 r. wręczona została Nagroda Specjalna Prezesa Lubelskiego Oddziału ZKP dla wyróżniającego się młodego kompozytora prezentującego podczas Forum swoje utwory fortepianowe. Nagrodę taką otrzymała Hanna Derej z Zespołu Szkół Muzycznych im. F. Rybickiego w Tychach.

W dniu 12 marca 2019 r. w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Krasnymstawie odbył się jubileuszowy wykład Prezesa Lubelskiego Oddziału ZKP Mariusza Dubaja z okazji 60. rocznicy urodzin pt. Meandry twórczości – spotkanie z kompozytorem. Moderatorem wykładu połączonego z koncertem była dr Ewa M. Zarzycka, zaś współorganizatorami Burmistrz Krasnegostawu (patronat honorowy) oraz Lubelski Uniwersytet Trzeciego Wieku Filia w Krasnymstawie. Na spotkaniu były władze powiatu i miasta, władze kościelne, dyrektorzy szkół i instytucji kultury, mieszkańcy Krasnegostawu, studenci Uniwersytetu Trzeciego Wieku i Wydziału Artystycznego UMCS oraz zaproszeni goście.
Dyrektor Naczelny Filharmonii im. H. Wieniawskiego w Lublinie Dr Wojciech Rodek zaproponował Prezesowi Lubelskiego Oddziału ZKP Mariuszowi Dubajowi autorskie ułożenie programu XXIII Forum Sztuki Współczesnej im. Witolda Lutosławskiego w Filharmonii im. H. Wieniawskiego w Lublinie Projekt złożony w MkiDN w zakresie programu „Muzyka” otrzymał pierwszą punktację na 605 zgłoszonych wniosków.

W ramach XXIII Forum Sztuki Współczesnej im. Witolda Lutosławskiego w dniach 13-19 maja odbyło się siedem koncertów (dwa solowe, cztery kameralne i jeden symfoniczny), nawiązujących do przypadających w 2019 roku rocznic 25-lecia odejścia do Wieczności Witolda Lutosławskiego, 15-lecia Marka Stachowskiego, 170-lecia Fryderyka Chopina, a także 105. Rocznicy urodzin Andrzeja Panufnika, 60. Rocznicy urodzin Mariusza Dubaja i Jerzego Kornowicza, 70-lecia Cudu Lubelskiego w Archikatedrze Lubelskiej oraz 30-lecia powołania Lubelskiego Oddziału Związku Kompozytorów Polskich.
W kameralnym koncercie inauguracyjnym (13 maja) prawykonano Impresje II na organy Mieczysława Mazurka, Cantabile Krzesimira Dębskiego w wersji na trąbkę i fortepian, oraz utwory Mariusza Dubaja (Z pól bitewnych [Karliński, Olszyn koło Częstoschowy, 1587/88] na trąbkę i fortepian, na eM – cykl erotyków do słów Iwony Chudoby na sopran i fortepian, Reprodukcje - cykl szkiców, tom II na fortepian, I Sonata fortepianowa [II wersja]. Zaprezentowano również utwory Andrzeja Nikodemowicza i Jerzego Kronowicza.
Kwartet Śląski (14 maja) wykonał kwartety smyczkowe Witolda Lutosławskiego, Marka Stachowskiego (Musica festeggiante) i Henryka Mikołaja Góreckiego (I i II Kwartet smyczkowy).
W koncertach dla dzieci i młodzieży pt. „Muzyka i plastyka – dwie córki jednego Boga” (15 maja) Mariusz Dubaj prawykonał kompozycje fortepianowe napisane do obrazów Mariusza Drzewińskiego, Krzysztofa Szymanowicza oraz Joanny Brześcińskiej-Riccio.
W koncercie symfonicznym (17 maja) z kompozycjami Andrzeja Panufnika (Sinfonia sacra), Stefana Kisielewskiego (Koncert fortepianowy), Marka Stachowskiego (Choreia) i Witolda Lutosławskiego (IV Symfonia) wystąpili Marek Drewnowski – fortepian, Jerzy Swoboda – dyrygent, a gościem specjalnym był Jerzy Kisielewski.
Nowością XXIII lubelskiego Forum był I Konkurs Kompozytorski Dla Dzieci i Młodzieży im. Kompozytorów Lubelskich dla uczniów szkół muzycznych Lublina i Lubelszczyzny. Na konkurs wpłynęło sześć partytur i wszystkie utwory zostały nagrodzone. Nagrodę Specjalną Prezesa Lubelskiego Oddziału ZKP otrzymał Krzysztof Goliszek.

20 października 2019 roku w Archikatedrze Lubelskiej z okazji 30-lecia utworzenia Lubelskiego Oddziału ZKP odbył się koncert "Akord" XVI – muzyka chóralna kompozytorów lubelskich.
Prawykonano Tryptyk IV - 3 Psalmy Andrzeja Nikodemowicza i Missa Nova per coro misto Mariusza Dubaja.
W programie znalazły się również kompozycje Wincentego z Kielczy (Gaude Mater Polonia), Henryka Mikołaja Góreckiego (Zdrowaś bądź Maryja, Amen), Tadeusza Szeligowskiego (Psalm radosny), Andrzeja Koszewskiego (Zdrowaś Królewno wyborna), Kazimierza Górskiego (Ave Maria), Mieczysława Mazurka (Bogu Rodzica), Henryka Czyżewskiego (Musica Nordica).
Wykonawcami był chór Camerata Lubelska pod dyrekcją Tomasza Orkiszewskiego. Słowo o muzyce wygłosił Mariusz Dubaj.
Koncert patronatem honorowym objął Jego Ekscelencja Metropolita Lubelski Ks. Arcybiskup Stanisław Budzik. (oprac. Mariusz Dubaj)

2024

12 marca 2024 w Muzeum Regionalnym w Krasnymstawie Oddział Lubelski Związku Kompozytorów Polskich zorganizował spotkanie autorskie i recital fortepianowy prof. Mariusza Dubaja z okazji 65-lecia urodzin. W programie koncertu „W kręgu Mariusza Dubaja” znalazły się utwory Franza Schuberta, Roberta Schumanna, Fryderyka Chopina, Michała Kleofasa Ogińskiego, Wojciecha Kilara oraz Jubilata - autor prawykonał Kompozycję Jubileuszową X z okazji 630-lecia Krasnegostawu.
Spotkanie z Mariuszem Dubajem poprowadziła dr Ewa M. Zarzycka.
Recital odbył się pod patronatem honorowym Starosty Krasnostawskiego oraz Burmistrza Miasta Krasnegostawu.

19 lipca w Muzeum Regionalnym w Krasnymstawie odbyła się inauguracja 130-letniego fortepianu koncertowego Steinway & Sons model D po kapitalnym remoncie. Recital z tej okazji zagrał Tomasz Ritter. Konsultantem merytorycznym projektu był prof. Mariusz Dubaj, prezes Oddziału Lubelskiego Związku Kompozytorów Polskich. Fortepian trafił do Krasnegostawu w roku 1945 lub 1946 i został odkupiony przez Marię Gładkowską z Powiatowego Wydziału Kultury oraz dyrektora Społecznego Ogniska Muzycznego im. M. Karłowicza Ignacego Lipczyńskiego od żołnierzy Armii Czerwonej.

Jubileuszowy recital fortepianowy kompozytora i pianisty dr. hab. Mariusza Dubaja, prof. UMCS, z okazji 50-lecia pracy kompozytorskiej i Międzynarodowego Dnia Muzyki miał miejsce w Muzeum Regionalnym w Krasnymstawie 1 października.
Gośćmi specjalnymi wydarzenia były pianistki prof. Elżbieta Stefańska i jej uczennica Mariko Shioya. W wykonaniu artystek i Mariusza Dubaja zabrzmiły utwory J.S. Bacha, W.A. Mozarta, L. van Beethovena, F. Schuberta, R. Schumanna, F. Chopina, M.K. Ogińskiego, K. Szymanowskiego, C. Debussy'ego, W. Lutosławskiego, W. Kilara oraz samego Jubilata.
Słowo o muzyce wygłosiła dr Ewa Zarzycka. Koncert został nagrany przez TVP 3 Lublin wraz z reportażem o Mariuszu Dubaju autorstwa redaktorki Małgorzaty Orłowskiej pt. "Kompozytor na prowincji".

Na podstawie sprawozdań Mariusza Dubaja, Prezesa Lubelskiego Oddziału ZKP

Oddział Łódzki

Zarząd Oddziału Łódzkiego ZKP

2015-2021
Prezes – Sławomir Kaczorowski
Sekretarz – Artur Zagajewski
Skarbnik – Jacek Szerszenowicz

2021-2025
Prezes - Artur Zagajewski
Skarbnik - Maciej Kabza
Sekretarz - Tomasz Szczepanik

2015

W dniach 27 listopada – 3 grudnia odbyła się 67. edycja sesji "Musica Moderna", organizowana przy współpracy z łódzką Akademią Muzyczną. Podczas koncertu inauguracyjnego wykonane zostały utwory Henryka Mikołaja Góreckiego, Olgi Hans, Tomasza Szczepanika, Artura Zagajewskiego.
W nieco zmienionej formie odbyła się "Mała Moderna” – w Sali Koncertowej Akademii Muzycznej w Łodzi miały miejsce dwa koncerty w godzinach dopołudniowych adresowane do uczniów ogólnokształcących szkół podstawowych i gimnazjalnych. Podczas tych koncertów zaprezentowali się uczniowie łódzkich szkół muzycznych a także Zespołu Szkół Muzycznych im. O. Kolberga w Radomiu.

Najważniejszym wydarzeniem towarzyszącym sesji był Koncert Laureatów 5. Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego im. G. Bacewicz, który odbył się w Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina. Zabrzmiały kompozycje laureatów - Manuela Martineza, Farangisa Nurulla-Khoja, Johna Weeksa, a także Grażyny Bacewicz, Grzegorza Duchnowskiego, Krzysztofa Grzeszczaka, Macieja Staszewskiego oraz studentów Akademii Muzycznej w Łodzi.

2016

W dniach 14 marca – 20 maja odbyła się 68. edycja sesji "Musica Moderna", organizowana przy współpracy z łódzką Akademią Muzyczną.
Sesję zainaugurował Koncert muzyki amerykańskiej, z udziałem wykonawców z Columbia University (Nowy Jork). Gośćmi sesji byli również chińscy kompozytorzy: Tan Jin Gang, Fan Hongshuo z Sichuan Conservatory of Music (Czengdu), a także Łukasz Owczynnikow - kontrabasista z Warszawy, który wykonał m.in. kompozycję Marcina Stańczyka Trzy powidoki. Ponadto, utwory łódzkich kompozytorów (Tomasza Szczepanika, Marty Śniady oraz Artura Zagajewskiego) zostały zaprezentowane przez krakowski zespół Spółdzielnia Muzyczna Contemporary Ensemble pod dyrekcją Macieja Koczura w Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina.
W ramach prezentacji młodych kompozytorów odbyły się m.in. koncerty dyplomowe tegorocznych absolwentów studiów licencjackich i magisterskich.
Chór kameralny Vivid Singers, z dyrygentem Dawidem Berem, wystąpił w Kościele O.O. Bernardynów w Łęczycy, podczas którego wykonano m.in. utwory Krzysztofa Grzeszczaka, Sławomira Kaczorowskiego, Tomasza Szczepanika, Marcina Stańczyka oraz Artura Zagajewskiego.

Efektami wspólnego działania łódzkiej Sekcji Muzykologów z Akademią Muzyczną były:
- międzynarodowa konferencja naukowa "Orient in Music – Music of the Orient" (10-11 marca), której towarzyszyły liczne koncerty i prezentacje, m.in. przedstawienie opery Abu Hassan C. M. Webera, koncert kapeli janczarskiej, a także ogólnopolska konferencja studencka "Orient w muzyce",
- seminarium Nowe technologie a rozwój świadomości słuchowej muzyków (21 kwietnia ).

W czerwcu br. zakończyliśmy pracę nad animacją video utworu Grażyny Bacewicz Witraż. Jako materiał wizualny posłużyły witraże i elementy wystroju pałacu w którym mieści się siedziba Akademii Muzycznej w Łodzi. Płyta DVD jest częścią albumu pt. Witraż Grażyny Bacewicz wyprodukowanego wspólnie z Akademią Muzyczną w Łodzi. Ukazał się także tom artykułów Skriabin. Mistyczna droga muzyki, będący plonem konferencji naukowej w stulecie śmierci kompozytora.

Inauguracja artystyczna 69. "Musica Moderna" (3-8 grudnia) odbyła się podczas koncertu finałowego czwartej edycji AŻ Festiwalu. Program tego koncertu wpisał się w projekt całorocznych działań orkiestry akademickiej i chóru łódzkiej Akademii Muzycznej.
Prawykonano m.in.: Tongeren Mass na chór i orkiestrę Krzysztofa Grzeszczaka. Gościem sesji był Marek Chołoniewski, który zaprezentował się w koncercie "Cymatic Brain” (2016), a następnego dnia odbyło się spotkanie z Andrzejem Kosowskim, dyrektorem Instytutu Muzyki i Tańca.
Tradycyjnie podczas sesji w dwóch koncertach zaprezentowano utwory młodych kompozytorów – studentów łódzkiej Akademii Muzycznej. Współorganizatorami sesji byli: Akademia Muzyczna im. G. i K. Bacewiczów w Łodzi oraz Filharmonia Łódzka im. A. Rubinsteina. Instytucja wspierająca: Instytut Muzyki i Tańca.

2017

Łódzki Oddział ZKP wspólnie z Filharmonią Łódzką im. A. Rubinsteina zorganizował koncert w 90. rocznicę urodzin Andrzeja Hundziaka (14.03, Filharmonia Łódzka), podczas którego prawykonano jego suitę na kwartet fortepianowo-perkusyjny Koncertujemy.
Ponadto w dniu 14 marca w Akademii Muzycznej odbyła się promocja książki poświęconej Andrzejowi Hundziakowi pt. Jestem człowiekiem spełnionym autorstwa Krystyny Pietranek-Kulis.

W dniach 27 marca - 5 kwietnia odbyła się 70. sesja "Musica Moderna". Minęło 35 lat – w 1982 roku Bronisław Kazimierz Przybylski (1941-2011) zainicjował projekt "Musica Moderna" . Siedemdziesiąta edycja była więc okazją do wspomnień i refleksji.
Program pierwszego Wieczoru muzycznego wypełniły przede wszystkim kompozycje Bronisława Kazimierza Przybylskiego. W tym samym koncercie usłyszeliśmy także kompozycje wychowanków Bronisława Kazimierza Przybylskiego: Sławomira Kaczorowskiego i Artura Zagajewskiego.
Poznaliśmy laureatów IV Konkursu Kompozytorskiego dla Młodzieży "Moja (mi)nuta”, dodajmy, że pomysłodawcą tego przedsięwzięcia był także Bronisław Kazimierz Przybylski.
Ponadto odbyła się wystawa jubileuszowa. Gościem sesji był szkocko-polski zespół Duo Van Vliet.
Poza tym odbyły się: koncert polskich kompozytorek (z utworami: Olgi Hans, Alicji Gronau, Aleksandry Garbal, Moniki Kędziory; 28.03.) oraz prezentacje Studia Komputerowego Muzyki Elektronicznej (27.03.). Tradycyjnie młodzi wykonawcy przedstawili m.in. utwory studentów klas kompozycji. Wszystkie koncerty odbyły się w Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, która była współorganizatorem sesji.

Inauguracja artystyczna 71. Sesji "Musica Moderna" (10-14.12) odbyła się podczas symfonicznego koncertu finałowego piątej edycji AŻ Festiwalu. Wykonano następujące kompozycje orkiestrowe: A Varsovie Bronisława Kazimierza Przybylskiego i Muzyka tkana Marcina Stańczyka. W drugiej części zaprezentowano III Symfonię "Symfonia pieśni żałosnych" op. 36 Henryka Mikołaja Góreckiego.
W programie znalazły się również koncerty kameralne: "Dźwiękowe oblicza”, koncert Sepia Ensemble oraz koncert gości sesji, duetu marimbowego - Julianna Siedler-Smuga i Anna Rutkowska.

2018

72. Sesję "Musica Moderna" (9.04-12.05), współorganizowanej przez Akademię Muzyczną w Łodzi i ZKP rozpoczął wykład m.in. Jacka Szerszenowicza dotyczący aspektów wizualnych twórczości Bogusława Schaeffera. W pierwszym koncercie wystąpił rosyjski pianista Dmitri Ratser, który wykonał m.in. kompozycję Sławomira Kaczorowskiego Toccata. Gościliśmy także flecistkę Ewę Liebchen, która w ramach koncertu zorganizowanego w Filharmonii Łódzkiej (10.04.) zaprezentowała utwory Artura Zagajewskiego, Marty Śniady, Tomasza Szczepanika i Sławomira Kupczaka.
Ponadto Boris Alvarado (Chile) przedstawił wykład ilustrowany pt. Towards a Logic of Sound Sensation (17.04.).
W dniu 11.04. odbyła się wystawa Elżbiety Szczeblewskiej i instalacja plastyczno-muzyczna Aleksandry Chciuk, inspirowana muzyką Zygmunta Krauze.

73. Sesja "Musica Moderna" odbyła się w dniach 17 listopada - 6 grudnia. W koncercie inauguracyjnym zostały zaprezentowane m.in. kompozycje Olgi Hans, Sławomira Kaczorowskiego i Krzysztofa Olczaka.
Ten sam program z utworami wieloobsadowymi został wykonany w Gdańsku w ramach IV Festiwalu Muzyki Współczesnej "Nowe Fale” w dniu 19 listopada.
3.12. wystąpił zespół "Exprezz Duo” z Belgii. 4.12. zaprezentowano utwory młodych kompozytorów – studentów łódzkiej Akademii Muzycznej.
5.12. obchodziliśmy 80. Urodziny Zygmunta Krauze i z tej okazji zorganizowano koncert monograficzny. Pod tytułem "Słowo w dialogu z muzyką. Twórczość kompozytorów wrocławskich” odbył się koncert finałowy 73. Sesji (6.12), w którym wystąpił m.in. zespół "ElettroVoce”. W programie utwory Katarzyny Dziewiątkowskiej, Agaty Zubel, Cezarego Duchnowskiego, Krystiana Kiełba, Ryszarda Osady, Adama Porębskiego oraz Jana Antoniego Wichrowskiego.

2019

74. Sesja "Musica Moderna" odbyła się w dniach 6-9 maja. Tym razem sesję zainaugurował koncert finałowy V Konkursu Kompozytorskiego dla Młodzieży "Moja (mi)nuta” (6.05).
W ramach poniedziałkowego "Wieczoru Muzycznego” wystąpiła m.in. Orkiestra Fletowa Akademii Muzycznej w Łodzi, która zaprezentowała utwory specjalnie dla niej skomponowane przez Krzysztofa Grzeszczaka, Agnieszkę Zdrojek-Suchodolską, a także studentów łódzkiej Akademii Muzycznej. Poznaliśmy również utwory młodych kompozytorów polskich, wybrane przez kuratorów Programu "Muzyka Naszych Czasów“.
Finałowym akcentem sesji była prezentacja Studia Komputerowego Muzyki Elektronicznej (8.05).

Wydawnictwa.
• W ramach serii "Nowa muzyka Łodzi” ukazały się następujące pozycje: Gloria na chór mieszany, perkusję i fortepian Sławomira Kaczorowskiego, Druga jesień oraz Recitatico e arioso na altówkę solo Olgi Hans
• Ambient w ogrodzie zimowym. Album z dołączoną płytą CD. Projekt, redakcja i koordynacja – Jacek Szerszenowicz
• Zbigniew Chaniecki, Europejskie teatry lat 1750-1815 w relacjach polskich po dróżników, red. Beata Stróżyńska, wyd. 2019
• Marek Nahajowski, Od Forkela do Printza. Historiografia muzyki w XVIII wieku, wyd. 2019
• Monografia zbiorowa, Powracające fale. Muzyka polska 1918-2018, red. Marta Szoka (artykuły m.in. Ewy Kowalskiej-Zając, Marty Szoki, Ryszarda D. Golianka)

W ramach 75. Sesji "Musica Moderna" (29.11-5.12) zorganizowano siedem projektów artystycznych: koncert finałowy 6. Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego im. Grażyny Bacewicz; koncert Still Piano (Martyna Zakrzewska); koncert symfoniczny; wykład ilustrowany pt. Encounters – A Musical Dialogue Between Cultures Gordona Williamsona; koncert Młodzi Kompozytorzy – Młodzi Wykonawcy; Opera o Polsce - projekcja filmu dokumentalnego z muzyką Artura Zagajewskiego; koncert Dźwiękowe oblicza.

2020

76. Sesja "Musica Moderna" (14-16.12) ze względu na pandemię odbyła się online: zaprezentowano dwa koncerty kameralne: "Wieczór muzyczny" i "Młodzi Kompozytorzy – Młodzi Wykonawcy". Transmisje koncertów zostały udostępnione na kanale YouTube uczelni.
Pierwszy koncert wypełniła głównie twórczość kompozytorów związanych z łódzką uczelnią muzyczną. Kompozycje Olgi Hans, Krzysztofa Grzeszczaka, Sławomira Kaczorowskiego, Bogdana Dowlasza, Macieja Kabzy, Tomasza Szczepanika i Agnieszki Zdrojek-Suchodolskiej (AM Poznań) zabrzmiały w wykonaniu artystów działających w łódzkim środowisku.
Prawykonano również utwór Łódzka suita na instrumenty dęte, fortepian i taśmę, który jest zbiorem kompozycji powstałych w ramach programu "Zamówienia kompozytorskie”, realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca. Głównym celem było stworzenie utworu kolektywnego, wyeksponowanie pracy zespołowej. Trzej kompozytorzy – Sławomir Kaczorowski, Tomasz Szczepanik i Krzysztof Grzeszczak – skomponowali po jednej z trzech części suity.
Podczas koncertu "Młodzi kompozytorzy, młodzi wykonawcy” publiczność miała okazję wysłuchać utworów studentów kompozycji i kompozycji muzyki filmowej Akademii Muzycznej w Łodzi.

2021

77. Sesja "Musica Moderna" (19.-21.04) ze względu na pandemię poświęcona była muzyce kameralnej i była transmitowana online na kanale YouTube Akademii. W ramach inauguracyjnego Wieczoru muzycznego "Dźwiękowe oblicza" łódzcy artyści prawykonali najnowsze utwory Agnieszki Zdrojek-Suchodolskiej, Marcina Stańczyka i Artura Zagajewskiego. Została zaprezentowana także twórczość Tadeusza Wieleckiego, wieloletniego dyrektora Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień".
Drugiego dnia sesji odbyły się trzy koncerty dyplomowe.
Finałowym koncertem sesji była tradycyjna prezentacja kompozycji elektroakustycznych i audiowizualnych studentów, którzy w ubiegłych semestrach pracowali w Studiu Komputerowym Muzyki Elektronicznej Akademii Muzycznej w Łodzi.

Podczas 78. Sesji "Musica Moderna" (5.-9.12) zorganizowano sześć koncertów: koncert symfoniczny "Kompozytorzy łódzcy", koncert finałowy VI Konkursu Kompozytorskiego dla Młodzieży "Moja (mi)nuta", koncert duetu Anna Kwiatkowska i Mikołaj Pałosz; koncert Studia Komputerowego Muzyki Elektronicznej; koncert "Młodzi Kompozytorzy – Młodzi Wykonawcy"; wykład ilustrowany pt. Genrebending, czyli o przekraczaniu granic we własnej twórczości Rafała Ryterskiego.
W tych dniach wykonano utwory m.in. Romana Haubenstocka-Ramatiego, Anahity Abbasi, Matthiasa Pintschera, Mathiasa Spahlingera, Zdzisława Szostaka, Artura Zagajewskiego, Bartosza Kowalskiego-Banasewicza, Olgi Hans i Macieja Kabzy.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu "Muzyka” realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.

2022

Podczas 79. Sesji "Musica Moderna" (24.04-13.05) zabrzmiały utwory ponad trzydziestu kompozytorów - muzyka solowa, kameralna, orkiestrowa, chóralna, elektroniczna, audiowizualna, a także przeznaczona na nowopowstały Zespół Wokalny Muzyki Najnowszej pod batutą charyzmatycznego dyrygenta Macieja Koczura. Zorganizowano 10 wydarzeń artystycznych.
Festiwal zainaugurował "Wieczór muzyczny” (25 kwietnia), w którego programie dominowały utwory łódzkich twórców: Olgi Hans, Jolanty Smolskiej, Marka Kunickiego, Kosmy Szusta oraz obchodzącego jubileusz 40-lecia pracy artystycznej Sławomira Kaczorowskiego.
Podczas konceru "Młodzi kompozytorzy, młodzi wykonawcy” (26 kwietnia) zaprezentowano kompozycje kolektywne zainspirowane dziełami łódzkiego awangardzisty Antoniego Starczewskiego należącego do popularnego "kręgu Strzemińskiego”, utwory poświęcone na melodykę solo, a także na czterech aktorów i… dwanaście piłeczek pingpongowych.
W ramach prezentacji Studia Komputerowego Muzyki Elektronicznej (27 kwietnia) publiczność została zapoznana z nowymi kompozycjami elektroakustycznymi, elektronicznymi, audiowizualnymi, przeznaczonymi na komputery, taśmę, noiseboxy, aparaty, światło i live electronics. Wydarzeniu towarzyszyła przestrzenna instalacja Z korytarza na wizję Agnieszki Szynk i Marcina Barszcza.
Część wykładową sesji oddano prof. Arturowi Terzykowi z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, który przedstawił twórczość zespołu Joy Division w kontekście "Zimnej Fali".
W festiwalowych folderach umieszczono specjalną partyturę utworu Impossible Music Marcina Stańczyka. Kompozycja powstała 24 lutego 2022 roku, w dniu rosyjskiej agresji na Ukrainę.

Podczas jubileuszowej edycji - 80. Sesji "Musica Moderna" (27.11-9.12) zorganizowano 11 wydarzeń artystycznych: projekty audiowizualne w klubach Cyrk pod Zielonym Xiężycem oraz Ignorantka; koncert symfoniczny; koncert kameralny Dalbergia Duo; koncert "Młodzi Kompozytorzy – Młodzi Wykonawcy"; koncert Studia Komputerowego Muzyki Elektronicznej; wykład ilustrowany prof. Zygmunta Krauze; 80. edycję otworzył i zamknął projekt filmowy przygotowany pod artystyczną opieką kompozytora Jacka Partyki.
Nowością była duża liczba instalacji dźwiękowych i interaktywnych z użyciem m.in. roślin i systemu kamer ochrony.
Podczas koncertu symfonicznego 4 grudnia odbyły się prawykonania utworów Macieja Kabzy i Wiktora Kuny, zwycięzcy Uczelnianego Konkursu Kompozytorskiego "Mała symfonia”.

2023

Wszystko, co łódzkie i najnowsze – tak można streścić program 81. festiwalu "Musica Moderna". 8+1=9. 9 koncertów symfonicznych, kameralnych, elektronicznych i audiowizualnych w dniach 22 kwietnia – 11 maja wypełniła muzyka związanych z Łodzią kompozytorów różnych generacji.
Podczas koncertu inaugurującego Zespół Instrumentalny Muzyki Najnowszej prowadzony przez Macieja Koczura wykonał m.in. kompozycje dyplomowe Wojciecha Glądysa i Olgi Pasek.
Elektronika zaistniała na Koncercie Młodych (25.04). Dzień wcześniej zabrzmiały utwory łódzkich kompozytorów na flet i klawesyn, napisanych specjalnie dla duetu Eweliny Zawiślak i Ewy Rzeteckiej-Niewiadomskiej – E&E.
Na zakończenie części głównej tej edycji odbył się "(Wyjazdowy) Płytowy Trybunał Dwójki", a wybrana grupa studentów oraz publiczność mogła wziąć udział w dyskusji nad wyborem najlepszej interpretacji III Kwartetu smyczkowego "Kartki z niezapisanego dziennika” Krzysztofa Pendereckiego.
O swojej twórczości opowiedzieli podczas spotkań z publicznością Sławomir Kaczorowski i gość specjalny festiwalu – Krzysztof Wołek.

To młodzi zdecydowali o kształcie i charakterze 82. edycji Festiwalu "Musica Moderna" i byli jej głównymi bohaterami. W ramach koncertów w dniach 30 listopada – 14 grudnia swoje zainteresowania zaprezentowali nie tylko studenci kompozycji, ale także edukacji artystycznej i instrumentaliści.
Z młodymi muzykami spotkał się gość specjalny "Moderny", charyzmatyczny kompozytor Kuba Krzewiński.
Jesienna odsłona Moderny rozpoczęła się projektem dyrygencko-kompozytorskim, zainicjowanym przez dyrygenta Dawida Bera.
30 listopada studenci zmierzyli się z utworami swoich kolegów, które zostały skomponowane specjalnie z myślą o tym wydarzeniu.
Oprócz stałego punktu programu festiwalu – "Koncertu Młodych” z utworami studentów kompozycji (12 grudnia) – przed publicznością zaprezentował się Alert Ensemble (14 grudnia) - uczestników Wakacyjnych Kursy Nowej Muzyki dla Wykonawców w Bydgoszczy. Udział w Festiwalu wzięli również Nowicki Duo i Aldo Duo.
Dofinansowano wydarzenie w ramach programu "Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.

2024

Bogaty program koncertów kameralnych, elektronicznych i audiowizualnych stworzył świetne warunki do spotkań z najnowszą muzyką związanych z Łodzią kompozytorów młodego pokolenia oraz z gościem specjalnym 83. Festiwalu "Musica Moderna", która odbyła się w dniach 16 kwietnia – 14 maja.
Zespół muzyki nowej łódzkiej Akademii SoundCheck– New Music Ensemble pod kierownictwem Macieja Koczura zaprezentował podczas koncertu inauguracyjnego nowe utwory Rafała Augustyna, Wojciecha Glądysa, Andrzeja Kwiecińskiego, Jacka Sotomskiego i Marty Śniady.
"Muzyka Strun" (22.04) – to tytuł wykładu i koncertu dr. hab. Wojciecha Błażejczyka – gościa specjalnego Festiwalu, kierownika Chopin University Electronic Music Studio.
Znaczą część programu wiosennej "Moderny" stanowiły koncerty dyplomowe studentów specjalności kompozycja i kompozycja muzyki filmowej - młodzi artyści zaprezentowali dzieła kameralne, audiowizualne, ale także performatywne i sceniczne.
Tradycyjnie już w czasie koncertu Studia Komputerowego Muzyki Elektronicznej (24.04) zapoznaliśmy się z efektami solowej i kolektywnej pracy studentów i pedagogów Akademii Muzycznej w Łodzi – w utworach pojawią się takie elementy, jak taśma, live electronics czy wideo.

W ramach 84. Festiwalu "Musica Moderna" w łódzkiej Akademii Muzycznej w dniach 4-12 grudnia prezentowano muzykę twórców związanych z tym miastem, w tym kompozytorów młodszego pokolenia i gości specjalnych.
Zainaugurowało 84. edycję spotkanie z duńskim kompozytorem Simonem Steen-Andersenem; nastęnie usłyszeliśmy jego utwory łączące muzykę instrumentalną, elektroniczną, wideo i performans w wykonaniu Orkiestry Muzyki Nowej.
Poza koncertem prezentującym kameralną twórczość wykładowców łódzkiej Akademii (9.12), tę odsłonę festiwalu zdominowały multimedia i elektronika. Odbył się pokaz studenckich etiud filmowych w klubokawiarni Ignorantka; prezentacja studenckich utworów, które powstały w ramach działalności Studia Komputerowego Muzyki Elektronicznej.
Szczególnym wydarzeniem była multimedialna instalacja Body X Ultra – VR Edition Marty Śniady na 13 instrumentów, unikatowe szklane instrumenty, elektronikę, dźwięk w technologii Ambisonics oraz video VR 3D; projekt sfinansowano w ramach Krajowego Planu Odbudowy przez Unię Europejską Next Generation EU.
Muzykę z udziałem mediów elektronicznych zaprezentowało również specjalizujące się w prezentacji muzyki najnowszej wrocławskie trio Ensemble Kompopolex (11.12).

2025

W bogatym programie 85. edycji "Musica Moderna" w dniach 5–17 maja znalazły się tradycyjnie koncerty kameralne, elektroniczne i audiowizualne, a ponadto również spotkania z twórcami i warsztaty. Publiczność mogła poznać owoce współpracy studentów łódzkich uczelni artystycznych – Akademii Muzycznej i Akademii Sztuk Pięknych. Festiwal gościł również muzyków zagranicznych.
Czeski kompozytor, pedagog i dziennikarz muzyczny Ivo Medek podzielił się spostrzeżeniami na temat wyzwań stających przed współczesnym twórcą (5.05).
Kolejną okazję do spotkania z kompozytorami stanowił panel dyskusyjny wokół książki Dusza dźwięków Marietty Morawskiej-Büngeler (7.05).
Recital fortepianowy Sáry Medkovej (5.05) ukazał, jak muzyka nowa koresponduje z dziełami Johanna Sebastiana Bacha, zaś recital marimbowy Julianny Siedler-Smugi (7.05) przeniósł nas w świat multimediów i performatyki.
Kompozycje studenckie zabrzmiały na kilku koncertach, w tym dyplomowych.
Wydarzeniem towarzyszącym festiwalu był spektakl multimedialny, przygotowany przez studentów łódzkiej Akademii Muzycznej i Uniwersytetu Artystycznego im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu (27.06).
Partnerami jubileuszowej edycji były Stowarzyszenie Promocji Inicjatyw Artystycznych Operativa, Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi oraz Miejska Strefa Kultury: Widzew Wschód. Dofinansowano z budżetu Miasta Łodzi.
Patronat medialny nad Festiwalem sprawuje Polskie Centrum Informacji Muzycznej POLMIC.

Na podstawie sprawozdań
Sławomira Kaczorowskiego i Artura Zagajewskiego
Prezesów Łódzkiego Oddziału ZKP

Oddział Poznański

Oddział Poznański ZKP
Zarząd
2015-2023
Prezes - Monika Kędziora
Wiceprezes - Artur Kroschel
Skarbnik - Katarzyna Taborowska-Kaszuba

2023-2025
Prezes - Ewa Fabiańska-Jelińska
Wiceprezes - Agnieszka Zdrojek-Suchodolska
Skarbnik - Michał Janocha

2015

4 listopada w sali Aula Nova Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu odbył się – jako impreza towarzysząca 9. Międzynarodowemu Forum Kompozytorów w Poznaniu ("Pytając o inspiracje... W stronę muzycznych i pozamuzycznych idei”) kolejny koncert z cyklu "Kompozytorzy poznańscy i ich Goście".
Zabrzmiały utwory W. Szalonka Improvisations sonoristiques na klarnet, puzon, wiolonczelę i fortepian, B. Ferneyhough Cassandra`s Dream Song na flet solo, M. Kerékfy`ego Alleluja na skrzypce, altówkę, wiolonczelę i fortepian, M. Panoyotova En busca de duende na kwartet smyczkowy, W. Lutosławskiego Epitafium na obój i fortepian oraz G. Katzera Strahlung/Brechung na kwintet smyczkowy w wykonaniu muzyków z Sepia Ensemble.

2016

W dniach 14–21 marca odbył się 45. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej "Poznańska Wiosna Muzyczna” . Była to jubileuszowa edycja jednego z najstarszych i najważniejszych festiwali nowej muzyki w Polsce. Usłyszeliśmy 12 prawykonań.
Podczas jubileuszowego Festiwalu wystąpili artyści z Austrii (ensemble LUX), Wielkiej Brytanii (Anton Lukoszevieze wiolonczela), Irlandii (Quiet Music Ensemble), Chin (Peijun Xu), Szwajcarii (KONTRA-Trio), Niemiec (Neue Vocalsolisten) i oczywiście z Polski (Orkiestra Filharmonii Poznańskiej pod dyrekcją Jakuba Chrenowicza, Chór Filharmonii Krakowskiej, LutosAir Quintet, Hashtag Ensemble, Royal String Quartet, Sepia Ensemble, TrombQuartet, Rafał Łuc akordeon).
Bez wątpienia szczególnym wydarzeniem 45. Jubileuszowej "Poznańskiej Wiosny” był inauguracyjny koncert muzyki perkusyjnej, połączony z jubileuszem 50-lecia pracy artystycznej wybitnego poznańskiego perkusisty prof. Mariana Rapczewskiego.

12 grudnia w sali Aula Nova Akademii Muzycznej w Poznaniu odbył się koncert z cyklu "Kompozytorzy poznańscy i ich Goście”. Tym razem koncert poświęcony był pamięci wybitnego polskiego kompozytora, związanego z Poznaniem – Andrzeja Koszewskiego. Na program więc złożyły się utwory Profesora oraz jego studentów, którzy obecnie są również wykładowcami w poznańskiej uczelni, a przede wszystkim – uznanymi w kraju i poza granicami Polski – kompozytorami: Krzesimira Dębskiego, Janusza Stalmierskiego i Lidii Zielińskiej.
Utwory zabrzmiały w wykonaniu Poznańskiego Tria Fortepianowego w składzie: Anna Ziółkowska (skrzypce), Monika Baranowska (wiolonczela) i Laura Kluwak-Sobolewska (fortepian). Artystki zagrały Trio Andrzeja Koszewskiego, Ogród Janusza Stalmierskiego oraz Impromptu, Cantabile i Bojan Duke of Dignac Krzesimira Dębskiego. Wśród utworów akustycznych znalazła się także – inspirowana twórczością Koszewskiego Ballada sopra ballata na taśmę Lidii Zielińskiej.

2017

Podczas 46. edycji "Poznańskiej Wiosny Muzycznej" w dniach 27 marca - 4 kwietnia odbyło się 11 prawykonań.
Gośćmi specjalnymi były zespoły zagraniczne: ukraiński Sed Contra i austriacki Schallfeld. Jednym z charakterystycznych rysów tej edycji było zderzanie ze sobą tradycji i nowoczesności w ramach każdego z koncertów.
Na koncercie inauguracyjnym studenci poznańskiej Akademii Muzycznej pod dyrekcją Jakuba Chrenowicza prawykonali Poemat SymFoniczny Ewy Fabiańskiej-Jelińskiej. Znakomita Camerata Silesia po raz pierwszy zaprezentowała utwór Trzysta Lidii Zielińskiej, na sześciu solistów rozstawionych wśród widowni, warstwę elektroniczną oraz drobne instrumenty perkusyjne (i kieliszki). Wspomniany kijowski zespół prawykonał Mulceo Moniki Kędziory oraz Dark Quintet swojego rodaka, Witalija Kyjanytsi, pianisty zespołu.
Wrocławskie Trio Perkusyjne zaprezentowało trzy kompozycje będące efektem programu "Zamówienia kompozytorskie": π works Anny Porzyc, Okręgi Piotra Komorowskiego i Rozmowa Stanisława Krupowicza.
Zespół ElettroVoce podczas jubileuszowego koncertu "Muzyka z prądem” prawykonał utwór Creation Ryszarda Osady.
Swoją twórczość w ramach "Studenckich Koncertów Kompozytorskich" zaprezentowało młode pokolenie polskich twórców.
Warsztaty dla dzieci "Zespół Wespół" poprowadził kompozytor Sławomir Wojciechowski.

W roku 2017 Oddział pojął również współpracę z Towarzystwem im. Feliksa Nowowiejskiego, które – dążąc do popularyzowania tak muzyki swojego patrona, jak i twórczości młodych kompozytorów współczesnych – zainaugurowało program rezydencji kompozytorskich w Salonie Muzycznym w "Willi wśród róż” Feliksa Nowowiejskiego w Poznaniu. Oddział poznański – na prośbę Towarzystwa – objął patronatem konkurs rezydencki, również poprzez wydelegowanie przedstawiciela oddziału jako członka Jury konkursu, którym został Zbigniew Kozub. Pierwszą rezydentką programu była w roku 2017 poznańska kompozytorka Ewa Fabiańska-Jelińska, w roku 2018 – Aleksandra Chmielewska, w 2019 – Katarzyna Danel.

7 grudnia w Sali Aula Nova Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu odbył się koncert kameralny z cyklu "Kompozytorzy poznańscy i ich Goście”, poświęcony muzyce dwóch kompozytorów oraz pedagogów poznańskiej uczelni: Jana Astriaba i Mirosława Bukowskiego. Na program koncertu złożyły się kompozycje IV Sonata na fortepian i Sonata na wiolonczelę i fortepian Mirosława Bukowskiego oraz Sonata trzech planet na fortepian i Sonata na altówkę i fortepian Jana Astriaba. Wszystkie utwory wykonali pedagodzy poznańskiej Akademii Muzycznej.

2018

W dniach 16-22 marca odbył się 47. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej "Poznańska Wiosna Muzyczna”. W nurcie głównym znalazło się 12 koncertów; odbyło się ponadto kilka wydarzeń towarzyszących.
Istotną cechą "Poznańskiej Wiosny Muzycznej” niezmiennie pozostaje duża liczba prawykonań: w roku 2018 było ich 14, w tym 13 nowych utworów kompozytorów z Polski i jeden utwór kompozytora z Ukrainy. Wszystkie kompozycje zostały specjalnie napisane na poznański Festiwal. Spośród Kompozytorów związanych z ośrodkiem poznańskim i Oddziałem ZKP w Poznaniu nowe utwory skomponowali: Janusz Stalmierski, Zbigniew Kozub, Monika Kędziora, Katarzyna Taborowska-Kaszuba, Agnieszka Zdrojek-Suchodolska, Ewa Fabiańska-Jelińska.
Zaproszeni na 47. "Poznańską Wiosnę Muzyczną” wykonawcy to m.in. Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej pod dyrekcją Jakuba Chrenowicza z solistą Marcinem Suszyckim, orkiestra kameralna Sinfonietta Pomerania pod dyrekcją Tadeusza Dixy z solistką Joanną Marcinkowską, zespół "airborne extended" z Austrii, Wieniawski Kwartet, pozostałe koncerty stanowiły duety i recitale solowe często młodych, ale już bardzo utytułowanych artystów.
Obok 12 koncertów w nurcie głównym, odbyły się dwa koncerty nazywane od lat "Wiosna Młodych", dwa "Studenckie Koncerty Kompozytorskie" i spotkania w ramach "Atelier".
Wydarzenia artystyczne odbywały się w salach koncertowych Akademii Muzycznej, Auli Uniwersytetu, Centrum Kultury "Zamek", Poznańskiej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej im. T. Szeligowskiego, Pałacu Działyńskich, Urzędu Miasta Poznania, Galerii u Jezuitów oraz Salonie Muzycznym Feliksa Nowowiejskiego.

6 listopada odbył się kolejny koncert kameralny z cyklu "Kompozytorzy poznańscy i ich Goście” – koncert został zorganizowany w Sali Koncertowej ZPSM w Szczecinie i towarzyszył ogólnopolskiej konferencji "Kompozytorzy Polski zachodniej XX i XXI wieku”, która odbywała się w szczecińskiej Akademii Sztuki. Poznańskie Trio Fortepianowe wykonało utwory Katarzyny Kwiecień-Długosz, Ewy Fabiańskiej-Jelińskiej, Jaromira Gajewskiego, Moniki Kędziory, Janusza Stalmierskiego i Barbary Kaszuby.

2019

Podczas 14 koncertów 48. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej "Poznańska Wiosna Muzyczna” w dniach 28 marca – 4 kwietnia zabrzmiało 17 prawykonań utworów kompozytorów z Polski, Litwy, Ukrainy i Austrii.
Festiwal otworzył koncert symfoniczny z udziałem Orkiestry Symfonicznej Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu, Chóru Ogólnouczelnianego oraz solisty Donata Zamiary (kontrabas) pod dyrekcją Jakuba Chrenowicza, którzy wykonali utwory Jana Astriaba, Tadeusza Zygfryda Kasserna, Katarzyny Taborowskiej, Wojciecha Kilara i Lidii Zielińskiej. Przeważały koncerty kameralne i recitale solowe (najnowszą muzykę odbiorcy usłyszeli w wykonaniu m. in. Ensemble Nostri Temporis z Ukrainy, AdAstra Piano Trio, Kwartetu Śląskiego, Sepia Ensemble czy Bartka Milera).
W programie znalazł się również koncert chóralny (w wykonaniu Poznańskiego Chóru Chłopięcego pod dyrekcją Jacka Sykulskiego), koncert studencki oraz szkolny – w ramach "Wiosny Młodych”.
Można było wysłuchać utworów Jerzego Kornowicza, Katarzyny Kwiecień-Długosz i Witolda Lutosławskiego w wykonaniu Orkiestry Kameralnej Polskiego Radia Amadeus pod dyrekcją Anny Duczmal-Mróz z solistami Łukaszem Długoszem i Agatą Kielar-Długosz.

13 listopada w ramach cyklu "Kompozytorzy poznańscy i ich Goście” w sali Aula Nova w Poznaniu odbył się koncert kameralny, prezentujący poznańskiej publiczności muzykę współczesną. Koncert towarzyszył 13. Międzynarodowemu Forum Kompozytorów w Poznaniu i był zorganizowany we współpracy z Katedrą Kompozycji poznańskiej Akademii Muzycznej.

2020

Zaplanowany początkowo na 13 października kolejny koncert kameralny z cyklu "Kompozytorzy poznańscy i ich Goście”, ze względu na dynamiczną sytuację epidemiczną oraz wynikające z niej zmiany dotyczące organizacji imprez artystycznych, został zarejestrowany w formie nagrania audio-video w Edge Music Studio w Poznaniu i od 30 października 2020 roku jest dostępny na platformie YouTube pod tytułem "Współczesna liryka wokalno-instrumentalna”.

Pomimo niesprzyjających warunków i obostrzeń związanych z pandemią, odbył się w dniach 19-23 października (przeniesiony z marca) 49. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej "Poznańska Wiosna Muzyczna”. Udział w Festiwalu wzięli znani artyści z Polski, Anglii, Austrii i Słowenii. Prawykonali utwory kompozytorów polskich i słoweńskich, w tym kompozycję Piotra Tabakiernika intavolatura, która powstała na zamówienie Festiwalu w ramach programu „Kolekcje” – priorytet "Zamówienia kompozytorskie” realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca, oraz Deeper Nikolet Burzyńskiej – projektu dofinansowanego ze środków Funduszu Popierania Twórczości Stowarzyszenia Autorów ZAiKS.

2021

W maju został założony profil na Facebooku poznańskiego oddziału Związku Kompozytorów Polskich, na którym zamieszczane są aktualne informacje dotyczące działalności artystycznej: https://www.facebook.com/ZKPPOZNAN

W dniach 2-5 października odbyła się jesienna odsłona 50. edycji "Poznańskiej Wiosny Muzycznej”, podczas której prawykonano 10 utworów. Ze względu na pandemię tegoroczny festiwal został podzielony na dwie części.
Pierwsza – koncert symfoniczny inaugurujący festiwal – z udziałem Orkiestry Symfonicznej Filharmonii im. T. Szeligowskiego w Poznaniu pod dyrekcją Łukasza Borowicza odbył się 12 marca tego roku. Podczas odsłony jesiennej usłyszeliśmy kompozycje od solowych, poprzez zarówno bardziej wysublimowane, jak i klasyczne w składzie, do rozbudowanych, przeznaczonych na kilkanaście instrumentów autorstwa Lutosławskiego, Pärta, Hosokawy, Góreckiego, Zielińskiej, Gronau-Osińskiej, Stalmierskiego, Kaszuby, Kędziory, Taborowskiej, Zdrojek-Suchodolskiej, Fabiańskiej-Jelińskiej i innych.
Wśród wykonawców pojawili się: Mari Fukumoto, Gośka Isphording, Jakub Drygas, Yaroslav Shemet, Jan Bałaban, Lech Bałaban Agnieszka Bałaban, Krzysztof Sowiński, Donat Zamiara, Damian Sobkowiak, Grażyna Czerwińska, Lepos Duo, Sepia Ensemble i Moniuszko String Quartet.
Koncertem o specjalnym charakterze było przedstawienie twórczości kompozytorów związanych z łódzką Akademią Muzyczną – Zagajewskiego, Hans, Stańczyka, Kaczorowskiego, Szczepanika, Grzeszczaka – w wykonaniu kameralistów z Łodzi. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu "Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.
Zadanie publiczne było współfinansowane ze środków Samorządu Województwa Wielkopolskiego.
Dofinansowano ze środków budżetowych Miasta Poznania #poznanwspiera. Współorganizatorami tej edycji były More Than One Production i Fundacja Spotkania Muzyczne.

W dniach 6-7 października w Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego odbyła się V edycja Poznańskich Koncertów Muzyki Kameralnej, które zostały zorganizowane przy współudziale poznańskiego Oddziału Związku Kompozytorów Polskich.
Wystąpili m.in. Łukasz Długosz, Agata Kielar-Długosz oraz Andrzej Jungiewicz.

2022

51. edycja festiwalu "Poznańska Wiosna Muzyczna", organizowanego przez Związek Kompozytorów Polskich oraz Fundację Muzyczne Spotkania, odbyła się w dniach 26–29 maja.
W trakcie dziesięciu koncertów wybitni instrumentaliści i śpiewacy z Polski i zagranicy prawykonali 12 kompozycji autorstwa Michele Abondano, Arona Ludwiga, Sławomira Czarneckiego, Jaromira Gajewskiego, Macieja Jabłońskiego, Zbigniewa Kozuba, Artura Kroschela, Janusza Stalmierskiego, Katarzyny Taborowskiej, Sarah Westwood, Agnieszki Zdrojek-Suchodolskiej oraz Katarzyny Kwiecień-Długosz.
Koncert specjalny poświęcony został wybitnemu poznańskiemu kompozytorowi Andrzejowi Koszewskiemu w setną rocznicę jego urodzin.
Wydarzeniem towarzyszącym festiwalu był recital duetu akordeonowego Amalgalis Duo.
Festiwal dofinansowano ze środków Miasta Poznania, Samorządu Województwa Wielkopolskiego. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu "Muzyka", realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.
Partnerzy festiwalu: Akademia Muzyczna w Poznaniu, ZAiKS, Fundacja Świat Możliwości, Austriackie Forum Kultury.

6 i 13 października w ramach cyklu "Mała Poznańska Wiosna Muzyczna” odbyły się koncerty, warsztaty i spotkania z artystami w Zespole Szkół Muzycznych im. F. Chopina w Pile oraz w Zespole Szkół Muzycznych im. K. Komedy-Trzcińskiego w Ostrowie Wielkopolskim w wykonaniu Marii Koszewskiej-Wajdzik (fortepian) i Wojciecha Kaszuby (wiolonczela, elektronika).

14 i 16 listopada odbyły się 2 koncerty w ramach cyklu "Kompozytorzy Poznańscy i ich Goście”. Pierwszym z nich był recital organowy Agnieszki Tarnawskiej i Łukasza Kołakowskiego. Podczas koncertów zostały wykonane utwory poznańskich kompozytorek: Sylwii Nowastowskiej (prawykonanie), Katarzyny Kwiecień-Długosz oraz Barbary Kaszuby.
Kolejny koncert odbył się 16 listopada – był to recital poznańskiego pianisty, który specjalizuje się wykonawstwie muzyki współczesnej, członka zespołu Sepia Ensemble, Tomasza Sośniaka. Koncert poświęcony był pamięci Kazimierza Serockiego w związku z jubileuszem 100-lecia urodzin kompozytora. Poza utworami Serockiego publiczność usłyszała też kompozycje Lidii Zielińskiej, Artura Kroschla, Moniki Kędziory, Ewy Fabiańskiej-Jelińskiej i Jana Astriaba.

2023

Koncert inauguracyjny 52. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej "Poznańska Wiosna Muzyczna” odbył się 10 marca z udziałem Anny Ziółkowskiej (skrzypce), Moniki Baranowskiej (wiolonczela), Wojciecha Jelińskiego (puzon), Orkiestry Fiдрarmonii Poznańskiej pod batutą Łukasza Borowicza.
Podczas inauguracji zabrzmiały kompozycje Kazimierza Serockiego, Krzysztofa Meyera oraz prawykonany został utwór Aequinoctium Katarzyny Kwiecień-Długosz, który powstał na zamówienie Filharmonii Poznańskiej i Festiwalu "Poznańska Wiosna Muzyczna".
Główny nurt tej edycji odbył się w dniach 24-28 maja. Organizatorami Festiwalu były Związek Kompozytorów Polskich Oddział w Poznaniu oraz Fundacja Spotkania Muzyczne. Kluczem doboru repertuaru do programu 9 koncertów były kompozycje o niestandardowej instrumentacji.
Prawykonano utwory Civitas Terrena-Civitas Dei Katarzyny Arnhold, #2020...Scream for Aleksandra P. Aleksandry Bilińskiej, Trzy tempa Michała Janochy, Dyfuzja Katarzyny Taborowskiej, Face-to-face Barbary Kaszuby, DUO Jaromira Gajewskiego, A due Andrzeja Dziadka, Impresja Tadeusza Dixy i Był i tam Artura Żuchowskiego.
Wśród propozycji festiwalowych znalazły się także wydarzenia inicjowane przez najmłodsze pokolenie kompozytorskie: Studencki Koncert Kompozytorski oraz Koncert Koła Młodych ZKP.
Wydarzeniem szczególnym było spotkanie w ramach cyklu "Atelier" – w tym roku poświęcone dwóm postaciom wybitnych kompozytorów i twórców festiwalu „Poznańska Wiosna Muzyczna”: Tadeuszowi Szeligowskiemu w 60. rocznica śmierci oraz Florianowi Dąbrowskiemu w 110. rocznicę jego urodzin.
Festiwal dofinansowano ze środków Miasta Poznania i Samorządu Województwa Wielkopolskiego.

Związek Kompozytorów Polskich (oddział poznański) przy współpracy z Akademią Muzyczną im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu 2 grudnia zorganizował kolejny koncert w ramach regularnie odbywającego się cyklu "Kompozytorzy poznańscy i ich goście". Zabrzmiały utwory kompozytorów, należących do poznańskiego i wrocławskiego oddziału Związku Kompozytorów Polskich, w wykonaniu Mateusza Ryczka (elektronika), Wojciecha Jelińskiego (puzon) i Piotra Nowaka (trąbka).
W programie znalazły się interesujące utwory: cROSSFAdE 4 Cezarego Duchnowskiego na puzon, trąbkę i elektronikę, Dualabilis III Pawła Hendricha na puzon i komputer, Alchemia dźwięku Mateusza Ryczka na trąbkę i elektronikę, Chamber Music V Michała Janochy na puzon, trąbkę i elektronikę, Hybryda Rafała Zapały na trąbkę i elektronikę oraz Frottage Katarzyny Taborowskiej-Kaszuby na puzon i elektronikę.

2024

53. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej "Poznańska Wiosna Muzyczna" odbył się w dniach 23-26 maja. W ramach Festiwalu odbyły się koncerty kameralne na różnorodne składy wykonawcze – od duetu poprzez trio, kwartet po pełen skład Sepii Ensemble – zespołu związanego od lat z Festiwalem.
Ponadto w ramach nurtu "Wiosna Młodych" odbyły się koncerty Koła Młodych ZKP oraz koncert studentów kompozycji Akademii Muzycznej w Poznaniu.
Nie zabrakło również spotkania z muzyką Tadeusza Szeligowskiego, twórcy Festiwalu: pierwsza część poświęcona była wydaniu krytycznemu Alegorii kwietnych na sopran i fortepian, w drugiej natomiast wystąpiła zwyciężczyni XIII Ogólnopolskiego Konkursu Pianistycznego im. Tadeusza Szeligowskiego.
Zamknięciem Festiwalu były koncerty, spotkania i warsztaty, które odbyły się jesienią w szkołach muzycznych Wielkopolski.

26 października koncert z cyklu "Kompozytorzy poznańscy i ich goście", w wykonaniu zespołu muzyki współczesnej Sepia Ensemble, odbył się w Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu.
W ramach koncertu zaprezentowano utwory M. Cynk, Sz. Godziemba-Trytka, P. Komorowskiego (Oddział Kujawsko-Pomorski), E. Fabiańskiej-Jelińskiej, M. Janochy (OddziałPoznański), P. Hendricha (Oddział Wrocławski).
Koncert został sfinansowany dzięki środkom z Konkursu o stypendia twórcze oraz stypendia z zakresu upowszechniania kultury na 2024 rok (stypendystka – Ewa Fabiańska-Jelińska).

Udział w koncercie 19 listopada z cyklu "Kompozytorzy Poznańscy ich Goście” wziął duet fortepianowy La Valse 89’ (Anna Haas-Niewiedział i Piotr Niewiedział). Zespół wykonał kompozycje A. Kroschla, E. Fabiańskiej-Jelińskiej, A. Zdrojek-Suchodolskiej, M. Kędziory oraz J. Stalmierskiego.
Koncert odbył się dzięki wsparciu finansowemu ZKP.

2025

Nowym dyrektorem Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej "Poznańska Wiosna Muzyczna” został Michał Janocha.
54. edycja miała miejsce w Poznaniu w dniach 25-30 kwietnia. Była to okazja do odbudowania międzynarodowej rangi Festiwalu na mapie europejskich festiwali oraz świętowania 100-lecia urodzin francuskiego kompozytora i dyrygenta Pierre’a Bouleza.
Jednym z elementów promocyjnych było artystyczne otwarcie Festiwalu na Starym Rynku w Poznani w formie performance'u w wykonaniu członków zespołu Sepia Ensemble.
Organizatorzy 54. odsłony festiwalu zaangażowali do współpracy znanych artystów i najważniejsze poznańskie instytucje kultury wraz z ich zespołami.
Koncert inauguracyjny wykonała Spółdzielnia Muzyczna Contemporary Ensemble - jedyny Polski laureat prestiżowej nagrody EvS Ensemble Prize. Zaprezentowano kompozycje należące już do kanonu muzyki współczesnej, np. Dérive 1 Pierre'a Bouleza oraz dzieła młodych polskich twórców. Jubileusz 100-lecia urodzin Pierre'a Bouleza przyświecał również recitalowi Anny Kwiatkowskiej; wykonała ponadto utwory Lidii Zielińskiej i Philippe'a Manoury'ego.
Filharmonia Poznańska pod batutą wybitnego ukraińskiego dyrygenta Yaroslava Shemeta wykonała premierowo Koncert fortepianowy Artura Kroschla oraz zamówiony przez Festiwal utwór Tout est devenou flou koreańskiego kompozytora Youshin’a Gim na orkiestrę symfoniczną. Dzieła Agnieszki Zdrojek-Suchodolskiej i Koreańczyka Sangjun’a Lee prawykonała Orkiestra Antraktowa Teatru Polskiego w Poznaniu pod batutą Adama Domurata.
Koncert zespołu Polish Violin Duo był okazją do usłyszenia prawykonań utworów Ewy Fabiańskiej-Jelińskiej i Ałły Zagaykevych. Został zaprezentowany również utwór Francesca Fiorenzaniego – włoskiego kompozytora młodego pokolenia, który skomponował swoje dzieło z myślą o tym wydarzeniu.
Jednym z ważniejszych wydarzeń festiwalu była premiera interdyscyplinarnego spektaklu z muzyką Katarzyny Taborowskiej. Spektakl wykonał zespół Polskiego Teatru Tańca w Poznaniu.
Na uwagę zasługuje innowacyjność współpracy z poznańskim Teatrem Wielkim. Wspólnym polem zainteresowań Festiwalu i Teatru okazał się nowoczesny system projekcji dźwięku dźwięku przestrzennego L-ISA, w jaki poznańska opera została wyposażona po niedawnym remoncie. Najnowsze technologiczne rozwiązania współczesnej sztuki dźwięku usłyszeliśmy w utworach Lidii Zielińskiej, Krzysztofa Gawlasa i Michała Janochy, a koncert finałowy stanowił punkt kulminacyjny Festiwalu, jako pierwsza prezentacja w Polsce repertuaru koncertowego przeznaczonego na system L-ISA.
Podczas Festiwalu wystąpiło około 170 artystów.
Wydarzeniami towarzyszącymi Festiwalu były panel dyskusyjny "Gildia Muzyki Nowej” oraz Warsztaty dla młodszych melomanów, które poprowadził dr Mateusz Ryczek.
W ramach Festiwalu odbył się koncert finałowy nowego projektu - I Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego im. A. Dobrowolskiego, którego przedmiotem były utwory na obój z elektroniką. Prawykonała je oboistka Natalia Kok. Konkurs upamiętnia jednego z najwybitniejszych twórców polskich – Andrzeja Dobrowolskiego, który w swej twórczości łączył niejednokrotnie media elektroniczne i akustyczne instrumenty. Z założenia, przedmiotem każdej edycji konkursu będzie utwór na obsadę wykonawczą, która inspirowała także Andrzeja Dobrowolskiego w danych okresach twórczości.

Patronat medialny nad Festiwalem i Konkursem sprawuje Polskie Centrum Informacji Muzycznej POLMIC.

Szczegółowy programu festiwalu jest dostępny na stronach: https://wiosnamuzyczna.pl/
https://www.facebook.com/poznanskawiosnamuzyczna

Prezes Poznańskiego Oddziału Związku Kompozytorów Polskich,
Ewa Fabiańska-Jelińska

Oddział Warszawski

Zarząd

2015–2017
Prezes - Sławomir Czarnecki
Wiceprezes - Władysław Słowiński
Sekretarz - Anna Ignatowicz-Glińska
Skarbnik - Edward Sielicki
Członek Zarządu - Dariusz Przybylski

2017–2019
Prezes – Sławomir Czarnecki
Wiceprezes – Dariusz Przybylski
Sekretarz – Anna Ignatowicz-Glińska
Skarbnik – Artur Cieślak
Członek Zarządu – Artur Żuchowski

2019–2023
Prezes - Sławomir Czarnecki
Wiceprezes - Anna Ignatowicz-Glińska
Sekretarz - Artur Żuchowski
Skarbnik – Artur Cieślak
Członek Zarządu – Jan Oleszkowicz
Jarosław Siwiński, jako dyrektor artystyczny festiwalu "Warszawskie Spotkania Muzyczne"

2023–2025
Sławomir Czarnecki – prezes
Anna Ignatowicz -Glińska – wiceprezes
Filip Matuszewski – sekretarz
Artur Cieślak – skarbnik
Edward Sielicki – członek Zarządu,
Jarosław Siwiński, jako dyrektor artystyczny festiwalu "Warszawskie Spotkania Muzyczne"

2015

22 września odbył się koncert muzyki na akordeon, skrzypce i saksofon. Wykonano kompozycje Alicji Gronau, Miłosza Bembinowa, Benedykta Konowalskiego, Dariusza Przybylskiego, Bartosza Kowalskiego, Krzysztofa Baculewskiego, Rafała Stradomskiego, Jerzego Bauera, Zbigniewa Bagińskiego i Edwarda Sielickiego. Postawiliśmy na młodych wykonawców, którzy pełni zaangażowania przedstawili program na bardzo wysokim poziomie.
W koncercie brali udział Karolina Mikołajczyk - skrzypce, Wojciech Psiuk - saksofon oraz Paweł Janas i Iwo Jedynecki - akordeon. Koncert cieszył się znakomitą frekwencją.

2016

Oddział Warszawski zorganizował tradycyjnie koncert w ramach "Warszawskiej Jesieni". 20 września w Kościele Ewangelicko-Reformowanym. Wykonano kompozycje Bartosza Kowalskiego, Hanny Kulenty, Jana Oleszkowicza, Dariusza Przybylskiego, Artura Żuchowskiego, Anny Ignatowicz-Glińskiej, Aldony Nawrockiej i Romualda Twardowskiego.
Wykonawcami byli D. Kaczmarek - wiolonczela, L. Lorent - perkusja, Kaja i Piotr Majoor - skrzypce i trąbka, T. Woźniak - trąbka i R. Szlaużys – organy.

W dniach 25 września - 23 października Oddział Warszawski współorganizował, kierowany przez już wiele lat przez dr Alicję Matracką-Kościelny, XVII Festiwal "Muzyczne konfrontacje", który miał miejsce w Stawisku, Podkowie Leśnej i w Warszawie.
Zgodnie z hasłem Festiwalu "Inspiracje-Inwencje-Interpretacje" ideą było zwrócenie uwagi na wzajemne inspiracje i oddziaływanie kompozytorów współczesnych z kompozytorami różnych epok. W ramach pięciu koncertów wykonano utwory polskich kompozytorów: Krzysztofa Pendereckiego, Jerzego Kornowicza, Wojciecha Kilara, Sławomira Czarneckiego, Macieja Małeckiego, Krzesimira Dębskiego, Piotra Mossa, Marcina Łukaszewskiego, Jakuba Szafrańskiego i Henryka Mikołaja Góreckiego.
Wystąpili m.in. Kwartet Prima Vista z Piotrem Palecznym i Jerzym Kornowiczem, Opium String Quartet z Jadwigą Rappe, Kwartet Camerata z Krzysztofem Herdzinem, a także zespół ProModern. Festiwal miał także wydźwięk wspomnieniowy o Bohdanie Pocieju, który był wieloletnim patronem i duszą Festiwalu.

2017

18 września w siedzibie Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w Warszawie odbył się koncert z cyklu "Muzyczne Pory Roku - Jesień". Prawykonano utwory Down Dariusza Przybylskiego, Ściana Płaczu (The Kotel) Jana Oleszkowicza, Trio na altówkę, wiolonczelę i fortepian Weroniki Ratusińskiej-Zamuszko oraz Mazurek krzyczańsko-żabiczański (alla passacaglia rustica), Mazurek jackowski (kulawy) i Mazurek nasielski (oberek) Edwarda Sielickiego.
Utwory zabrzmiały w wykonaniu znakomitych kameralistów: altowiolisty Lecha Bałabana, skrzypka Jana Bałabana, wiolonczelisty Macieja Mazurka oraz pianisty Krzysztofa Sowińskiego.
Koncert dofinansowano ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu "Muzyka”.

2 grudnia w siedzibie Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w Warszawie odbył się koncert z cyklu "Muzyczne Pory Roku - Zima", zorganizowany przez Oddział Warszawski ZKP dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dariusz Przybylski (organy Hammonda) i Leszek Lorent (perkusja) wykonali utwory Aleksandra Kościowa, Stanisława Moryto, Andrzeja Krzanowskiego, Dariusza Przybylskiego, Sławomira Czarneckiego i Eunho Changa.

2018

27 września w warszawskiej siedzibie Polskiego Wydawnictwa Muzycznego odbył się koncert "Jesień” z cyklu "Muzyczne Pory Roku”. Zaprezentowano utwory polskich kompozytorów współczesnych, takich jak Miłosz Bembinow, Artur Cieślak, Wojciech Łukaszewski, Paweł Łukaszewski i Artur Żuchowski. Ponadto prawykonano 5 preludiów Zbigniewa Bagińskiego.
Utwory zabrzmiały w interpretacji znakomitych wykonawców: sopranistki Anny Mikołajczyk-Niewiedział oraz pianistów Marcina Tadeusza Łukaszewskiego i Julii Samojło.
Koncert, będący imprezą towarzyszącą 61. Międzynarodowemu Festiwalowi Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień”, dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Muzyka”.

3 grudnia w siedzibie PWM odbył się kolejny koncert z cyklu "Muzyczne Pory Roku - Zima", organizowany przez Oddział Warszawski ZKP.
W interpretacji pianisty Marcina Łukaszewskiego wysłuchaliśmy utworów R. Twardowskiego, Zb. Bargielskiego, J. Bauera, K. Baculewskiego, A. Ignatowicz-Glińskiej, Wł. Słowińskiego, J. Kornowicza, P. Mossa, Sł. Zamuszko, M. Borkowskiego. Prawykonał również swoje najnowsze Preludia geometryczne (nr 3 i 4).

XXXII Festiwal "Warszawskie Spotkania Muzyczne" odbył się w dniach 12-19 maja. Zorganizowano 8 koncertów i konferencję muzykologiczną "Kompozytorzy polscy a Paryż w latach 1918-1939”, w ramach której wygłoszono 10 referatów.
W programie koncertowym znalazły się utwory 9 kompozytorów epok dawnych, oraz 21 utworów współczesnych, w tym 6 prawykonań, a także intermedialny koncert-spektakl Kawalerów Błotnych.

Na przełomie 2018/2019 roku zorganizowano kolejny XVIII Festiwal "Muzyczne konfrontacje", którego dyrektorem od lat jest dr Alicja Matracka-Kościelny. Festiwal wpisywał się w obchody 100-lecia odzyskania Niepodległości, stąd w jego programie znalazła się tylko muzyka polska.
Festiwal rozpoczął się uroczystym koncertem 14 października na warszawskim Ursynowie, we współpracy z Urzędem Dzielnicy Ursynów z udziałem Ursynowskiej Orkiestry Kameralnej.
Dalsze 5 koncertów kameralnych zaplanowano w Muzeum Iwaszkiewiczów w Stawisku. Były to: recital skrzypcowy nieznanych utworów polskich kompozytorów przełomu XIX i XX wieku, recital pianisty K. Radziwonowicza z polską muzyką XX wieku, koncert muzyki najnowszej w wykonaniu M. Łukaszewskiego, oraz koncert najmłodszych kompozytorów - laureatów konkursów kompozytorskich.
Z okazji jubileuszu 50-lecia pracy twórczej Sławomira Czarneckiego w wielu ośrodkach w kraju odbyły się liczne koncerty symfoniczne i kameralne z jego muzyką.

2019

XXXIII Festiwal "Warszawskie Spotkania Muzyczne" odbył się w dniach 11-17 maja. Zaplanowano 7 koncertów i panel dyskusyjny "N. Boulanger a polscy kompozytorzy XX wieku”.
Festiwal charakteryzował się zwiększoną prezentacją polskich kompozytorów współczesnych - 27 kompozytorów, w tym było 8 prawykonań, do których też trzeba dodać 10 prawykonań miniatur w cyklu Aforyzjada do słów K. Bilicy.
Odbył się jeszcze koncert muzyki rozrywkowej z piosenkami-przebojami 10 kompozytorów polskich. Na Festiwalu zaprezentowano także 3 utwory współczesnych kompozytorów zagranicznych i 5 utworów kompozytorów epok dawniejszych.

W ramach Festiwalu "Warszawska Jesień” 26 września odbył się koncert z cyklu "Muzyczne pory roku - Jesień". Zespół VOCORE w Kościele Seminaryjnym wykonał kompozycje J.Bauera, R,Twardowskiego, P.Łukaszewskiego, Zb.Bagińskiego, A.Ignatowicz-Glńskiej, Sł.Zamuszko, M.Bembinowa, B.Kowalskiego, A.Nawrockiej, J.Szafrańskiego i Sł.Czarneckiego.

20 października zorganizowano koncert z okazji 90. urodzin Romualda Twardowskiego we współpracy z chórem Filharmonii Częstochowskiej pod dyr. Janusza Siadlaka w Bazylice Św. Krzyża w Warszawie. Wykonano kompozycje chóralne Jubilata.

Wraz z Fundacją Spotkania Muzyczne i we współpracy z Muzeum A. i J. Iwaszkiewiczów w Stawisku zrealizowano XIX Festiwal "Konfrontacje muzyczne" z tematem przewodnim "Wokół Szymanowskiego - inspiracje i interpretacje”.
Program obejmował 7 wydarzeń – 4 koncerty, 2 spotkania literackie i wystawa archiwaliów Muzealnych, które odbyły się w dniach 10, 16, 24 listopada i 1 grudnia.
Wykonano wówczas kompozycje K.Szymanowskiego, A.Tansmana, R.Palestra, G.Bacewicz, W.Lutosławskiego, I.Friedmana, I.J.Paderewskiego, E.Młynarskiego, Z Noskowskiego, a także W.Kilara, M.Małeckiego, B.Kowalskiego.
Wystąpili m.in. J.Freszel, P.Pławner, P.Sałajczyk, Kwartet Polonika, Ravel Piano-Duo, oraz aktorzy M.Warzecha i Zb.Zamachowski.

2020

34. Festiwal "Warszawskie Spotkania Muzyczne", przeniesiony na sierpień, skromniejszy ze względu na pandemię, składał się z czterech koncertów.
Pierwszy - w wykonaniu Tria Bastarda z improwizowaną muzyką dawną, drugi - w wykonaniu Hashtag Ensemble we współpracy z z ośrodkiem kompozytorów berlińskich, gdzie prawykonano kompozycje J.Domagały, W.Błażejczyka, D. Przybylskiego, J. Siwińskiego, A. Kacy, G.Naether'a, T.Gerwin”a i L.Voigtlander'a.
Trzeci w wykonaniu Zespołu Mikołajczyk-Jedynecki Duo z kompozycjami I.Zalewskiego, M.Błażewicza, W.Kostrzewy, A Karłowa, J.Sienkiewicza, a także M.Wajnberga i K.Pendereckiego.
Czwarty koncert, to recital K.Dębskiego i T.Sudnika.

Koncert z cyklu "Muzyczne pory roku - Jesień" odbył się w ramach Festiwalu „Warszawska Jesień” 24 września. Pianista Igor Torbicki wykonał kompozycje Wł.Słowińskiego, P.Kwapińskiego, Carlosa Malcolma, J.Bauera, J.Oleszkowicza, A.Ignatowicz-Glińskiej, A.Cieślaka i R.Twardowskiego.

2021

35. Festiwal "Warszawskie Spotkania Muzyczne" składał się z 6 koncertów, odbywał się w dniach 7-12 maja, w znacznej mierze w formie online, lub z ograniczoną ilością słuchaczy.
Wykonawcami byli znakomici artyści: Hob-Beats Percussion Group, zespół La Tempesta, Kwartet Polonika, Sikora Piano-Duo, Orkiestra Filharmonii Łomżyńskiej im. W.Lutosławskiego pod dyr. Jana Miłosza Zarzyckiego, Joanna Freszel, Artur Janda, Michał Markuszewski. Wykonano kompozycje Zb.Penherskiego, Zb.Bargielskiego, A.Jakuszewa, K.Kiciora, M.Borkowskiego, Sz.Esztenyiego, A.Freyera, F.Rączkowskiego, T.Machla, M.Sawy, P.Łukaszewskiego, J.Łuciuka, A.Blocha, R.Maciejewskiego, R.Twardowskiego, H.Kulenty, Al.Kiciora i M.Ptaszyńskiej, a także Wł.Słowińskiego, E.Sielickiego i Sł.Czarneckiego.
Ważnym wydarzeniem była prezentacja mini-opery dla dzieci Macieja Małeckiego pt. Operowy zawrót głowy.

W ramach Festiwalu "Warszawska Jesień” 20 września odbył się koncert z cyklu "Muzyczne pory roku - Jesień". Exprezz Duo (Cezariusz Gadzina i Anna Ciborowska) zaprezentowało kompozycje M.Małeckiego, A.Cieślaka, M.Zielińskiego, A.Gronau, W.Ratusińskiej, Sł.Zamuszko, Sł.Czarneckiego i R.Stradomskiego.

2022

36. Festiwal "Warszawskie Spotkania Muzyczne" również składał się z 6 wydarzeń. Odbywał się w dniach 15-20 maja.
Rozpoczynał się w sali Laboratorium Zamku Ujazdowskiego koncertami w formie warsztatów dla dzieci, a zakończył się tamże występem Kawalerów Błotnych z kompozycją inter-medialną wg scenariusza J. Kornowicza Witkacy na koniec czasów.
Ponadto wykonawcami były zespoły: Il Tempo, który zaprezentował kompozycje H.Bibera, i R.Janika i A.Ignatowicz-Glińskiej, oraz orkiestra Sinfonia Viva pod dyr. Tomasza Radziwonowicza, która wykonała kompozycje T.Radziwonowicza, J.Oleszkowicza, K. Słowińskiego, I.Kisiel, M. Majcher. Solistą był znakomity pianista Karol Radziwonowicz.
Na koncercie kameralnym A. Kadłubowska (sopran) i M. Łopacki (fortepian) wykonali kompozycje J.E.Wertheima, W.Landowskiej, T.Paciorkiewicza, M.Łopackiego, a L.Lorent i J.Grella wykonali kompozycje A.Sławińskiego, M.Śniady, P.Buczyńskiego i M.Błażewicza.

Oddział Warszawski zorganizował także koncert z cyklu "Muzyczne pory roku - Jesień" w ramach Festiwalu „Warszawska Jesień”. 19 września w wykonaniu sopranistki A.Mikołajczyk-Niewiedział i pianisty M. T. Łukaszewskiego usłyszeliśmy polską lirykę wokalną XXI wieku: kompozycje St.Moryto, A.Ignatowicz-Glińskiej, Al.Kościowa, J.Bauera, M. Cynk, M.Bembinowa, E.Sielickiego, G. Paciorek-Draus i P. Łukaszewskiego.

2023

37. Festiwal "Warszawskie Spotkania Muzyczne" odbywał się w dniach 13-18 maja. W programie znalazło się sześć wydarzeń.
Wymienić należy prezentację nowego portalu internetowego poświęconego Zygmuntowi Mycielskiemu, którego twórcami są znakomici muzykolodzy B. Bolesławska-Lewandowska i B. Mielcarek-Krzyżanowska, oraz redaktor "Zeszytów Literackich” M.Zagańczyk, a także specjalny koncert dla dzieci na Zamku Ujazdowskim z udziałem J. Siwińskiego, K. Lewandowskiej, M. Kołcz i L .Lorenta.
W tegorocznym Festiwalu więcej było odnośników do muzyki epok wcześniejszych, kompozycji mało znanych lub w ogóle zapomnianych, a świadczących o bogatej polskiej kulturze muzycznej. Były to koncerty: zespołu Vasa Consort, który zaprezentował utwory kompozytorów działających na dworze Wazów (A.Pacelli, G.Valentini, A.Orgas, T.Merula, F.Lilius, G.B.Cocciola, B.Pękiel, M.Scacchi i M.Mielczewski) oraz koncert kompozytorów polskich pochodzenia żydowskiego (koncert w 80. rocznicę Powstania w Gettcie Warszawskim).
Joanna Okoń (skrzypce) i Katarzyna Glensk (fortepian) wraz z Lalą Czaplicką wykonali kompozycje H.Wieniawskiego, R. Knobler, J.Koflera, P. Szalit, J.Schrona, Al.Tansmana, St.Lipskiego, I. Wieniawskiej (Poldowski), R. Sielickiego, M. Wajnberga, a także znane międzywojenne przeboje Szymona Kataszka, Kazimierza Oberfelda i Zygmunta Białostockiego.
W koncercie "Romantyczność teraz i kiedyś” A. Mikołajczyk-Niewiedział i R. Morawski wykonali kompozycje M. Szpyrki, M. Janochy, Sł. Kupczaka i P. Malinowskiego, a ponadto St.Moryto, Sz.Laksa, A.Szeluto, K. Wiłkomirskiego, W.Rowickiego, W.Friemana, H.Opieńskiego, I.J.Paderewskiego, J.Zarębskiego, St.Moniuszki, K.Lipińskiego i M.Szymanowskiej.
Na koncercie Orkiestry Polskiego Radia pod dyr. Moniki Wolińskiej wykonano utwory Mateusza Śmigasiewicza, Artura Kroschela, Artura Cieślaka, Wojciecha Błażejczyka i Krzysztofa Knittla.

W ramach Festiwalu "Warszawska Jesień” 16 września odbył się koncert z cyklu "Muzyczne pory roku - Jesień" w Sali Kameralnej ZPSM nr 1 "Nowa Miodowa". Był to recital klawesynowy Katarzyny Wesołowskiej wraz z performansem malarskim w realizacji Marka Iwińskiego - znanego bydgoskiego plastyka.
W programie znalazły się kompozycje Artura Cieślaka, Anny Ignatowicz-Glińskiej, Bartosza Kowalskiego, Marcina Łukaszewskiego, Miłosza Bembinowa i Sławomira Czarneckiego. Przy okazji powstało 6 obrazów – plastycznych wizualizacji dzieł muzycznych.

2024

38. Festiwal "Warszawskie Spotkania Muzyczne" odbył się w dniach 10-19 maja. Zorganizowano 6 koncertów kameralnych, jeden chóralny i jeden symfoniczny we współpracy z Orkiestrą Symfoniczną PR w Warszawie. W sumie wykonano utwory 48 kompozytorów współczesnych i dawnych, w tym 32 kompozycje współczesnych kompozytorów polskich.

W ramach "Warszawskiej Jesieni" zorganizowano koncert promocyjny kompozytorów warszawskich z cyklu "Muzyczne pory roku" we współpracy z Ursynowskim Centrum Kultury "Alternatywy”.
23 września Kwartet Prima Vista wykonał kwartety Jana Oleszkowicza, Jacka Domagały, Zbigniewa Bagińskiego, Pawła Łukaszewskiego i Kwintet nr 2 Joanny Wnuk-Nazarowej.

2025

39. Festiwal "Warszawskie Spotkania Muzyczne" odbył się w dniach 11-17. maja. Składał się z 4 koncertów kameralnych, jednego symfonicznego we współpracy z Orkiestrą Symfoniczną PR w Warszawie, a w ramach akcji "Noc Muzeów" odbył się plenerowy koncert elektroakustyczny, rodzaj wielokanałowej instalacji dźwiękowo-wizualnej Anny Jędrzejewskiej Gadatliwość drzew w przestrzeni Cytadeli Warszawskiej. W ramach festiwalu odbyła się też sesja "Laboratorium Teorii Muzyki” pod tytułem "Kotoński - twórca przyszłości”.

Sławomir Czarnecki
Prezes Oddziału Warszawskiego

Oddział Wrocławski

Oddział ZKP we Wrocławiu
Zarząd

2015-2019
Prezes - Mateusz Ryczek
Sekretarz - Katarzyna Dziewiątkowska
Skarbnik - Adam Porębski
Członek - Zarządu Paul Preusser

2019-2023
Prezes - Mateusz Ryczek
Sekretarz - Grzegorz Wierzba
Skarbnik - Adam Porębski

2023 - 2025
Prezes - Mateusz Ryczek
Sekretarz - Grzegorz Wierzba
Skarbnik - Adam Porębski
Członek Zarządu - Rafał Augustyn

2015

4 listopada odbył się Koncert Jubileuszowy z okazji przypadającego w 2015 roku rocznicy 50-lecia premiery Rękopisu znalezionego w Saragossie Wojciecha Jerzego Hasa. Partnerem koncertu było Centrum Technologii Audiowizualnych, a kuratorem Adam Porębski.
W programie koncertu znalazły się następujące utwory: Krzysztof Penderecki – muzyka z filmu Rękopis znaleziony w Saragossie z wizualizacjami autorstwa Macieja Walczaka; Rafał Augustyn Venta Quemada z wizualizacjami autorstwa Pawła Liska; Adam Porębski Re-imAGiny z wizualizacjami Bartłomieja Szlachcica.
Kompozycje wykonał zespół Sound Factory Orchestra pod batutą Roberta Kurdybachy. Koncert odniósł bardzo duży sukces frekwencyjny. Wszystkie miejsca zostały zajęte pomimo dostawienia krzeseł. Publiczność wykorzystała schody jako miejsca siedzące, pomimo tego pewna ilość osób i tak stała w trakcie koncertu. Zaproponowane przez artystów plastyków wizualizacje były interesującym dopełnieniem koncertu.
Koncert został zarejestrowany przez znakomitego akustyka Kamila Biedrzyckiego.

5 grudnia recital fortepianowy pt. "Kulturalne Konwersacje" zorganizowały Związek Kompozytorów Serbskich i Narodowe Forum Muzyki, a kuratorem koncertu i inicjatorem wymiany artystycznej ze Związkiem Kompozytorów Serbskich był Paul Preusser.
Przed koncertem odbył się wykład i prezentacja twórczości zaproszonej kompozytorki z Serbii Dorotei Vejnowić. Zaprezentowano utwory D, Vejnović, A. Gnjatović, T. Stepančića, D. Adžić, a także S. Krupowicza.

Drugi koncert z cyklu "Kulturalnych Konwersacji", prezentowany przez Związek Kompozytorów Serbskich, miał miejsce w Belgradzie, 12 grudnia. W programie znalazły się również kompozycje polskich twórców: Ryszarda Klisowskiego, Mateusza Ryczka i Adama Porębskiego.

2016

Wydarzeniem towarzyszącym festiwalowi Musica Polonica Nova był tradycyjnie koncert Wrocławskiego Oddziału ZKP, 11 kwietnia, pt. "Klawikord Plus". Kuratorem był Rafał Augustyn.
Maria Erdman (klawikord), Maciej Frąckiewicz (akordeon), Adrian Foltyn, Rafał Augustyn (fortepian i elektronika) zaprezentowali utwory Tomasza Sikorskiego, Piotra Drożdżewskiego, Rafała Augustyna, Adriana Foltyna i Michała Moca.
Koncert odbył się w ramach Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016.

6 listopada odbył się Koncert muzyki improwizowanej Wrocławskiego Oddziału ZKP w wykonaniu altowiolisty Rafała Zalecha. Występ został przygotowany podczas warsztatów dla kompozytorów (5-6 listopada), podczas których Rafał Zalech zaprezentował nowatorskie oprogramowanie umożliwiające stworzenie warstwy live electronics.
Warsztaty odbyły się w przestrzeni MultiCentrum dzięki uprzejmości Miejskiej Biblioteki Publicznej we Wrocławiu. Koncert i warsztaty zostały zorganizowane ze środków Miasta Wrocławia.

2 grudnia miał miejsce koncert Wrocławskiego Oddziału Związku Kompozytorów Polskich we współpracy z Oddziałem Kujawsko-Pomorskim i Oddziałem Poznańskim.
Wrocławskie Trio Perkusyjne wykonało utwory Artura Kroschla, Anny Porzyc oraz prawykonało kompozycje Okręgi Piotra Komorowskiego, Time Sławomira Opalińskiego i Rozmowa Stanisława Krupowicza. Koncert odbył się pod szyldem teatru instrumentalnego.
Został dofinansowany ze środków Miasta Wrocław. Zamówienia i prawykonania utworów Stanisława Krupowicza, Piotra Komorowskiego oraz Sławomira Opalińskiego dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wrocławski Oddział regularnie organizuje koncerty edukacyjne i warsztaty. W roku 2016 partycypował w projektach mających na celu popularyzację muzyki współczesnej, ze szczególnym uwzględnieniem muzyki kompozytorów wrocławskich. Projekty były dedykowane dzieciom i młodzieży.
• Audioteka Wrocławskiego Oddziału ZKP na rzecz Zielonej Gęsi.
Festiwal Zielona Gęś to przegląd teatralny, w którym udział biorą teatry szkolne z Dolnego Śląska. W 2016 roku odbyła się 14. edycja festiwalu pod hasłem "Zielona gęś na północy". W celu popularyzacji muzyki współczesnej reżyserzy i edukatorzy bezpłatnie skorzystali ze zbioru blisko stu utworów wrocławskich kompozytorów. Kompozytorzy zrzeszeni we Wrocławskim Oddziale udzielili bezpłatnej licencji na wykorzystanie swojej muzyki w przedstawieniach w ramach Festiwalu. Poprzez to działanie pragnęli przybliżyć edukatorom, szkolnym reżyserom oraz młodym aktorom muzykę wrocławskich kompozytorów wielu generacji - autonomiczną, teatralną i filmową, tworzoną "tu i teraz”.
• Działania edukacyjne związane z zamówieniami kompozytorskimi w 2016 roku.
W związku z przyznanymi zamówieniami utworów perkusyjnych przez Wrocławski Oddział ZKP odbyły się warsztaty edukacyjne w MultiCentrum / Miejskiej Biblioteki Publicznej (październik-listopad), które miały za zadanie przygotować dzieci i młodzież do odbioru koncertu. W warsztatach wzięli udział wykonawcy perkusiści, którzy zaprezentowali instrumenty wykorzystane w nowo powstających kompozycjach. Dzięki sprzętowi muzycznemu dostępnemu w przestrzeni MultiCentrum dzieci i młodzież tworzyli mini kompozycji z nagranych i przetworzonych dźwięków perkusyjnych.
• Muzyczna Akademia Firleja.
Ośrodek Działań Artystycznych Firlej, wspólnie z Miejską Biblioteką Publiczną we Wrocławiu oraz MultiCentrum, zaprosił uczniów klas IV-VI do wzięcia udziału w nowatorskim projekcie edukacyjnym pt. "Ukryte dźwięki”. Muzyczne warsztaty w MultiCentrum składały się z dwóch turnusów zwieńczonych – każdy z osobna – eksperymentalnym koncertem w Klubie Firlej. Pierwsza seria zajęć odbyła się po zakończeniu roku szkolnego 2015/16 pod fachową opieką Mateusza Ryczka. Uczestnicy dowiedzieli się m.in. o partyturach graficznych, o przetwarzaniu dźwięków, improwizacji, programach muzycznych i samplerach. Kameralne grupy złożone z 15 uczestników przez 5 dni za pomocą różnych przedmiotów poszukiwały nietypowych brzmień, zapoznały się z dyscypliną formalną i regułami kompozycji. Zwieńczeniem kilkudniowej pracy był występ na profesjonalnej scenie Ośrodka Działań Artystycznych Firlej, która na co dzień gości zawodowych muzyków.
Finałowy koncert pierwszej grupy można zobaczyć na YT (https://www.youtube.com/watch?v=joI9T7QHInE).
Druga seria zajęć Akademii miała miejsce we wrześniu- listopadzie 2016 roku. Blok zajęć składał się z dwóch części: pierwsza odbywała się w Ośrodku Działań Artystycznych, druga w MultiCentrum. Dzięki współpracy z Wrocławskim Oddziałem Związku Kompozytorów Polskich wykłady dla uczniów wrocławskich szkół w ODA Firlej zostały poprowadzone przez artystów kompozytorów, specjalistów w danej tematyce.
Projekt "Muzyczna Akademia Firleja" dofinansowany jest ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

2017

Podczas tradycyjnego koncertu Wrocławskiego Oddziału ZKP w ramach festiwalu Musica Electronica Nova 2017 odbył się recital Rafała Zalecha pt. "Altówka Elektroniczna". Artysta zaprezentował własne utwory oraz kompozycje A. Foltyna, M. Ryczka, P. Bednarczyka, A. Porębskiego i J. Sotomskiego.

Oddział Wrocławski zorganizował również 2 koncerty z cyklu "Instrument+".
W programie "Akordeon +" 18 października w Klubie "Proza" Duo van Vliet (Ian Anderson – altówka, Rafał Łuc – akordeon) wykonało utwory Cezarego Duchnowskiego, Pierre'a Jodlowskiego, Jacka Sotomskiego, Mikołaja Laskowskiego, Marty Śniady i Simona Steen-Andersena.
Utwory wyłonione zostały w drodze głosowania internetowego.
Koncert "Skrzypce + DRON" 18 listopada miał miejsce w Centrum Technologii Audiowizualnych CeTA i składał się z dwóch części: recitalu skrzypcowego Małgorzaty Kogut-Ślandy, która wykonała utwory Adama Porębskiego, Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil, Agaty Zubel, Hanny Kulenty, Stanisława Krupowicza, oraz kolektywnego performance'a Anny Porzyc (kompozycja, skrzypce), Dariusza Jackowskiego (programowanie, kompozycja), a także Przemysława Artura Sowieckiego (operator drona, koncepcja).
Na styku muzyki, wideo oraz możliwości stworzonych przez użycie w czasie rzeczywistym latającego drona (transmisji danych, wideo etc.) powstało pole ekspresji artystycznej.
Performance dronowy był prezentowany również podczas 2. edycji Drone Film Festival Wrocław 4 listopada w Dolnośląskiej Szkole Wyższej.

Oddział Wrocławski zorganizował ponadto 10 grudnia Benefis Profesor Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil w Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu.
Najpierw odbyło się spotkanie z kompozytorką pt. "...pomiędzy dźwiękami...", a następnie 40 utworów zadedykowanych Pani Profesor wykonali pedagodzy, absolwenci i studenci wrocławskiej Akademii Muzycznej.
Benefisowi towarzyszyła wystawa "Profesor Grażyna Pstrokońska-Nawratil – artysta, pedagog, pionier", przygotowana przez Bibliotekę Główną Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego.

2018

23 kwietnia odbył się koncert Oddziału Wrocławskiego "#ZKP WRO" w ramach Festiwalu Musica Polonica Nova.
Po raz pierwszy publiczność miała możliwość usłyszeć najnowsze utwory P. Bednarczyka, K. Dziewiątkowskiej, G. Wierzby, S. Kupczaka i J. Sotomskiego.
Koncert dofinansowano ze środków Gminy Miasta Wrocław.

27 października Oddział zorganizował w Narodowym Forum Muzyki koncert jubileuszowy z okazji 10-lecia istnienia zespołu Phones ek Mechanes. Cezary Duchnowski, Paweł Hendrich, Andrzej Bauer, Adam Bałdych, Paweł Romańczuk i Kostas Georgakopulos zaprezentowali swoje utwory zespołowe, w tym prawykonali Far Beyond C. Duchnowskiego, P. Hendricha, P. Romańczuka i K. Georgakopulosa, Trychotomia C. Duchnowskiego, P. Hendricha, A. Bałdycha oraz Inter-Net C. Duchnowskiego, P. Hendricha, P. Romańczuka, K. Georgakopulosa, A. Bałdycha i A. Bauera.
Koncert dofinansowano ze środków Gminy Miasta Wrocław.

Koncert z cyklu "Instrument+" odbył się 25 listopada pod hasłem "Flety +" w Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu.
Łukasz Długosz, Agata Kielar-Długosz i Andrzej Jungiewicz prawykonali !@! Adriana Foltyna, Landscape of Mountains Ryszarda Klisowskiego, Timbre of the Night Mateusza Ryczka oraz Structures of Time Grzegorza Wierzby.
Koncert dofinansowano ze środków Gminy Miasta Wrocław.

14 grudnia Oddział zorganizował koncert austriackiego Duo Ovocutters we współpracy z Akademią Muzyczną im. Karola Lipińskiego oraz Austriackim Forum Kultury.
We wrocławskiej Akademii Muzycznej Sonja Leipold (klawesyn) i Christoph Hofer (akordeon) wykonali utwory Lee Hope, Šimon Voseček, Grzegorza Pieńka, Dany Probst oraz prawykonali O.C.D. Katarzyny Dziewiątkowskiej i Epitafium Aliny Błońskiej.

2019

"Odwrócona Symultana" to drugie wspólne przedsięwzięcie Wrocławskiego Oddziału Związku Kompozytorów Polskich oraz wrocławskiej Galerii Entropia prowadzonej przez Alicję i Mariusza Jodków.
20 maja w ramach festiwalu Musica Electronica Nova wystąpili oni także w charakterze autorów warstwy wideo. Zamysłem projektu było odwrócenie sytuacji, która miała miejsce w 2015 r., kiedy kompozytorzy stworzyli muzykę do animacji wcześniej zrealizowanych przez młodziutkich autorów z Dziecięcej Wytwórni Filmowej działającej w Galerii Entropia.
W odwróconej kolejności porządku twórczego to obrazy filmowe – animacje (także te dziecięce zrealizowane podczas zajęć warsztatowych DWF) oraz zapisy spreparowanych sytuacji i zjawisk natury – wyłaniały się z inspiracji dźwiękowych, a warstwa wideo komponowana była do struktur muzycznych.
Skrzypaczka Anna Zielińska prawykonała utwory wraz z ich autorami - kompozytorami Katarzyną Dziewiątkowską, Rafałem Augustynem, Adrianem Foltynem, Ryszardem Osadą, Adamem Porębskim i Mateuszem Ryczkiem, którzy odpowiadali za warstwę elektroniki.
Koncert dofinansowano ze środków Gminy Miasta Wrocław.

Koncert z cyklu "Instrument+" odbył się 16 grudnia pod hasłem "Flety +" w Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu. Utwory fletowe z elektroniką Pawła Hendricha, Grzegorza Wierzby, Kazimierza Serockiego, Ryszarda Osady, Mateusza Ryczka i Michała Pawełka zaprezentowali tym razem Łukasz Długosz i Agata Kielar-Długosz.
Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dofinansowano ze środków Gminy Wrocław.

2020

W 2020 roku ze względu na pandemię koncerty Oddziału Wrocławskiego odbyły się w kościele Św. Krzyża we Wrocławiu bez publiczności i zostały udostępnione online na profilu https://pl-pl.facebook.com/ZKPWRO

28 listopada był to koncert z cyklu "Instrument+" pod hasłem "Organy+". Piotr Rojek wykonał dzieła Leszka Wisłockiego, Katarzyny Dziewiątkowskiej, Grzegorza Wierzby, Anny Porzyc, Krystiana Kiełba, Mateusza Ryczka i Ryszarda Klisowskiego.

15 grudnia odbył się koncert "#GENERACJE ZKP" z udziałem Rafała Łuca (akordeon), Aleksandry Gołaj (perkusja) i Jacka Sotomskiego (elektronika, samplery).
Wykonali oni kompozycje Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil, Ryszarda Klisowskiego, Piotra Drożdżewskieo, Leszka Wisłockiego, oraz prawykonali Omaggio à MPK Rafała Augustyna.
Wydarzenie sfinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu "Muzyka”, realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca.

2021

W 2021 roku Oddział Wrocławski skoncentrował się na organizacji 2 koncertów: 26 maja "Rytuał log in / log out" oraz 15 listopada "Perseidy".

Koncert "Rytuał log in / log out" składał się z premier 6 kompozycji kompozytorek i kompozytorów wrocławskich przeznaczonych na sopran, wiolonczelę i elektronikę. Wystąpili znakomici muzycy: sopranistka Joanna Freszel i wiolonczelista Tomasz Skweres. Za realizację warstwy elektronicznej odpowiadali sami kompozytorzy: Adam Porębski, Sławomir Kupczak, Grzegorz Wierzba i Mateusz Ryczek.
Usłyszeliśmy w ich wykonaniu inVisible Adama Porębskiego na sopran, wiolonczelę i elektronikę (2021), Rokoko Sławomira Kupczaka na głos, wiolonczelę i elektronikę (2021), Sirius II Grzegorza Wierzby na improwizującą wiolonczelę, komputer i taśmę w przestrzeni 4-kanałowej (2021) i 03/04 Katarzyny Dziewiątkowskiej na sopran, wiolonczelę i elektronikę (2021).
Finałem koncertu był monodram-miniopera wspólnego autorstwa Małgorzaty Kazińskiej i Mateusza Ryczka LOG-IN – In statu nascendi na sopran, wiolonczelę, elektronikę i wideo (2021), w którym czynnikiem formotwórczym jest konflikt pomiędzy postaciami a Systemem, wykonawcami a publicznością, między naturalnością a przymusem. Gamifikacja formy polegała na przetworzeniu sytuacji koncertowej w grę, w której uczestniczą postaci dramatu, System (który też jest postacią), wykonawcy i publiczność. Wykonawcy/postaci starały się zdobyć jak największą ilość punktów, będąc ocenianymi (w czasie rzeczywistym) przez System, publiczność oraz przez siebie nawzajem. Przewidziany był udział widzów również w komentowaniu i zdobywaniu punktów, jednakże formuła online nie pozwoliła na zrealizowanie tego pomysłu.
Zapraszamy do wysłuchania i obejrzenia koncertu: https://youtu.be/wqjGBjQRNDs

Wrocławski Oddział ZKP przy wsparciu Gminy Wrocław organizował również koncert "Perseidy" prezentujący twórczość kompozytorów wrocławskich. Koncert odbył się 15 listopada w niezwykle ciekawej przestrzeni Centrum Innowacji "Przejście”.
Udział w koncercie wziął międzynarodowy Duo Skweres w składzie: Yui Iwata-Skweres (skrzypce) i Tomasz Skweres (wiolonczela). Artyści zaprezentowali La música callada Aliny Błońskiej, Stela Rafała Augustyna, The thing Adama Porębskiego, Transforma Pawła Hendricha, The Perseids Grzegorza Wierzby, Duo Mateusza Ryczka oraz Nyos samego Tomasza Skweresa.
Zapraszamy do wysłuchania wykonania koncertowego utworu Transforma Pawła Hendricha: https://soundcloud.com/hendrich/transforma-1
Relacja fotograficzna: https://www.facebook.com/ZKPWRO/posts/6368317179909620

2022

Oddział Wrocławski zorganizował 25 maja w ramach festiwalu Musica Polonica Nova koncert "Poloness".
Znakomite trio wykonawców – fleciści Łukasz Długosz i Agata Kielar-Długosz oraz klawesynista Marek Toporowski – zaprezentowało twórczość kompozytorów wrocławskich: utwory Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil, Tomasza Skweresa oraz kolektywną Suitę Poloness, której każda część jest skomponowana przez innego twórcę wrocławskiego. Suita zainspirowana jest muzycznymi formami tanecznymi, a w szczególności koresponduje z narodowym tańcem poloneza.

Koncert monograficzny Rafała Augustyna odbył się 30 listopada w Sali Koncertowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej i i II stopnia im. Karola Szymanowskiego we Wrocławiu.
Znany pianista Krzysztof Książek wykonał takie dzieła kompozytora, jak Monosonata, Utwory podróżne, Utwory na różne okazje oraz Wariacje na temat Paganiniego.
Dofinansowano przez Gminę Wrocław. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Muzyka", realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.

2023

Podczas koncertu Wrocławskiego Oddziału Związku Kompozytorów Polskich "Harfa+", który odbył się 30 października w Sali Koncertowej Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego, zaprezentowano utwory na harfę, skrzypce i elektronikę.
Wystąpili harfistka Anna Scheller, skrzypek Adam Mokrus oraz kompozytor Przemysław Scheller (elektronika).
Wykonali kompozycje Insomnia Grzegorza Pieńka na harfę i skrzypce, Tobmetzen Katarzyny Dziewiątkowskiej na harfę, skrzypce i elektronikę, Omphalos Grzegorza Wierzby na harfę, skrzypce i elektronikę, Memory Illusion Tomasza Skweresa na skrzypce i harfę oraz Koan II Przemysława Schellera na skrzypce i elektronikę.

W ramach 34. Festiwalu Musica Polonica Nova 11 lipca odbył się koncert oddziałowy pt. "AccordiON/OFF". Zaplanowany program koncertu z udziałem twórców należących do Związku Kompozytorów Polskich koncentrował się wokół wspólnego mianownika: akordeonu, na którym zagrał wiodący wirtuoz tego instrumentu, Maciej Frąckiewicz.
Wykonane zostały utwory autorstwa Tomasza Skweresa, Michała Moca, Marcina Bortnowskiego, Andrzeja Krzanowskiego, a także prawykonana kompozycja Cienka jak papier (widocznie nie stać nas było na nic innego) Anny Porzyc, którą autorka specjalnie skomponowała na ten koncert.

2024

Koncert Wrocławskiego Oddziału Związku Kompozytorów Polskich 28 listopada w Akademii Muzycznej we Wrocławiu pt. "Duety fortepianowe" prezentował twórczość fortepianową kompozytorów związanych z Wrocławiem.
Aż 5 utworów miało swoje premierowe wykonania. Duet Ivana i Diany Buffa wyróżnia niezwykła biegłość techniczna, niezbędna przy realizacji partytur muzyki nowej. W ich interpretacji usłyszeliśmy po raz pierwszy kompozycje Mobile Adama Porębskiego, Swirl Grzegorza Wierzby, Dla Jana Aliny Błońskiej, Water is a luxury good Agaty Zemla oraz Color // Shape // Magnitude Pawła Hendricha.
Koncert sfinansowano ze środków Gminy Wrocław. Organizacja koncertu była też okazją do odnowienia współpracy z Akademią Muzyczną im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu, która przebiegła w bardzo dobrej atmosferze.

2025

Wrocławski oddział ZKP był współorganizatorem odbywającej się we wrocławskiej Akademii Muzycznej w dniach 9-10 kwietnia Ogólnopolskiej Inter-Konferencji "Musica Tertii Millenii". Wydarzenie zorganizowano w ramach projektu "Quo vadis, musica? – pomiędzy misją a obowiązkiem w kontekście trzeciego tysiąclecia” dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Wydarzenie, którego inicjatorem był Adam Porębski, stało się interdyscyplinarnym forum wymiany myśli nad muzyką trzeciego tysiąclecia oraz platformą prezentującą nowe kierunki i tendencje w muzyce XXI wieku. Imprezie towarzyszyły artystyczne wydarzenia o charakterze multi-, inter- oraz trans- medialnym, zaprezentowane w rozmaitych przestrzeniach wrocławskiej Akademii Muzycznej oraz na terenie zaprzyjaźnionych instytucji.
W programie znalazł się m.in. utwór Butzenmann na okulary VR Mateusza Ryczka.

18 maja odbył się Koncert Prawykonań Wrocławskiego Oddziału Związku Kompozytorów Polskich w ramach 12. Festiwalu Musica Electronica Nova. Po raz pierwszy zabrzmiały Coup de grâce Agaty Zemli, 01/03 Katarzyny Dziewiątkowskiej, Muzyka jednorazowa Adama Porębskiego, (...):„.!;?!/!!!-(?)”... Magdaleny Gorwa, Wzgórza i doliny niesamowitości Pawła Hendricha i Multi-headed p-attention Adriana Foltyna.

Mateusz Ryczek
Prezes Wrocławskiego Oddziału ZKP

100 latZwiązkuKompozytorówPolskich

Historia ZKP

70+10=...

List Pani Prezes Związku Kompozytorów Polskich, Beaty Bolesławskiej-Lewandowskiej

List Prezesa Związku Kompozytorów Polskich w latach 2015–2025, Mieczysława Kominka

To ile to jest 70 plus 10?

Stowarzyszenie [Współczesnych] Kompozytorów Polskich (1925–1945)

Narodziny

Cele i założenia programowe

Regulamin

Od Sekcji do Stowarzyszenia

Struktura organizacyjna i władze

Działalność koncertowa i promocyjna

W obronie polskiego repertuaru operowego

Spór o tantiemy i prawa autorskie

Kryzysy wewnętrzne

Schyłek okresu międzywojennego

Kontynuacja w warunkach konspiracji

Inicjatywy artystyczne i wzajemna pomoc

Przypisy

ZKP w pierwszej dekadzie po II wojnie światowej

Część I. Kiedy powstało ZKP?

1. „Pierwszy po wojnie Festiwal Współczesnej Muzyki Polskiej”

2. I Zjazd Kompozytorów Polskich w Archiwum Akt ZKP

3. Inne Związki?

4. 1945. Ciągłość.

Część II: Czas (złudnych) nadziei. Kadencje Perkowskiego

1. 1946. Era Drobnera

2. 1947. „Propozycja ta daje korzystne warunki Związkowi”. Rudziński w Ministerstwie i Lissa w ZKP

3. ZKP w oczach Partii?

4. 1948. Przyjęcie muzykologów. Perkowski składa broń?

Przypisy:

ZKP w latach 1956-89

LATA SZEŚĆDZIESIĄTE

Przypisy

ZKP po przemianach ustrojowych 1989

Nowa era

1989

1991

1993

1995

1999

2004

2007

2011

2012

2014

2015

2019

2020

2021

2025

Koło Młodych

Sekcja Muzykologów ZKP

Początki

Działalność

Warszawska Jesień

BIBLIOTEKA ZKP - POLMIC

OD ANALOGOWYCH ZBIORÓW DO CYFROWEJ INFORMACJI: PÓŁKI I KOMPUTERY W POLSKIM CENTRUM INFORMACJI MUZYCZNEJ

Zaczęło się – oczywiście – od półek, a właściwie od jednej zwykłej szafy.

W 1951 roku mieszczącą się w szafie bibliotekę związkową

W 1959 rozpoczął pracę w Związku Kompozytorów Polskich Kazimierz Nowacki –

Fiszkowa „Kartoteka Twórczości Współczesnych Kompozytorów Polskich”

Takie zadania realizuje Biblioteka-Fonoteka Związku Kompozytorów Polskich do dziś.

A w samej Bibliotece szły już pełną parą

I tak pojawia się w działalności Biblioteki-Fonoteki ZKP ów tytułowy cyfrowy output.

Ów cyfrowy „output” z naszych zbiorów rzeczowych

Członkostwo Biblioteki-Fonoteki ZKP w International Association of Music Information Centres IAMIC –

W tym samym roku włączyliśmy się do obchodów Prezydencji Polski w Unii Europejskiej,

W innym bilateralnym projekcie

Były też przedsięwzięcia prowadzone przez inne ośrodki,

W latach 2010–2014 POLMIC uczestniczył w projekcie o europejskim zasięgu i nazwie „New Music: New Audiences”,

W roku 2012 rozpoczął się inny, trzyletni europejski projekt „Minstrel”,

W 2017 roku odbywał się jubileuszowy, sześćdziesiąty festiwal „Warszawska Jesień”.

Najświeższy międzynarodowy projekt

To nadal nie wszystko...

DLA DOBRA POLSKIEJ KULTURY MUZYCZNEJ...

Najkrótsza historia i stan obecny Biblioteki ZKP – POLMIC

Oddziały Terenowe ZKP

Oddział Gdański

100 lat
Związku
Kompozytorów
Polskich